Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Кәсіпқор» Холдингі» коммерциялық емес акционерлік қоғамы
Тәрбиешінің сөйлеуі балалардың сөйлеуін дамытудың құралы
жүктеу/скачать 1,63 Mb. Pdf көрінісі
|
1 til damytu negizderi
| 2.4. Тәрбиешінің сөйлеуі балалардың сөйлеуін дамытудың құралы
ретінде Балалардың көз алдында әрдайым болатын, олармен қарым - қатынас жасайтын тәрбиешілердің сөйлеуі балалар үшін ана тілдің, мәдени сөйлеудің үлгісін беретін негізгі қайнар көзі болып табылады, сондықтан ол тек қана ана тілінің барлық дыбыстарын дұрыс, ашық және нақты айтылуымен шектелмеуі тиіс, сондай - ақ белгілі бір қарқында, қаттылығында айтылғаны, интонациялық мәнерлі, грамматикалық дұрыс рәсімделген, байланысқан, түсіну үшін қолжетімді, сөздік белгілердің дұрыс және нақты қолдануымен сүйемелденгені жөн. Тәрбиеші мәнерлілік құралдарын қолдана отыра, оқыған әңгімесі балалардың қызығушылығын тудырады, бірге мазасыздануға, сөз күшін сезінуге, мазмұнын ұзақ уақытқа есте сақтауға 21 құлқын реттеуші – алғашқы сөздері болады, болмайды сөздері, же, бар және т.б. секілді бұйрық райы түрінде етістіктер болады . - Болмайды! – ересек пышақтың жүзіне немесе отқа қолын созып жатқан балаға қорқыту интонациясымен айтады. – Аңсардың жанына батады (ақылды болу қажет, яғни өз әрекетінің салдарын алдын ала көру). - Болмайды! – егер бала оның көзін шұқыса ренжу интонациясымен айтады. – Менің жаныма батты. Маған жанашырлық көрсетші, қолымды сипашы (мейірімді болу қажет, басқаны ренжітпеу, жанына тимеу қажет). Осындай сөздер баланың сана - сезімін тудырады, оның еркіндігін жаттықтырады, тәртіпке үйретеді. Тәртіпке үйрету және кейінірік өзіндік тәртіпті тұлғаның сапасы ретінде – адамға қажетті мінез кескінінің даму кепілі. «Болмайды» секілді бұйыру етістіктері баланың жағымды эмоцияларымен меңгерілуі тиіс. Осылайша, бұл сөздер баланың еркіндігін жаттықтырушы құралы болады және ол оларды дұрыс қабылдай отыра оның мінез - құлқын реттеуші функциясын орындайтын басқа жаңа сөздерді түсінеді. Бала өзінің мінез - құлқын жоспарлау үшін тілді (ішкі) қолдануды үйренеді. Бұл сөйлеуді меңгерудің жоғары нысаны болып табылады. Бала миының дамуына қарай қарым - қатынас жасау, әлемді тану, өз әрекетін жоспарлау дағдылары қалыптасады, алайда даму үдерісінің өзі көп дәрежеде жаттығуға, яғни тұрақты реттеушіден меңгерілген сөздерге байланысты. Сұрақтар: 1. Баланың қандай үш функциясы сөйлеуді жүзеге асырады? 2. Сөйлеудің коммуникативтік функциясы дегеніміз не? Сөйлеудің бұл функциясы баланың қай жасынан бастап байқала бастайды? 3. Сөйлеудің танымдық функциясы дегеніміз не? Баланың тілі танымдық функцияларды жүзеге асыру үшін қай кезде (қай жастан) жеткілікті дамиды? 4. Бала сөйлеуді өз мінез - құлқын реттеу құралы ретінде қашан түсіне бастайды? 5. Тәрбиеші баланың мінез - құлқын реттейтін сөздерді оның тұрмысына қандай тәсілмен енгізуі қажет? жүктеу/скачать 1,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|