Қазақстан бүгінде-130 этнос өкілдері үшін ортақ үй. Қазақтар, украиндар, ұйғырлар, орыстар, поляктар, татарлар — әрқайсысының құқықтары мен міндеттері бірдей. Республикада азаматтардың құқықтарына нұқсан келтіретін бірде — бір заң жоқ, - деп атап өтті Нұрсұлтан Назарбаев [8; 1].
Еліміздің әрбір азаматы ерекше мақтаныш сезімімен және толқу сезімімен бүкіл әлемдік қоғамдастық үшін аса маңызды оқиға — ЕҚЫҰ - ға қатысушы мемлекет басшылары саммитінің жұмысын бақылады.
Азия кеңістігінде, Еуразия жүрегінде, Еуропаның географиялық шекарасынан мың шақырым жерде алғаш рет өткізіліп отырған ЕҚЫҰ-ның жаңа мыңжылдықтағы алғашқы Саммитінде әлемдік тарихтың барысын және Еуразия құрлығының одан әрі даму жолдарын айқындайтын қазіргі заманғы жаһандық қауіпсіздіктің неғұрлым өзекті мәселелері қаралды.
Әлемдік ауқымдағы Форум Қазақстанның тәуелсіздігінің және болашаққа ұмтылысының символы болып табылатын жас әрі әсем Астана қаласында өткізілгені қуантады. Саммиттің арқасында әлем "Астана рухын" сезініп, Қазақстанның полиэтникалық және ұйымшыл халқын таныды. Біз бүкіл әлемге бейбіт және өркениетті даму мен прогресс мұраттарын ұстанатын ел ретінде танымалмыз.
Орталық Азия елдерінің көшбасшысы болып және қомақты халықаралық тәжірибе жинақтай отырып, Қазақстан әлемдік саясаттың белсенді субъектісіне, көптеген интеграциялық процестердің, бейбіт бастамалар мен сындарлы бастамалардың локомотивіне айналды.
ЕҚЫҰ - ның Астана Саммитін өткізу және 11 жыл ішінде алғаш рет ЕҚЫҰ — ның "Қауіпсіздік қоғамдастығына қарай" Тарихи Астана Декларациясын қабылдау-бұл Қазақстан Президенті, Ұлт Көшбасшысы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың жеке еңбегінің, оның сөзсіз беделі мен орасан зор саяси ерік-жігерінің, "Назарбаев табысының формуласын"халықаралық тануының дәлелі.
Мемлекет басшысы саммитте сөйлеген сөзінде қазіргі заманғы әлемдік даму, еуразиялық қауіпсіздіктің кешенді бірыңғай жүйесін құру мәселелеріне тоқталып, Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық жөніндегі ұйымды жаңғыртудың нақты мақсаттарын, міндеттері мен параметрлерін белгіледі.
Президент ЕҚЫҰ бойынша серіктестерді Қазақстанның ядролық қарусыз әлемнің жалпыға ортақ декларациясын қабылдау туралы бастамасын қолдауға шақырды, Ауғанстандағы жанжалды реттеудің, экономика мен бейбіт өмірді қалпына келтірудің, Қырғызстандағы өткір этносаралық қайшылықтар мен саяси дағдарысты еңсерудің кешенді стратегиясын әзірлеуді қолдады. Есірткі трафигі, заңсыз көші-қон, адам саудасы проблемаларына, сондай-ақ жаппай қырып-жою қаруын тарату қаупіне назар аударды [9]. Қазіргі заманғы сын — қатерлер мен қауіптерге лайықты жауап беру үшін Мемлекет басшысы "жаңа онжылдықтағы толеранттылыққа"атты бірлескен бағдарламалық құжатты әзірлей отырып, жұмыстың жекелеген өлшемдері ретінде қаржы-экономикалық қауіпсіздік пен конфессияаралық толеранттылықты бөліп көрсете отырып, ЕҚЫҰ себеттері мен институттарының санын кеңейтуді ұсынды. Президент ЕҚЫҰ-ның Маастрихт стратегиясын келісілген валюта-қаржы саясатының, экономикалық ынтымақтастық пен интеграцияның қағидаттары көрсетілетін "Маастрихт-плюс" құжатымен толықтыруды жақтады.
