-бап. Қалаған кісі әр бір азан мен тәкбір арасында намаз оқып алуы мүмкін

600 - Абдулла ибн Мағфал (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Әрбір азан мен тәкбір арасында намаз бар, әрбір азан мен тәкбір арасында намаз бар, үшіншісі - қалаған кісіге»,- деп айтты»,- деді.

- 601 حَدَّثَنَا مُعَلَّى بْنُ أَسَدٍ قَالَ حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ أَبِي قِلَابَةَ عَنْ مَالِكِ بْنِ الْحُوَيْرِثِ أَتَيْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي نَفَرٍ مِنْ قَوْمِي فَأَقَمْنَا عِنْدَهُ عِشْرِينَ لَيْلَةً وَكَانَ رَحِيمًا رَفِيقًا فَلَمَّا رَأَى شَوْقَنَا إِلَى أَهَالِينَا قَالَ ارْجِعُوا فَكُونُوا فِيهِمْ وَعَلِّمُوهُمْ وَصَلُّوا فَإِذَا حَضَرَتْ الصَّلَاةُ فَلْيُؤَذِّنْ لَكُمْ أَحَدُكُمْ وَلْيَؤُمَّكُمْ أَكْبَرُكُمْ

601 – Мәлік ибн әл-Хуайрис (р.а.) риуаят етті: «Қауымға тиесілі бірнеше кісілермен бірге Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) үйіне келдім. Біз Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қасында жиырма күндей тұрдық. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) рақымды, мейірімді екен. Отбасыларымызды сағынғанымызды біліп, «Үйлеріңізге қайтыңыздар, олармен бірге болыңыздар, оларға үйретіңіздер, намаз оқыңыздар, намаз уақыты болса, бір кісі азан айтсын, араларыңыздағы жасы үлкендеуі имамдық етсін»,- деп айтқан болатын»,-деді.
18-бап. Мүсәпірлер үшін азан мен тәкбір айту, содан соң Муздалифада азан мен тәкбір айту; азаншының суық түнде немесе жауынды түнде «намазды жер-жерлерінде оқындар»,- деп азан шақыруы
- 602حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ الْمُهَاجِرِ أَبِي الْحَسَنِ عَنْ زَيْدِ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِي ذَرٍّ قَالَ كُنَّا مَعَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي سَفَرٍ فَأَرَادَ الْمُؤَذِّنُ أَنْ يُؤَذِّنَ فَقَالَ لَهُ أَبْرِدْ ثُمَّ أَرَادَ أَنْ يُؤَذِّنَ فَقَالَ لَهُ أَبْرِدْ ثُمَّ أَرَادَ أَنْ يُؤَذِّنَ فَقَالَ لَهُ أَبْرِدْ حَتَّى سَاوَى الظِّلُّ التُّلُولَ فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِنَّ شِدَّةَ الْحَرِّ مِنْ فَيْحِ جَهَنَّمَ

602 - Әбу Зар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге едік. Азаншы азан айтпақшы болғанда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оған: «Салқындатқыл»,- деді. Кейін ол және азан айтпақшы болғанда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тағы да: «Салқындатқыл»,- деді. . Кейін ол және азан айтпақшы болғанда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тағы да: «Салқындатқыл»,- деді. Төбешіктердің түбіне көлеңкелер пайда болғанда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Күннің ыстықтығы жәһаннамнан келіп жатқандай»,- деді.

604 - Мәлік ибн әл-Хуайрис (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) үйіне барып жас жігіт кезімізде жиырма күндей тұрдық. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) рақымды, мейірімді екен. Отбасыларымызды сағынғанымызды біліп, үйлерімізде кімдерді тастап келгенімізді сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Үйлеріңізге қайтыңыздар, олармен бірге болыңыздар, оларға шариғат үкімдерін үйретіңіздер. Менің сіздерге бұйырғанымды оларға да бұйырыңыз»,- деп насихат айтты. (Олардың кейбірі есімнен шығып кетіпті), кейін: «Мен қалай намаз оқыған болсам, солай намаз оқыңыз, намаз уақыты болса, бір кісі азан айтсын, араларыңыздағы жасы үлкендеуі имамдық етсін»,- деп айтқан болатын»,-деді.

