кесте - ВП-4 ылғал өлшегіші көрсеткіштерін +20

1. 
   Ылғалдылықты анықтау әдістері және оның кемшіліктері мен артықшылықтары.
   
2. 
   Астық ылғалдылығын анықтаудың белгісі
   
3. 
   Мемлекеттік стандартта астық ылғалдылығы қалай нормаланады? Мемлекетке сату астықтың ылғалдылық ережесі.
   
4. 
   Электровлагометр ВП-4М құрылысы.
   
5. 
   Арбитражды және параллельді анықтаманың арасындағы ылғалдылық айырмасы. Ылғалдылық бойынша дәлдік қорытындысы.
   
6. 
   Ылғалдылықтың ең төменгі деңгейі деген не және оның белгісі.
   
7. 
   Астық ылғалдылығының жағдайын және астық ылғалдылығына ұсынылған мысалмен есептеу.
   

Әдебиет

МЕСТ 135 86-1-68

Қоспалар астықтың құндылығын төмендетеді, сондықтан оларды есепке алады. Азық-түлікті фуражды астықтың ластануын анықтау үшін шөкімді үш фракцияға бөледі: шөпшар қоспасы, астық қоспасы және негізгі астық.

Шөкімді елегеннен кейін кейін астық және шөпшар қоспаларының фракцияларына бөледі.

• 
  бүтін және желінген дәндер, желіну жағынан шөпшар мен астық қоспасына жатпайтындар.
  

• 
  минералдық қоспа ( топырақ, құм, шаң );
  
• 
  диаметрі 1,0 мм дөңгелек саңылаулы елеуіштен өкен бөліктер;
  
• 
  шөпшар тұқымдары ( қара бидай мен арпа дәндерінен басқа барлық мәдени және жабайы өсімдіктердің тұқымдары );
  
• 
  органикалық қоспа ( сабақ пен масақ бөлігінің бір бөлігі, қылтықтар, мекен );
  
• 
  бидай, қара бидай және арпаның дәндері ( шіріген, көгерген, күйген, қуырылған – барлығының ядролары анық бұзылған );
  
• 
  зиянды қоспа;
  
• 
  зиянкестермен ядросы толық желінген дәндер.
  

• 
  салмағының 50 % ( ал қалған 50 % негізгі астыққа жатады ) делінген немесе уатылған дәндер;
  
• 
  өскіні мен тамыршасы сыртқа шығып өнгендер, өнген кезде пішінін өзгертпеген, алайда қабығы түсін өзгерткен;
  
• 
  бозқырауға ұрынған, жасыл, ақшыл және өте қоңырланған;
  
• 
  өздігінен қызғанда немесе кептіргенде жарақаттанған, оның үстіне ядросы өзгерген және қабығының түсі бұзылған;
  
• 
  кептіргенде ісінген, өңезденген;
  
• 
  семген;
  
• 
  жасыл;
  
• 
  қысылған;
  
• 
  шөпшар қоспасына жатқызылмаған қара бидай мен арпаның бүтін немесе жарақаттанған дәндері.
  

Әрбір бөлінген фракция техникалық таразыда өлшеніп, шөкімнен алатын массасы бойынша пайызбен мына формула арқылы есептеледі:

Б) Ірі шөпшар қоспасынан тазартылған орташа үлгі бойынша малта тас құрамын анықтау үшін: 500 г астық шөкімін саңылауы d= 1,5мм елеуіштен өткізеді.

мұнда:

1. 
   Астықтың шөпшар қоспасы дегеніміз не?
   
2. 
   Астықты сақтау уақытындағы ластануының қандай белгісі бар, (өңдеу және тасымалдау).
   
3. 
   Тиеу және астық тобын қабылдау кезіндегі қоспа (астық, шөпшар, зиянды, ерекше есептелеиін) нормасының мазмұны қандай?
   
4. 
   Әр түрлі қоспа анықтамасының нақты қорытындысын атау.
   

СТРК 1046-2001, МЕСТ 13586.4.

