Тақырыбы: « Дезинсекциялауға қолданылатын заттар ». Сабақтың мақсаты:Студенттерді тітіркендіргіш, жансыздаргыш анестезия, жұмсартқыш, шырышты, адсорбтағыш заттарға жататын препараттарды мал шаруашылық тәжірибе қолдану және ерекше әсерлерін талкылау.
Керекті құрал-жабдықтар: препараттар- 0,5%- 0,25% новокаин, танин, белок, сут, ативты көмір т.б. Термометр, шыны, шприц, мақта, фонендоскоп, вазелин.
Жануарлар: уй қоян.
Тітіркендіргіш заттар әсер етуіне қарай: тек қана қызартатын (rubefacientia) және қолданғаннан кейін қабынуды күшейтетін, кейде күлбірететін және тіпті іріндететін заттар болып бөлінеді.
Сабақтың мазмұны.
МЕТОДИКАЛЫҚ НҰСҚАУ № 9 .
Тақырыбы: « Дератизацияға қолданылатын заттар ». Сабақтың мақсаты:Студенттерді тітіркендіргіш, жансыздаргыш анестезия, жұмсартқыш, шырышты, адсорбтағыш заттарға жататын препараттарды мал шаруашылық тәжірибе қолдану және ерекше әсерлерін талкылау.
Керекті құрал-жабдықтар: препараттар- 0,5%- 0,25% новокаин, танин, белок, сут, ативты көмір т.б. Термометр, шыны, шприц, мақта, фонендоскоп, вазелин.
Жануарлар: уй қоян.
Тітіркендіргіш заттар әсер етуіне қарай: тек қана қызартатын (rubefacientia) және қолданғаннан кейін қабынуды күшейтетін, кейде күлбірететін және тіпті іріндететін заттар болып бөлінеді.
Сабақтың мазмұны.
Формальдегид туындылары
Формальдегид – Formaldehydum. Өзіне тән ерекше иісі бар газ; химиялық құрылысы бойынша ол – құмырсқа қышқылының альдегиді.
Емдеу мақсатында формальдегидтің 40 проценттік сулы ертіндісі, яғни формалин қолданылады, сатудағы формалинде, әдетте, тек 38% газ болады. Бұл – мөлдір, түссіз, ерекше ащы иісі бар сұйық зат; ол 9 градустан кем емес температурада, қараңғы, құрғақ жерде және аузы жақсы жабылатын ыдыста сақталады. Жарық және салқын жерде, сондай-ақ тұрса, формалинде параформальдегидтің ірімтіктері пайда болады. Ірімтікті ертіндіні қайтадан мөлдір түске қайнату немесе жылы жерге қою арқылы келтіруге болады. Формалинге метил спиртін қосса, оны ірімтік құрылуыынан сақтауға болады.
Утропин – Urotropinum. Ол - ақ, кристалды, ілкіде тәттіқуырғыш дәмді, кейін ащы дәмді ұнтақ; ол – формальдегид пен аммиактың қосылысы, суға жақсы ериді. Қыздырғанда балқымай, бірден буланып ұша бастайды, сондықтан ол аузы берік жабылатын ыдыста сақталады; оның сулы ертінділерін қыздырғанда формальдегидтің иісі пайда болады.
МЕТОДИКАЛЫҚ НҰСҚАУ № 10.
Тақырыбы: « Өзінен өттегін беретін заттар, бояу тобы және йод. ». Сабақтың мақсаты:Студенттерді иод тұнбасы, Люголь ерітіндісі заттарға жататын препараттарды мал шаруашылық тәжірибе қолдану және ерекше әсерлерін талкылау.
Керекті құрал-жабдықтар: препараттар- 0,5%- 0,25% иод тұнбасы, Люголь ерітіндісі т.б. Термометр, шыны, шприц, мақта, фонендоскоп, вазелин.
Жануарлар: уй қоян.
Тітіркендіргіш заттар әсер етуіне қарай: тек қана қызартатын (rubefacientia) және қолданғаннан кейін қабынуды күшейтетін, кейде күлбірететін және тіпті іріндететін заттар болып бөлінеді.
Сабақтың мазмұны.
