ОБЕЗЗАРАЖИВАНИЕ – уменьшение до предельно допустимых норм загрязнения и заражения территории, объектов, воды, продовольствия, пищевого сырья и кормов радиоактивными и опасными химическими веществами путем дезактивации, дегазации и демеркуризации, а также опасными биологическими веществами путем дезинфекции и детоксикации.
|
ЗАЛАЛСЫЗДАНДЫРУ – дезактивациялау, газсыздандыру және демеркуризациялау арқылы аумақтардың, объектілердің, судың, азық-түліктің, тағам шикізаты мен жем-шөптің радиобелсенді және қауіпті химиялық заттармен, сондай-ақ дезинфекциялау мен уытсыздандыру арқылы қауіпті биологиялық заттармен ластануын және зақымдануын жол берілетін шекті нормаларына дейін кеміту.
|
ОБЕЗЗАРАЖИВАНИЕ (ДЕКОНТАМИНАЦИЯ) УЛЬТРАФИОЛЕТОВЫМ ИЗЛУЧЕНИЕМ ВОЗДУШНОЙ СРЕДЫ ИЛИ ПОВЕРХНОСТЕЙ ПОМЕЩЕНИЙ – уничтожение патогенных и условно-патогенных микроорганизмов в воздушной среде или на поверхностях.
|
АУАНЫ НЕМЕСЕ ҒИМАРАТТЫҢ ҮСТІҢГІ ҚАБАТЫН УЛЬТРАКҮЛГІН СӘУЛЕЛЕНДІРУ АРҚЫЛЫ ЗАЛАЛСЫЗДАНДЫРУ (ДЕКОНТАМИНАЦИЯ) − ауадағы немесе үстіңгі қабаттағы патогендік және шартты-патогендік микроорганизмдерді жою.
|
ОБЕЗВРЕЖИВАНИЕ ОТБРОСОВ – методы обработки отбросов, отходов.
|
ҚАЛДЫҚТАРДЫ ЗАЛАЛСЫЗДАНДЫРУ – қалдықтар мен қоқыстарды өңдеу әдістері.
|
ОБЕСПЕЧЕНИЕ БИОЛОГИЧЕСКОЙ БЕЗОПАСНОСТИ – соблюдение правовых норм, выполнение санитарно-гигиенических и санитарно-эпидемиологических правил, технологических и организационно-технических требований, а также проведение соответствующего комплекса правовых, санитарно-гигиенических, санитарно-эпидемиологических, организационных и технических мероприятий, направленных на предотвращение, ослабление и ликвидацию заражения людей, сельскохозяйственных животных и растений инфекционными болезнями.
|
БИОЛОГИЯЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІКТІ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ – адамдардың, ауылшаруашылық жануарлары мен өсімдіктердің жұқпалы ауруларды жұқтыруының алдын алуға, әлсіретуге және жоюға бағытталған құқықтық нормаларды сақтау, санитарлық-гигиеналық, санитарлық-эпидемиологиялық ережелерді және ұйымдастыру-техникалық талаптарды орындау, сондай-ақ тиісті құқықтық, санитарлық-гигиеналық, санитарлық-эпидемиологиялық, ұйымдастырушылық және техникалық іс-шаралардың тиісті кешенін жүргізу.
|
ОПАСНОЕ БИОЛОГИЧЕСКОЕ ВЕЩЕСТВО – биологическое вещество природного или искусственного происхождения, неблагоприятно воздействующее на людей, сельскохозяйственных животных и растения в случае соприкасания с ними, а также на окружающую природную среду.
|
ҚАУІПТІ БИОЛОГИЯЛЫҚ ЗАТ – табиғи немесе жасанды биологиялық зат, онымен жанасқан жағдайда адамдарға, ауылшаруашылық жануарларына, сондай-ақ қоршаған табиғи ортаға жағымсыз әсер етеді.
|
ОПАСНОЕ ВЕЩЕСТВО – вещество, которое вследствие своих физических, химических, биологических или токсикологических свойств предопределяет собой опасность для жизни и здоровья людей, сельскохозяйственных животных и растений.
|
ҚАУІПТІ ЗАТ – өзінің физикалық, химиялық, биологиялық немесе уытты қасиеттерінің салдарынан адамдардың өмірі мен денсаулығына, ауылшаруашылық жануарлары мен өсімдіктерге қауіп төндіреді.