Бидай салмағында бунақденелілер мен кенелердің әрбір түрлері кездесуі мүмкін. Ондаған түрлі жәндіктердің ішінде біздің елімізде ареалы бойнша және зиянкестігі жағынын көп тарағаны күріштік және қамбалық бізтұмсықтар, сары ұн жегіш, ұн пітесі. Нан қорының зиянкесі – кенелер мен бунақденелілерге қарағанда көп қауіп туғызбайды.

Бидай партияларын мемлекеттік нормалау бойынша, зиянкес жәндіктермен бүлінген астық кондиционсыз болып есептеледі. Кенелермен зақымданған бидай партияларын сатып алу бағасына женілдіктер жасап қабылдайды.
5.1 Астықты бізтұмсықпен залалдануын айқын түрде формасын анықтау.
Залалданудың айқын формасын анықтау. Бидайдың орташа үлгісі өлшенеді және d = 2,5 және 1,5 мм елеуіште қолмен екі минуттың ішінде минутына 120 қозғалыспен өткізіледі.

Егер бидай 5С төмен температурада болса, онда бунақденелілерді белсендендіру үшін елеуіштен өткен және өтпеген өнімді 10-20 минуттың ішінде 25-30С температурада қарап бағалайды.

Елеп болғаннан кейін d = 2,5 мм елеуіште өтпеген қалдықтан үлкен бунақденелілердің бар –жоғын ( мавританиялық қызылқоңыз ), d = 1,5 мм елеуіштен өтпеген қалдықтан ұсақ жәндіктерді (бізтұмсық, т.б.); d = 1,5 мм елеуіштен өткен қалдықтардан кенелерді қарайды (тақтайдың қара түсті жағын үлкейткіш шынымен қарау керек).

Қараған кезде зиянкестердің тірі даналары алынады (өлілерін шөпшар қоспасына жатқызады) және 1 кг бидайдағы зиянкестер түрі мен санын анықтайды.

Бидайдын бізтұмсық немесе кенелермен залалдануы анықталса, заладану дәрежесін анықтайды.
10 кесте - Бидайдың залалдану дәрежесі

Залалдану дәрежесі	1 кг бидайдағы зиянкестер санының данасы
	Бізтұмсықтар	Қойма кенелер
I	1-ден 5-ке дейін қоса есептегенде	1-ден 20-ға дейін қоса есептегенде
II	6-ден 10-ға дейін қоса есептегенде	20-дан жоғары, бірақ еркін қозғалады және жинақталмайды.
III	10-нан жоғары	Бірыңғай киізді қабат

1. 
   Орта үлгі массасы (а) ____________________________________ г.
   
2. 
   Зиянкестердің түрлері ______________________________________
   
3. 
   Үлгідегі зиянкестердің түрлерінің саны _______________________
   

4. 1 кг астықтағы зиянкестер түрінің санын мына формула бойынша анықтайды:

5. 
   Залалдану деңгейі: (кенелер мен бізтұмсықтар үшін)_____________
   

1. Астықты жару тәсілі мен залалданғанын орташа үлгіден алынған 50 грамға жуық шөкім бойынша анықтайды. Шөкімнен 50 толық бүтін дән алып оларды ойығы бойынша ұзынынан жарады. Жарылған дәндерді лупамен қарап, дамудың әр деңгейіндегі тірі зиянкестерді санайды.

2. Астықтың залалдануын тығындарды бояу әдісімен анықтау үшін ортша үлгіден 50 грамм шөкім бөлінеді, шөкімнен 250 дән алып, жиегі қанылтырмен қапталған таза темір торға салады. Шөкім салынған торды «тығындардың» ісінуі үшін 1 мин температурасы 30 ⁰С жылы суда ұстайды. Астық ісініп (үлкейіп) «тығындар» үлкейеді. Содан кейін торды жана дайындалған 1% КМпО₄ ерітіндісіне 20-30 сек. салады, содаң кейін салқын суға 20-30 сек салады. Тығындар қара түске боялады және дәннің бетінде айқын корінеді. Залалданған тығындармен қара түске боялған және өлшемі 0,5 мм жуық дөңгелек, дөңес астықты қарап, кесіп тірі личинкалардың, қуыршақтардың және бізтұмсық қоңыздардың санын санайды.

Пайызбен көрсетілетін жасырын формада залалданған дәндердің мөлшерін мына формула бойынша анықтайды:

П - талдау үшін алынған дән саны, дана.