ХИМИОТЕРАПИЯЛЫҚ ДАРУЛАР
Иод тобы
Иод – Iodum. Жылтырауық металл түсті, сұрғылт қара жұқа кристалдар, иісі ерекше келеді, қыздырғанда тез ыдырап, күлгін бу шығарады. Суға өте нашар ериді (1:5000), иодты калий ертінділеріне, спиртке, эфирге оңай ериді. Сулы ертіндісі қоңыр спиртті ертіндісі қара-қоңыр болады. Иод теңіз балдырларынан алынады.
Иод: иод тұнбасы, Люголь ерітіндісі, тағы басқа иодтың 95 проценттік спиртке езілген 5-және 10 проценттік ертіндісі түрінде шығарылады.
Иод тұнбасы – Tinctura Iodi. Ол екі түрде: иодтың 95 проценттік спиртке езілген 5 және 10 проценттік ертіндісі түрінде шығарылады.
Иодоформ – Iodoformium. Ақсары, ұсақ, жұқа кристалл, өзіне тән ащы, ұзақ кетпейтін иісі бар. Эфирге, майға, тоңмайға жақсы ериді, спиртке еруі нашарлау, ал суға мүлде ерімейді дерлік. Оның дарынды иоды 97 процентке дейін болады.
Рецепттер:
Сиыр ФОҚ уланғанда бір инъекцияға рецепты жаз. Кофейин натрий бензоаттың дозасы 6 г. Ампулада 20 % - 10 мл ерітіндісі бар. Бір инъекцияға рецепты жаз. ( Coffeini natrii benzoas).
Калий бромидтың (Kalium bromidum) дозасы 3 г және натрий бромидтың (Natrium bromidum) дозасы 6 г пилюляны жаса, мысық сынаппен уланғанда күніне 3 мезгілден 10 тәулікке рецепты жаз.
Аминизинның (Aminazynum) дозасы сиырға 0,1 мг бір кг салымаққа ( салымағы 300 кг), бір ампулада 2,5% 2 мл аминазин бар. Сирды тыныштандыру үшін бір инъекция рецепті жаз.
0,9% натрий хлоридтан (Natrium chloridum) ертіндісінің 250 мл сиырға ХОҚ уланғагда жаз.
Қойға болюс ретінде 10 г фталозол бер (Phtalosolum). Күніне бір мезгілден 6 тәулікке рецепты жаз.
Сиырға венаға натрий хлоридтың (Natrium chloridum) дозасы 20г 10% ерітінді түрінде жаз.
литр калий перманганаты (Kallium permenganatis) ерітіндісін 1: 5000 қатынаста, сиырдың асқазанды тазарту үшін жаз.
Жылқыға венаға глюкозаның (Glucosum) дозасы 40 г, ампулада 20 мл 40% ерітіндісі бар.
Жылқыға тері астына 6 г кофеиннің натрий бензоатын (Coffeinum natrii-benzoatis) бер. 1 ампулада 20% 10 мл ерітіндісі бар.
20% глюкоза ерітіндісін (Glucosum) 250 мл қойға жаз.
500,0 крахмал шырышты заттарды шошқаға түзбен уланғанда жаз.(Amylum)
Жылқыны тыныштандыру үшін венаға аналгиннің (Analginum) дозасы 2 г, бір ампулада 50%- 1 мл ерітінді бар.Тері ішене бер.
Итке 10 пилюля жаз, оның ішінде болсын синтомицин (Synthomycinum), норсульфазол (Norsulfasolum), стрептоцид (Streptocidum) дозалары бірдей 1 г. Ішке күніне 2 пилюлядан 5 тәулікке бер.
Қойға левомицетин (Laevomycetinum) таблетка арқылы бер, дозасы 2 г. Мезгілі таблеткаларды күніне 2 рет 5 тәулікке рецепті жаз.
Жылқыға венаға глюкозаның (Glucosum) дозасы 30 г ампулада 10 мл 40% ерітіндісін бер.
Ветеринариялық фармакология және токсикологиямен пәнінен в/м мамандықтарының студенттеріне арналған тесті сұрақтары.
SSS1.
Дәрілік заттардың энтералды жолдармен енгізуін белгілендер:
A. Ауыз куысы арқылы;
B. Тері асты қабатына;
C. Күре тамырға;
D. Тік ішекке;
E. Бұлшық етке.
$$$ 2.