|
ОРИЕНТИРОВОЧНЫЕ ДОПУСТИМЫЕ УРОВНИ ВЕЩЕСТВ В ВОДЕ − разработанные на основе расчетных методов прогноза токсичности и применимые только на стадии предупредительного санитарного надзора за проектируемыми или строющимися организациями, очистными сооружениями.
|
СУДАҒЫ ЗАТТАРДЫҢ БОЛЖАЛДЫ РҰҚСАТ ЕТІЛГЕН ДЕҢГЕЙІ − заттардың уыттылық деңгейін шамалау арқылы есептеп, құрылысы жобаланған және жүріп жатқан кәсіпорынның тазалағыш қондырғыларынан шығатын уытты заттардың алдын алу үшін санитарлық қадағалау барысында қолданылатын судағы заттардың рұқсат етілген деңгейі.
|
ОТХОДЫ – остатки сырья, материалов, некондиционные и побочные продукты, использованная и потерявшая свои первоначальные потребительские качества готовая продукция, размещаемые в определенных местах по определенным правилам, с последующим использованием, переработкой, ликвидацией, захоронением; в зависимости от источника образования различают отходы потребления и отходы производства. Кроме того, выделяются отходы опасные – отходы технологической деятельности, пришедшие в негодность химические продукты и т.п., приносящие вред человеку и экосистемам, а также отходы токсичные – отходы, содержащие вещества, которые при контакте с организмом человека (в быту или на производстве) могут вызвать отклонения в состоянии здоровья, обнаруживаемые как в процессе контакта с отходами, так и в отдаленные сроки жизни настоящего и последующих поколений.
|
ҚАЛДЫҚТАР – шикізаттың, материалдардың, сапасыз және қосалқы өнімдердің, пайдаланылған және өзінің бастапқы тұтынушылық сапасын жоғалтқан даяр өнімдердің қалдықтары, олар белгіленген тәртіп бойынша белгіленген жерлерде орналастырылады, кейін пайдаланады, қайта өңделеді, жойылады; пайда болу көзіне байланысты тұтыну қалдықтары мен өндіріс қалдықтары болады. Бұдан басқа, қауіпті қалдықтар – технологиялық қызмет қалдықтары, пайдалануға келмейтін химиялық өнімдер және адамға және экологиялық жүйеге зиян келтіретін және тағы басқалар, сондай-ақ уытты қалдықтар – құрамында қалдықтармен жанасу процесінде де, сондай-ақ осы қазіргі және кейінгі ұрпақ өмірінің кейінгі жылдары білінетін адам ағзасына тигенде денсаулығына ауытқулар тудыруы ықтимал заттары бар қалдықтар.
|
ОТРАВЛЯЮЩИЕ ВЕЩЕСТВА (ОВ) – высокотоксичные химические соединения. Применяются для снаряжения химических боеприпасов. Поражающее действие ОВ определяется их боевым состоянием и осуществляется через органы дыхания (ингаляционно), желудочно-кишечный тракт (перорально), кожные покровы (резорбтивно) и огнестрельные раны (микстовые поражения).
|
УЛАНДЫРҒЫШ ЗАТТАР (УЗ) – өте улы химиялық қоспалар. Химиялық оқ-дәріні жарақтандыруға қолданылады. УЗ зақымдайтын күші олардың соғысатын жай-күйімен айқындалады және тыныс алу органдары (ингаляция), асқазан-ішек жолы (пероральдік), тері жабыны (резорбтивтік) және оқ-дәрі жарақаттары (микстік зақымданулар) арқылы жүзеге асырылады.
|
РАЙОН БИОЛОГИЧЕСКОГО ЗАРАЖЕНИЯ – территория (акватория), в пределах которой распространены опасные биологические средства поражения людей и животных или патогенные микроорганизмы, создающие опасность для здоровья и жизни личного состава войск (сил) и населения, животных и растений, а также для окружающей природной среды. Разделяется на зоны опасного (вероятность поражения личного состава аэрозолем биологических средств не менее 50 %), умеренного (от 20 до 50 %) и слабого (от 1 до 20 %) заражения.