605 – Нафиғ (р.а.) риуаят етті: «Ибн Омар (р.а.) суық түндердің бірінде Дажнонда (төбенің аты) азан айтты, кейін бізге: «Үйлеріңе барып намаз оқыңдар, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) азан айтқаннан кейін азаншыға: «Сапардағы кезіңізде суық түнде немесе лайгершілікте, жер-жерлеріңізде намаз оқыңыздар»,- деп айтуды бұйыратын»,- деді.

606 – Ғаун ибн Әбу Жухайфа (р.а.) атасынан естігенін риуаят етеді: «Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) Абтахта (жердің аты) көрдім. Біләл келіп азан айтты. Кейін үшкір найзаны алып шығып, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қарсы алдына шаншып қойды, содан соң тәкбір айтты»,- деді.

Хазреті Біләл (р.а.) азан айтып жатқанда екі саусағын екі құлағына тығатын, ал Ибн Омар (р.а.) болса екі саусағын құлағына тықпайтын еді»,- делінеді.

Ибраһим (р.а.) айтты: «Дәретсіз азан айтудың зияны жоқ»,- деді.

Ғата (р.а.) айтты: «Азан айту үшін дәрет алу парыз да, сүннет те»,- деген.Айша анамыз айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) әр кезде Алланың зікірін айта беретін»,- деді.

607 – Ғаун ибн әбу Жухайфа (р.а.) риуаят етті: «Менің атам бір күні Біләлдің азан айтып жатып басын о жақ, бұ жаққа бұрғанын көрген екен»,- деді.

Ибн Сирин (р.а.) «Намаз уақыты өтіп кетіпті»,- дегенді мәкрүх санап, оның орнына намазға жете алмай қалыппыз десін»,- деді.

Имам Бұхарий болса (р.а.) Ибн Сириннің сөзін қабыл етпей, «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.): («Намаз өтіп кетіпті»),- деген сөзі дұрыс»,- деп айтты.
- 608حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ قَالَ حَدَّثَنَا شَيْبَانُ عَنْ يَحْيَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي قَتَادَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ بَيْنَمَا نَحْنُ نُصَلِّي مَعَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذْ سَمِعَ جَلَبَةَ رِجَالٍ فَلَمَّا صَلَّى قَالَ مَا شَأْنُكُمْ قَالُوا اسْتَعْجَلْنَا إِلَى الصَّلَاةِ قَالَ فَلَا تَفْعَلُوا إِذَا أَتَيْتُمْ الصَّلَاةَ فَعَلَيْكُمْ بِالسَّكِينَةِ فَمَا أَدْرَكْتُمْ فَصَلُّوا وَمَا فَاتَكُمْ فَأَتِمُّوا

608 – Абдулла ибн Әбу Қатаданың атасы айтты: «Бір кездері біз Пайғамбарымыз бен (с.ғ.с.) бірге намаз оқып жатыр едік, бірден адамдардың абыр-дабыр дауыстары естілді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқып болғаннан кейін: «Сендерге не болды?»,- деді. Олар: «Намазға асықтық»,- десті. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Намазға келгендерінде олай етпендер, тыныштыққа бой ұсыныныз. Намаздың қай жеріне үлгерсеңіз, сол жерінен қосылып оқи беріңіз, қаншасы өтіп кеткен болса-да, кейін өзіңіз толықтырып оқып алыныз!»,- деп айтты»,-деді.

Қатада (р.а.) риуаят етті: Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Намазға қашан үлгеріп келсеңіз, келген жерден жалғастыра беріңіз, қалғанын кейін толтырып оқып алыңыз!»,- деген»,-деді.