Қай жауапта ұнтақтың қолданылуы дұрыс аталған?
А.сыртқа, iшке;
В.тiк iшекке, терi астына;
С.iшке, терi астына;
Д.күре тамырға, терi астына;
Е.құрсақ қуысына.
$$$ 3 .
Кумуляция дегенiмiз не?
А.дәрiлiк заттардың организмнен бoлiнiп шығуы
В.дәрiлiк заттарға тез бейiмделу
С.дәрiлiк затты қажет ету
Д. дәрiлiк затты қайта қолдануда болатын организмде жиналу 0
Е.басқа дәрiлердiң әсерiн төмендету
$$$ 4.
Тұнба дайындау үшін қолданылытың:
А. гүлдер, жапырақтар;
В. қабықтар, тамырлар;
С. сабақтар, қабықтар;
Д. тамырлар, гүлдер;
Е. жапырақтар, тамырлар.
$$$ 5.
Майлар қандй дәрілік формаға жатады?
А. Қатты;
В. Сұйық;
С. Жұмсақ;
Д. Газ тәрізді;
Е. Сұйық, қатты.
$$$ 6.
Қандай мерзімге дейін болюстерді дайындайды?
А. 1-2 тәулік; В. 3-4 күн; С. 3-7 күн; Д. 5-7 күн; Е. 7-10 күн.
$$$ 7.
Тұнба дайындағанда қолданылатын заттар:
А. Дистилденген су;
В. Вазелин майы;
С. Этилды спирт;
Д. Метилды спирт;
Е. Газ.
$$$ 8.
Майлардын негізгі зат ретінде қолданылатын:
А. Қайнатқан немесе дистиденген су;
В. Вазелин, ланолин;
Д. Спирт, эфир;
С. Су, эфир;
Е. Спирт, су.
$$$ 9.
Тұнба дайындағанда дәрілік затпен еріткіш затты қандай қатынаста қолданады?
А. 1 : 5; В. 1 : 100; С. 1 :20; Д. 1 : 50; Е. 1: 1000.
$$$ 10 .
Адаптация дегенiмiз не ?
А.Дәрiлiк затты қажет ету;
В.Дәрiлiк заттардың организмнен бoлiнiп шығуы;
С.Дәрiлiк заттарға бейiмделу;
Д.Дәрiлiк заттардың организмде жиналуы;
Е. Басқа дәрiлердiң әсерiнiң төмендеуi.
$$$ 11 .
10% - 250 мл ерітіндісін даындау үшін, қанша грамм глюкозаның ұнтағың алу қажет?
А. 20 г; В. 25 г; С. 10 г; Д. 15 г; Е. 30г.
$$$ 12 .
2л 1:5000 қатынаста фурациллин ерітіндісін дайындау үшін қанша фурациллин қажет?
А. 0,01; В. 5,0; С. 0,4; Д. 1,0; Е. 0,5
$$$ 13 .
”А“ тiзiмiне жататын препараттар қалай белгiленедi?
А. Ақ қағазда қара әрiптермен;
В. Қызыл әрiптермен ақ қағазда;
С. Ақ әрiптермен қара қағазда;
Д. Ақ әрiптермен қызыл қағазда;
Е. Қара әрiптермен қызыл қағазда.
SSS14.
Дәрілік заттын тізімі, қай бөлікке кіреді ?
A.Inscriptio;
B.Praepositio;
C. Subscriptio;
D.Signatura;
E.Designatio materiarum.
SSS15.
Рецепт неше боліктен тұрады ?
A.10; B. 6; C. 5; D. 4; E. 3.
SSS16.
Дәрілік заттардың пареэнтарды жолдармен енгізуін белгілендер:
A. Ауыз куысы арқылы;
B. Тіс асты;
C. Тіл асты;
D. Сумен бергенде;
E. Бұлшық етке.
SSS17.
Бір заттын әсері екінщі заттпен күшейткенде оны қалай атайды?
A. Антагонизм;
B. Синергизм;
C. Пролонгация;
D. Куммуляция;
E. Сенсибилизация.
SSS18.
Қаты дәрілік формаларды атаныздар:
A. Болюс;
B. Тұнба;
C. Ерітінді;
D. Пасталар;
E. Суппозиторийлар.
SSS19.