|
БИОЛОГИЯЛЫҚ ЖАҒЫНАН ЗАҚЫМДАНҒАН АУДАН – әскерлердің (күштердің) жеке құрамы мен тұрғындардың өмірі мен денсаулығына, жануарлар мен өсімдіктерге, сонымен қатар қоршаған ортаға қауіп төндіретін, адамдар мен жануарларды зақымдайтын қауіпті биологиялық құралдар немесе потогенді микроорганизмдер аумағында (шегінде) дамыған аймақ (су айдыны). Ол қауіпті аймақ (жеке құрамның биологиялық құралдар аэрозолімен 50%-дан аса мөлшерде зақымдануы), орташа (20-дан 50-ға дейін) және әлсіз (1-ден 20%-ға дейін зақымдану) болып бөлінеді.
|
РАСХОДНЫЕ СКЛАДЫ ЯДОВИТЫХ ВЕЩЕСТВ – склады, предназначенные для хранения ядовитых веществ в количествах, необходимых для производственных нужд организации.
|
УЛЫ ЗАТТАРДЫ ЖІБЕРЕТІН ҚОЙМАЛАР – ұйымдардың өндірістік қажеттіліктеріне қажетті улы заттарды мөлшеріне қарай сақтауға арналған қоймалар.
|
РАТИЦИДЫ (РОДЕНТИЦИДЫ) – средства (препараты) химической природы, обеспечивающие гибель грызунов.
|
РАТИЦИДТЕР (РОДЕНТИЦИДТЕР) – кеміргіштердің өлуін қамтамасыз ететін химиялық құралдар (препараттар).
|
РЕПЕЛЛЕНТЫ – средства (препараты) химической природы, отпугивающие насекомых и других членистоногих.
|
РЕПЕЛЛЕНТТЕР – жәндіктерді және басқа да бунақаяқтыларды үркітетін химиялық құралдар (препараттар).
|
САНИТАРНО-КАРАНТИННЫЙ ПУНКТ – специальное учреждение или структурное подразделение центра санитарно-эпидемиологического надзора, расположенное в открытых для движения через границу аэропортах, на автодорожных трассах, портах и на пограничных железнодорожных станциях, которое организует и проводит мероприятия по предупреждению завоза карантинных и других инфекционных болезней людей.
|
САНИТАРЛЫҚ-КАРАНТИНДІ ПУНКТ – карантинді және басқа да жұқпалы аурумен зақымданған адамдардың енгізілуі жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыратын және жүргізетін шекаралық теміржолда, көлік тасжолдарында, шекарадан ашық өтуге арналған әуежайларда орналасқан арнайы мекеме немесе санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау орталығының құрылымдық бөлімшесі.
|
САНИТАРНО-ОБМЫВОЧНЫЙ ПУНКТ – стационарный или подвижной пункт, предназначенный для полной санитарной обработки и развертываемый на базе бань, санпропускников, дезстанций, изоляционно-пропускных пунктов, душевых павильонов, в приспособленных помещениях или палатках с использованием дезинфекционно-душевых установок, оборудованных для работы по пропускной системе.
|
САНИТАРЛЫҚ-ЖУУ ПУНКТІ – қадағалау жүйесіне арналған жұмыстар үшін жабдықталған, дезинфекциялық душ қондырғысын қолдануға мүмкіндік беретін шатыр немесе ғимараты бар монша, санитарлық-рұқсаттама пункті, залалсыздандыру бекеті, оқшаулау-рұқсаттама пункті, душты павильондар негізінде жасақталған немесе толық санитарлық өңдеуге арналған стационарлық немесе жылжымалы пункт.
|
СКОТОМОГИЛЬНИК – огражденная яма, с земляными буртами, предназначенная для захоронения (уничтожения) павшего скота.
|
МАЛ ӨЛЕКСЕСІН КӨМЕТІН ОРЫН – топырақ үйіндісімен қоршалған, өлген малды көмуге (жоюға) арналған шұңқыр.
|
СЛИВНЫЕ СТАНЦИИ – сооружения для сбора и слива жидких отбросов в канализацию.
|
ТӨГУ СТАНСЫЛАРЫ – сұйық қалдықтарды кәріз жүйесіне құюға арналған құрылыс.
|
ОЧКА ОТБОРА ПРОБЫ – отраженное в документах место в контролируемой зоне, где производится отбор пробы для дальнейших микробиологических исследований. Точка выбирается, исходя из потенциального влияния на стерильность продукта.