609 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егер тәкбір айтылғанын естісеңіз асықпай, жәйлап қана намазға келіңіз. Намазға қай жерінен үлгеріп келсеңіз, сол жерінен жамағатқа қосылып, оқи беріңіз, қалғанын кейін өзіңіз толтырып оқып алыңыз!»,- деп айтқан»,- деді.

610 – Абдулла ибн Әбу Қатаданың (р.а.) атасы риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Тәкбір айтылып жатқан уақытта мені көрмегеніңізге дейін сапқа тұрмаңыз!»,-деп айтқан»,- деді.

23-бап. Намазхандар сапқа асығып келіп тұрмасын, тыныштық сақтап, тәртіптілікпен тұрсын!
- 611حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ قَالَ حَدَّثَنَا شَيْبَانُ عَنْ يَحْيَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي قَتَادَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا أُقِيمَتْ الصَّلَاةُ فَلَا تَقُومُوا حَتَّى تَرَوْنِي وَعَلَيْكُمْ بِالسَّكِينَةِ

611 – Абдулла ибн Әбу Қатаданың (р.а.) атасы риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Тәкбір айтылып жатқанда сапқа тұрмаңыз. Тыныштық сақтаңыз!»,-деп айтқан»,-деді.

612 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бөлмесінен шықты. Намазға тәкбір айтылды, саптар түзелді. Намазға тәкбір тахрима айтылуын күтіп тұрған едік, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Орындарыңыздан қозғалмаңыздар!»,- деп бөлмесіне кіріп кетті, біз сол бойымызда тұрып қалдық . Біраздан соң шаштары дымқыл, басынан су тамып тұрған бойы қайтып шықты, ол кісі ғұсыл алған екен»,- деді.

613 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Намазға тәкбір айтылды, адамдар саптарын түзеді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бөлмесінен шығып, алдыға өтті. Ол кісі жүніп халде екен: «Орындарыңыздан қозғалмаңыздар!»,- деп бөлмесіне қайта кіріп кетті. Содан кейін ғұсыл алып шықты, шаштары дымқыл, басынан су тамып тұрған еді. Кейін жамағатпен бірге намаз оқыды»,- деді.

614 – Жәбир ибн Абдулла (р.а.) риуаят етті: «Хандақ күні, күн батқан соң, Омар ибн әл-Хаттаб (р.а.) Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына келіп: «Я Расулулла, Алланың хақы құрметі күн батып кетті да, аср намазын оқи алмай қалдым»,- деді. Бұл сөзді айтқанында ифтар ішіліп болған еді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Алламен ант етемін, мен де (оны) әлі оқығаным жоқ»,- деді. Кейін, Бұтханға жүрдік, жеткеннен соң Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет алды. Содан кейін күн батқаннан соң Аср намазын оқыды, одан кейін шам намазын оқыды»,- деді.

- 615حَدَّثَنَا أَبُو مَعْمَرٍ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَمْرٍو قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَارِثِ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ صُهَيْبٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ أُقِيمَتْ الصَّلَاةُ وَالنَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُنَاجِي رَجُلًا فِي جَانِبِ الْمَسْجِدِ فَمَا قَامَ إِلَى الصَّلَاةِ حَتَّى نَامَ الْقَوْمُ

615 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Намазға тәкбір айтылды, бірақ та Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешіттің жанында бір кісімен сөйлесіп тұра берді, сонда кейбір намазхандар ұйықтап қалды»,- деді.