Ол ЕҚЫҰ құрылымында энергетикалық қауіпсіздік пен экономикалық өзара іс-қимыл жөніндегі кеңестерді, экологиялық форумды, сондай-ақ қарусыздану мен қаруды таратпау саласындағы арнайы форумды құру қажеттігін атап өтті. Су проблемаларын құқықтық реттеу мақсатында Президент "су және құқық" бағдарламасын әзірлеуді, трансшекаралық қылмыспен, есірткі трафигімен және заңсыз көші — қонмен күресті үйлестіру үшін ЕҚЫҰ елдерінің министрлері деңгейінде кеңес құруды ұсынды. Мемлекет басшысы әлемдік экономикадағы шиеленістер мен келеңсіз үрдістердің алдын алу үшін Астанада орталығы бар ЕҚЫҰ Қауіпсіздік институтын құруды ұсынды.
Бірнеше күн бойы Астанаға ЕҚЫҰ кеңістігі елдерінің ғана емес, бүкіл әлемнің назары аударылды. Бұған ЕҚЫҰ-ға қатысушы елдердің 73 ресми делегациясының және серіктестерінің, сондай — ақ ірі халықаралық және өңірлік ұйымдардың-БҰҰ, ЕО, ТМД, ЕурАзЭҚ, ШЫҰ, ҰҚШҰ-ның, 500-ден астам үкіметтік емес ұйымдар өкілдерінің өкілді құрамы айқын дәлел бола алады. Саммит жұмысын әлемнің жетекші телеарналарының, газеттері мен ақпараттық агенттіктерінің 1000-нан астам отандық және шетелдік журналистері жариялады.
Саммитке қатысушылардың барлығы біздің елімізге кездесуді ең жоғары ұйымдастырушылық деңгейде өткізгені үшін ризашылықтарын білдірді. Бұл біздің ұлы Отанымыздың жеңісі, ел Тәуелсіздігінің 20 жылдығы қарсаңындағы Қазақстан халқының жасампаз еңбегінің нәтижесі.
Ұйымның негізін қалаушы қағидаттарын растаған саммитте қабылданған Астана декларациясы ЕҚЫҰ-ның түбегейлі қайта құрылуының басталуын белгілеп, бүкіл Еуро-Атлантикалық және Еуразиялық кеңістікте қауіпсіздіктің тиімді конфигурациясын құруда сапалы жаңа кезеңді ашады.
Осылайша, Қазақстан халқы Ассамблеясы-Қазақстанның бірегей саяси жаңашылдығының нәтижесі. Бүгінде оның жұмыс тәжірибесі әлемнің көптеген елдері үшін тартымды әрі пайдалы болып отыр. Бүгін Конституция мен Қазақстан халқы Ассамблеясы жай ғана құрдас емес. Бұл-тұрақтылықтың, жаңғырудың және өркендеудің іргетасына айналған екі ұлы құндылық. Сенім, дәстүрлер, транспаренттілік, толеранттылық — бұл біздің көпұлтты өркендеген мемлекетіміздің негізіне айналған қағидаттар. Этносаралық саладағы мемлекет саясатының негізіне "Әралуандықтағы бірлік"қағидаты салынған.
Нұрәділ г. Н.берік әлем құру үшін басқарудың жаңа моделінің құрылысы // Қазақстан-Спектр. — 2006. — № 2 (36). — С. 39-43.
"Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы" Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 20 қазандағы № 70-IV Заңы.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың "Дағдарыс арқылы жаңару мен дамуға" атты халыққа Жолдауы // Индустриальная Караганда. — 2009. — № 264. - 7 наурыз.
Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқы Ассамблеясының XV сессиясында сөйлеген сөзі // Казахстанская правда. — 2009. — № 253. — 27 қазан.
"Қазақстанның Ел бірлігі Доктринасын" талқылауға арналған жоба / / Казахстанская правда. — 2009. — № 261-262.- 6 қараша.
Тоғжанов Е. халық дипломатиясының үлгісі / / Индустриальная Караганда. — 2009. — № 48-49. - 1 мамыр.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқы Ассамблеясының XVI сессиясында сөйлеген сөзі // Казахстанская правда. — 2010. — № 278. — 21 қазан.
Қазақстан халқы Ассамблеясының Кеңесі // assembly.kz/novosti-assamblei/item/1741 .html