Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі ministry of education and science of republic of kazakhstan
жүктеу/скачать 2,16 Mb.
|
| Бисенова Д.С.
Астана/Қазақстан КӨРКЕМ МӘТІНДЕГІ ЭМОТИВТІ ЛЕКСИКАНЫ АУДАРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ Эмоция – кескін, таным, объективті шындықтың бір түрі. Ол түрлі ғылыми сала өкілдерімен танылады, әсіресе психологтар және философтар арасында. Зерттеушілер арасында эмоцияның ортақ анықтамасы бар: эмоциялар – ақиқат, шындықты танып, кескіндеудің өзіндік бір түрі, өйткені адам мұнда таным объектісі, әрі субъектісі ретінде жүреді, яғни адам іс-әрекетінің себептері негізінде жатқан қажеттіліктерімен байланысты. Адам эмоциясын тіл арқылы жеткізу механизмдері, және сөйлеуші мен тыңдаушының объективті мәні ретінде эмоциялардың интерпритациясы өзгеше болдып келеді. Эмоцияны бейнелеу тілі және эмоцияны білдіру тілі деп айтуға болады. Белгілі бір кезеңде, эмоционалды мағынаны берудің түрлі жолдарын зерттеу мақсатында лексиканы бөлуге тура келді. Екі түрлі терминологиялық бөлінулер пайда болды: эмоциялар лексикасы және эмоционалды лексика. Бұл сөздердің өзіндік функционалды табиғатының қатысты, эмотивті лексиканың екі түрі бөлініп отыр: эмоциялар лексикасы тілдегі эмоциялардың зерттелуіне , хатталуына (номинативті қызмет) бағытталған, ал эмоционалды лексика сөйлеуші эмоциясын және сөйлеу объектісінің (экспрессивті және прагматикалық қызмет) эмоционалды бағасын бейнелеуге арналған. Эмоционалдылық тілдің барлық деңгейлерінде сөз құрылымдылық, синтактикалык, лексикалық жолдармен, соның ішінде фразеологиямен беріледі. Сезім мен эмоцияны тек бір ғана тілдік құрылым арқылы беру мүмкін емес. Сөздегі эмоционалдылық түрлі деңгейдегі тілдік құралдар жиынтығы арқылы беріледі. Мәтін эмотивтілігінің екі түрі бар: мазмұны және бейнеленуі. Эмотивті мазмұндылық мәтіннің негізгі деңгейлерімен реттеледі: бір жағынан, ол эмотивті тақырып түрінде мәтіннің когнитивті мазмұнына кіреді, екінші жағынан, автордың прагматикалық стратегиясының эмотивті бөлігін қамтиды . Қазіргі таңда, лингвистикада, эмотивтілік мәселесі жаңашыл емес. Соңғы жиырма жылда тіл мен сөздің эмотивті жағына көп көңіл бөлініп отыр: отандық және шетел зерттеушілері эмотивтілік мәселесін антропоцентрикалық лингвистика мәселелерінің алдыңғы қатарына қойып отыр. Тілдік жүйеде эмотивтілік сөздің семантикалық компоненті ретінде қарастырылады, мұнда оның ең шағын мағыналары-эмотивті семалар болады. Көптеген эмотивті мәтіндердің анализдері, оның келесідей компоненттерін тудырды: - тілдік: эмотивті лексика және фразеология, эмотивті конструкциялар жиынтығы, лексикалық түсінік бойынша эмоционалды “кинемалар” және “просодемалар”. - тілдік емес: эмоционалды жағдай, оның өзіне эмоционалды ниет, ой . Көркем әдебиетте, кейіпкер – бұл үлгі, ал автор оның іс-әрекетін, ойын, сезімдерін бейнелей келе оған адами реңк береді. Кейіпкер бейнесіне қосылған эмотивті мағыналар, фразалық, фрагменттік және жалпымәтіндік деп бөлінеді. жүктеу/скачать 2,16 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|