28-бап. Намазға тәкбір айтылғаннан соң (біреумен) сөйлесу туралы
- 616حَدَّثَنَا عَيَّاشُ بْنُ الْوَلِيدِ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْأَعْلَى قَالَ حَدَّثَنَا حُمَيْدٌ قَالَ سَأَلْتُ ثَابِتًا الْبُنَانِيَّ عَنْ الرَّجُلِ يَتَكَلَّمُ بَعْدَ مَا تُقَامُ الصَّلَاةُ فَحَدَّثَنِي عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ أُقِيمَتْ الصَّلَاةُ فَعَرَضَ لِلنَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ رَجُلٌ فَحَبَسَهُ بَعْدَ مَا أُقِيمَتْ الصَّلَاةُ

616 – Хумайд (р.а.) риуаят етті: «Сәбит Бұнанидан намазға тәкбір айтылғаннан кейін (біреумен) сөйлескен кісі туралы сұрадым. Сонда ол: «Намазға тәкбір айтылғаннан кейін бір кісі келіп Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) сөзге айналдырып қалған еді»,- деп, маған Әнас (р.а.) айтқан еді»,- деді.

Хасан Басрийді (р.а.) анасы мейірбаншылық қылып, құфтан намазын жамағатпен оқу үшін мешітке барудан қайтарыпты, сонда ол кісіге бой ұсынбапты.

617 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Алла тағаланың хақы құрметі адамдарға «Отын жиыңдар!»,- деп бұйырсам, олар жияр, содан кейін «Намаз оқыңыз!»,- десем, бір кісі азан айтса, екіншісі имамдық қылса, сосын намазға келмеген кісілердің үйлеріне барып, үстінен от қойып жағып жіберсем, Аллаға ант етіп айтамын, жамағатпен бірге намаз оқымаққа келмеген сол кісілердің бірері бұл жерге (мешітке) келгенде пісірілген ет жейді десе, әлбетте, құфтанға келген болар еді»,- деді.

Асуад ибн Язид (р.а.) өз жамағатымен бірге намаз оқуға үлгермей қалса, басқа мешітке баратын еді.Әнас (р.а.) намаз оқып болғанда мешітке келді, содан соң және тәкбір айтып (басқа) жамағатпен бірге намаз оқыды.

618 - Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Жамағатпен бірге оқылған намаздың сауабы жалғыз оқылған намаздың сауабынан жиырма жеті есе (дәрежесі) артық болады»,- деді.

619 - Әбу Саъид әл-Худрий Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.): «Жамағатпен бірге оқыған намаздың сауабы жалғыз оқыған намаздың сауабынан жиырма бес мәрте артық»,- дегенін естігенмін»,-деді.

620 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Кісінің жамағатпен оқыған намазының сауабы, үйде жалғыз өзі оқыған намаздың және базарда оқыған намаздың сауабынан жиырма бес мәрте дәрежесі артық болады . Бұл сауапқа кісі жақсылап дәрет алып, үйден мешітке тек намаз оқимын деген ниетте шықса ғана жетуі мүмкін. Сол ниетпен басқан әрбір қадамын көтеріп үлгерместен, Алла тағала оның мәртебесін бір дәрежеге көтеріп, бір күнәсін кешірер. Намаз оқып жатқанда болса, періштелер оның жоғарысында: «Иләһи, бұл пендеңді жарылқағайсын, бұл пендеңе рахым еткейсің!»,- деп дұға қылып тұрар. Қайсы біріңіз намаз оқимын, деп күтіп тұрған болсаңыз, намаз оқып жатқан болып есептелесіз!»,- деді.

621 - Мына хадисті Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) естідім деп Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Әр біріңнің жамағатпен оқыған намаздарыңның сауабы жалғыз оқыған намаздарыңнан жиырма бес мәрте артық болады. Түнгі періштелермен бірге күндізгі періштелердің баршасы таң намазына келіп топ-топ болып жиналар»,- деді.

Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Егер қаласаңыз, «Әрі таң намазын оқы. Күмәнсіз таң намазына періштелер де қатынасады⁹¹»,-деген аятты оқындар!»,- деді.

Абдулла ибн Омар (р.а.) айтты: «Жамағат намазының дәрежесі жиырма жеті есе артық»,- деді.

622 – Үмму Дарда (р.а.) риуаят етті: «Әбу Дарда алдыма ашуланып кіріп келді. Мен оған: «Неге ашуландыңыз?»,- дедім. Ол. «Аллаға ант етіп айтамын, Мұхаммед (с.ғ.с.) үмбетінің жамағатпен намаз оқудан бөлек бірер сауапты іс қалмады»,- деді.