Жұмсақ дәрілік формаларды атаныздар:
A. Болюс;
B. Ботқалар;
C. Ұнтақтар;
D. Пилюлдер;
E. Дражже.
SSS20.
Сұйық дәрілік формаларды атаныздар:
A. Болюс;
B. Тұнба;
C. Ұнтақтар;
D. Пасталар;
E. Дражже.
Емтиханның сұрақтары:
1 рейтинг сұрақтары :
Токсикологияның мақсаты мен міндеті.
У жуне улы заттар.
Улардың жіктелуі, организмге енуі мен бөлінуі.
Удың жануар ағзасына әсері мен уға сезімталдылық.
Удың ағзаға таралуы, организмнен улы затты жедел шығару (жуу), залалсыздандырудың зертханалық негіздемесі
Улардың жіктелуі, организмге енуі мен бөлінуі.
Ағзадан удың бөлінуі.
Жіті және созылмалы уланулар туралы түсінік.
Улануды клиникалық балау, патологиялық-анатомиялық өзгерістерге токсикологиялық негіздеме.
Улануды емдеудің жалпы принциптері. Уланудың алдын алу.
Улануды анықтаудағы зертханалық сынамаға сараптама.
Патологиялық-анатомиялық өзгерістер негіздемесіне лайықты сынамаға зертханалық сараптама.
Улануды емдеу және алдын алудың жалпы принциптері.
Токсикологиялық талдау. Соттық-ветеринариялық сою.
Химиялық-токсикологиялық тексеруге сынаманы алып зертханаға жіберу
Токсикологиялық талдаудың зертханалық әдістерін меңгеру және талдау.
Ауыл шаруашылығы саласы тарапынан жануарлар организміне улы заттың түсу ықтималдығы.
Пестицидтер әсерінен туындайтын уланулар.
Фосфоррганикалық қосылыстардан улану.
Хлорорганикалық қосылыстардан улану.
Пестицидтер әсерінен туындайтын улануларды анықтаудың зертханалық тәсілдерін меңгеру.
Пестицидтер әсерінен туындайтын уланулар.
Мочевина туындылары.
Ас тұзының токсикологиясы.
Калий тұздарынан, молибден қосылыстарынан улану.
Карбамин, тиокарбамин және дитиокарбамин қышқылдарының туындылары (карбаматтар).
Ас тұзы, калий тұздарынан, молибден қосылыстарынан улану.
Карбамин, тиокарбамин және дитиокарбамин қышқылдарының туындыларынан болатын улануларды зертханалық анықтау.
Удың (токсиндік) әртүрлі жануарлар түрлеріне байланысты оның организміне әсері мен олардың улар түріне қарай сезімталдығы.
Сынап қосылыстарынан улану
Қорғасын қосылыстарынан улану
Селен қосылыстарынан улану
Талий, кадмий, сурьма қосылыстарынан улану.
Зооцидтер. Басқа да топ қосылыстары.
Мыс және оның туындылары.
Мышьяк және оның қосылыстары.
Цианидтер қосындыларынан улану.
Дәрілік заттардан улану.
Улы өсімдіктердің жіктелуі және олардан улану. Құрамында алколоидтар бар өсімдіктер.
Улы өсімдіктердің жіктелуі және олардан улану.
Құрамында гликозидтері мен циан гликозидтері бар өсімдіктермен улануларға зертханалық сараптама.
Химиялық-токсикологиялық зерттеуге сынама жіберудегі негізгі қағидалар, ережелері мен патоанатомиялық өзгерістерге сипаттама беріңіз.
Құрамында эфир майлары және шайыр тәрізді заттары бар өсімдіктермен улануларға зертханалық сараптама.
Құрамы толық зерттелмеген, бірақ токсикологиялық маңызы бар басқа да өсімдіктер. Фотосенсибилизациялаушы өсімдіктер.
Құрамы толық зерттелмеген, бірақ токсикологиялық маңызы бар басқа да өсімдіктер.
Фотосенсибилизациялаушы өсімдіктермен улануларға зертханалық сараптама.
Улануды емдеу және алдын алудың жалпы принциптері.
Микоздар және микотоксикоздармен улануларға зертханалық сараптама.
Микотоксикоздар
Жануар тектес улы заттармен улануларға зертханалық сараптама.