|
СЫНАМА АЛУ НҮКТЕСІ – одан әрі микробиологиялық зерттеулерге сынама алу жүргізілетін құжаттарда көрсетілген бақыланатын аймақтағы орын. Нүкте өнімнің стерилденуіне ықтимал ықпал ететін орыннан тыс таңдалады.
|
УДОСТОВЕРЕНИЕ КАЧЕСТВА И БЕЗОПАСНОСТИ ПИЩЕВЫХ ПРОДУКТОВ – документ, которым изготовитель (поставщик) пищевых продуктов удостоверяет соответствие качества и безопасности партии пищевых продуктов требованиям нормативных, технических документов.
|
ТАМАҚ ӨНІМДЕРІНІҢ САПАСЫ МЕН ҚАУІПСІЗДІГІНІҢ КУӘЛІГІ – тамақ өнімдерін дайындап шығарушы (жеткізуші) тамақ өнімдері тобының сапасы мен қауіпсіздігінің нормативтік, техникалық құжаттардың талаптарына сәйкестігін растайтын құжат.
|
УРОВЕНЬ ЗАГРЯЗНЕНИЯ − абсолютная или относительная величина содержания в среде загрязняющих веществ.
|
ЛАСТАНУ ДЕҢГЕЙІ − қоршаған ортадағы ластанғыш заттардың абсолютті немесе салыстырмалы мөлшері.
|
УТИЛИЗАЦИЯ ПИЩЕВЫХ ПРОДУКТОВ – процедура отнесения пищевых продуктов к непригодным, не отвечающим требованиям нормативных документов и представляющим угрозу для жизни и здоровья людей, а также окружающей среды, и их уничтожение.
|
ТАМАҚ ӨНІМДЕРІН КӘДЕГЕ ЖАРАТУ – тамақ өнімдерін жарамсыз, нормативтік құжаттардың талаптарына жауап бермейтін және адам өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға қауіп келтіретін заттардың қатарына қосу әрекеті және оларды жою.
|
ФУМИГАНТЫ – жидкие, твердые, газообразные химические препараты, предназначенные для уничтожения вредителей и возбудителей болезней сельскохозяйственных растений, путем отравления ядовитыми парами, газами и аэрозолями.
|
ФУМИГАНТТАР – сұйық, қатты және газ күйіндегі химиялық дәрмектерді пайдалану арқылы ауылшаруашылық зиянкестерін және өсімдіктердің ауру қоздырғыштарын жою үшін улы бу немесе газ және аэрозоль күйінде қолданылатын химиялық заттар.
|
ФУМИГАЦИЯ – насыщение воздуха фумигантами с целью уничтожения вредителей и возбудителей болезней сельскохозяйственных растений.
|
ФУМИГАЦИЯ – ауаны ауылшаруашылық өсімдіктерінің ауру қоздырғыштарынан және зиянкестерінен қорғау үшін қолданатын бу немесе газ тәрізді күйдегі фумиганттармен қанықтыру.
|
ФУНГИЦИДЫ − химические препараты для уничтожения − возбудителей болезней сельскохозяйственных растений. Фунгициды вносят в почву, ими протравливают семена, проводят опыление и опрыскивание растений.
|
ФУНГИЦИДТЕР − ауылшаруашылық өсімдіктердің ауру қоздырғыштарын жоюға арналған химиялық дәрі-дәрмектер. Фунгицидтерді топыраққа араластырады, тұқымдарға құяды, өсімдіктерді тозаңдандырады және бүркеді.
|
ЭКОЛОГИЧЕСКАЯ БЕЗОПАСНОСТЬ − состояние защищенности жизненно важных интересов личности, общества, окружающей природной среды от угроз, возникающих в результате антропогенных и природных воздействий на нее.
|
ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК − антропогендік және табиғи әсер нәтижесінде туындайтын қауіптен, қоршаған табиғи ортаны, қоғамды, тұлғалардың өмірлік маңызды мүдделерін қорғайтын жағдай.
|
ЯДОВИТЫЕ И СИЛЬНОДЕЙСТВУЮЩИЕ ВЕЩЕСТВА – химические соединения, вызывающие патологические изменения при их попадании в организм в малых дозах и концентрациях.
|
УЛЫ ЖӘНЕ КҮШТІ ӘСЕР ЕТЕТІН ЗАТТАР – адам организміне аз мөлшерде және концентрацияда патологиялық өзгерістер туғызатын химиялық қосындылар.
|