623 - Әбу Мұса (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Намаздан ең көп сауап алатын адам – мешіттен ең ұзақта тұратын адам, өйткені ол көп жүріп, көбірек азап шегіп келеді. Жамағатпен бірге намаз оқуды күтіп жатқан кісіге тиетін сауап, өзі намазды оқып, жатып алған адамға тиетін сауаптан көбірек артық»,- деді.

624 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Бір күні бір адам көшеде кетіп бара жатыр еді. Ол жолда жатқан тікенді көріп, шетке қарай алып тастады. Алла тағала оның қылған ісіне разы болды және күналарын кешірді. Мына бес түрлі себеппен өлген кісілер шаһид болар: «Обадан өлгендер, іш ауруымен өлгендер, суға батып өлгендер, бір нәрсенің астында қалып өлгендер және Алла тағаланың жолында жиһат қылып өлгендер. Адамдар азан айтудың және намазда бірінші сапта тұрудың қаншалықты сауап екенін білсе, еш амалын таппаса да, шек тастап өз ниеттеріне жеткен болар еді. Намазға ертерек барудың қандай сауабының бар екенін білсе, мешітке қарай бір-бірінен озып жүгірісер еді. Құфтан мен таң намазының сауабын білген болса, еңбектеп болса да баратын еді»,- деді.

625 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Ей, Бәни Салама, қадамдарыңызды есептеп жүрмейсіз бе?»,- деді.

Мұжаһиж: «Қылған істерінді және іздерінді жазып қоямыз деген аяттағы «Іздерді»,- деген сөзді «Қадамдарды»,- деп тәпсірледі.

Әнас (р.а.) риуаят етті: «Бәни Саламалықтар өз жерлерін тастап, Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) жақынырақ жерге көшіп келмекші болды. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Мединенің босап қалуын қаламай: «Іздеріңізді (қадамдарынды) есептеп жүрмеймісіздер?»,- деп айтты. (яғни, мешітке қанша ұзақ жол жүріп келсеңіз, сонша сауап болады деген мағынада).

Мұжаһид: «Іздеріңізді дегенді «Жерде жаяу қадам басып келу»,- деді.
34-бап. Құфтан намазын жамағатпен оқудың артықшылығы туралы
- 626حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ حَفْصٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِي قَالَ حَدَّثَنَا الْأَعْمَشُ قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو صَالِحٍ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَيْسَ صَلَاةٌ أَثْقَلَ عَلَى الْمُنَافِقِينَ مِنْ الْفَجْرِ وَالْعِشَاءِ وَلَوْ يَعْلَمُونَ مَا فِيهِمَا لَأَتَوْهُمَا وَلَوْ حَبْوًا لَقَدْ هَمَمْتُ أَنْ آمُرَ الْمُؤَذِّنَ فَيُقِيمَ ثُمَّ آمُرَ رَجُلًا يَؤُمُّ النَّاسَ ثُمَّ آخُذَ شُعَلًا مِنْ نَارٍ فَأُحَرِّقَ عَلَى مَنْ لَا يَخْرُجُ إِلَى الصَّلَاةِ بَعْدُ

626 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мунафиқтарға таң намазы мен құфтаннан гөрі ауырырақ намаз жоқ. Бұл екі намазда қанша сауап барын білсе ғой, мешітке еңбектеп болса да келер еді. Азаншыға бұйырсам, ол азан айтса, кейін бір кісіге бұйырсам, ол адамдарға имамдық қылса, кейін азанды естіп тұрып, намазға шықпағандардың үстінен от қойсам!»,- деп айтты»,-деді.

627 – Мәлік ибн әл-Хуайрис (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сапарға кетіп бара жатқан екі кісіге: «Намаз уақыты болса, біреуің азан мен тәкбір айтып, жасы үлкенің имам болсын»,- деді.