Құрама жеммен, күнжара және шротпен малды азықтандырғанда туындайтын токсикоздар.
Құрама жеммен, күнжара және шротпен малды азықтандырғанда туындайтын токсикоздар.
Биологиялық белсенді заттардың жіктелуі
Улы заттардың эмбриотоксикалық, гонадотоксикалық, тератогенді және мутагенді әсері
Токсикалық заттардың метаболизмі
Таңдаулы улылық
Уларға бейімделу және қабылдау (сенсибилизация)
Токсикодинамика мен токсикокинетика негіздері
Жануарлардың улануының диагностикалық үрдіс негіздері, емдеуі және профилактикасы
Карбамин қышқылы және феноксиқышқылдар
Құрамында металл қосылыстары және металлоидтармен мен малдардың улануы
Азық токсикоздары
Уландырғыш заттармен малдардың улануы
Дезинфекцияға қолданылатын заттрадың токсиколгиясы
Орталық жүйке жүйесіне тікелей әсер ететін өсімдіктер
Картоппен улану
Қызылшамаен улану
Құнжарамен улану
Қоспалар, олардың ветеринарлы-санитарлық және токсикологиялық сипаттамасы
Улы химикаттарды талқылау (анализ жасау)
Аудағы фосфорорганикалық қосылыстардың улы химикатарын жұқа қабатты хромотография әдісімен анықтау
Колориметриялық әдіс арқылы өсімдіктердегі карбафосты анықтау
Өсімдік азықтарындағы метафос және тиофосты анықтау
Құраманда органикалық қышқылы мен тұздары бар улы өсімдіктермен уланған патологиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру
Балға токсикологиялық баға беру
Ет және ет өнімдеріне токсикологиялық баға беру
Сүт және сүт өнімдеріне токсикологиялық баға беру
Несептегі, нәжістегі, қан мен мүшедегі атразин және симазин, прометринді спектрометрлік әдіспен анықтау
Аланды спектрометрлік әдіспен ыдыс бетінің жұғынын тұлға үстінен анықтау
Балға токсикологиялық баға беру
Курстық жұмыс тақырыптары
Курстық жұмыс тақырыптары
|
1
|
Қоргасын қосылыстарымен уланған малдардың паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру.
|
2
|
Сынап қосылыстарымен уланған малдардың паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру
|
3
|
Мырыш қосылыстарымен уланған малдардың паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру.
|
4
|
Азот қосындыларымен улаған малдардың паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру.
|
5
|
Орталық жүйке жүйесіне тікелей әсер ететін заттармен уланған паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру.
|
6
|
Жануар тәріздес туындылары уымен уланған паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру.
|
7
|
Зооцидтер мен уланған паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру
|
8
|
Карбаминқышқылдары мен уланған паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру.
|
9
|
Құрамында алколоидтар бар өсімдіктер қосындыларымен уланған паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру.
|
10
|
Құрамында гликозидтері бар өсімдіктер қосындылары мен уланған паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру.
|
11
|
Құрамында эфирмайлары бар өсімдіктер қосындылары мен уланған паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру.
|
12
|
Микотоксикоздар мен уланған паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру.
|
13
|
Дезинфекцияға қолданылатын заттрадмен уланған малдардың паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру.
|
14
|
Мышьякпен уланған малдардың паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру.
|
15
|
Фосфорорганикалық. қосындыларымен уланған паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру.
|
16
|
Хлорорганикалық. қосындыларымен уланған паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру.
|
17
|
Құраманда органикалық қышқылы мен тұздары бар улы өсімдіктермен уланған паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру.
|
18
|
Қанның ұйуын бәсеңдететін өсімдіктермен уланған паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру.
|
19
|
Фотосенсибилиздеуші өсімдіктермен уланған паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру.
|
20
|
Көмірсудың алмасуын бұзушы өсімдіктермен улаған паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру.
|
21
|
Құрамында улы заты бар басқа топ өсімдіктері мен улаған паталогиялық материалдарына токсикалогиялық баға беру.
|
21
|
Сүт және сүт өнімдеріне токсикологиялық баға беру
|
22
|
Ет және ет өнімдеріне токсикологиялық баға беру
|
23
|
Балға токсикологиялық баға беру
|
Достарыңызбен бөлісу: |