Қарақұмық және арпа жармасының сапасын талдау

25 Қарақұмық және арпа жармасының сапасын талдау

МЕСТ 5550

Жарма – ұннан кейінгі екінші маңызды азық өнімі. Оларды астық тұқымдастырынан, сонымен қатар қарақұмық және асбұршақтан өңдейді. Дәнді жармаға өңдеумен мемлекеттік ірі зауыт, цех, кәсіпорын, шаруашылықтар айналысады.

Жарманың сапасы химиялық құрамға ғана тәуелді емес, сонымен қатар дәннің физикалық қабілетіне тәуелді болады.

Қарақұмықтың жармасының ең күштісі – ядрошық, яғни қарақұмықтың толық ядросы, бірақ дәндердің бір бөлігі ұсатылып, одан ұсатылған жарма пайда болады, ал тағам пісірген кезде ботқа болады.

Жармада қоспаларды анықтау үшін, қарақұмық ядро жармасынан 50 г шөкім алып, одан қолмен келесі қоспаларды бөледі:

1. 
   Шөпшар қоспасы:
   

• 
  минералды (құм, жер)
  
• 
  органикалық (жеміс сырты, сабақ қалдығы)
  
• 
  арамшөп тұқымдары (жабайы өсімдіктер тұқымдары)
  
• 
  Мәдени дақылдар дәндері
  

2. 
   Қарақұмның бұзылған ядролары ( көгерген, шіріген – барлығынын эндоспермдары бүлінгендер)
   
3. 
   Ақталмаған дәндер
   
4. 
   Ұрылған ядролар
   
5. 
   Ұнтақ (ұншық)
   

Шөкім_________________г

Бағалы ядро мөлшері__________%

Ақталмаған дәндер г_____%

Ұрылған ядролар________%

Шөпшар қоспасы________%

Соның ішінде:

Минералды_______г_______%

Органикалық______г______%

Арамшөптер тұқымы____г_______%

Дақылдар дәні_____г_______%

Бұзылған ядролар__г_______%

Ұншық___________г_______%

Жарма сорты______г_______%

МЕСТ 5484.

1. 
   шөпшар қоспа, соның ішінде
   

• 
  минералды
  
• 
  органикалық
  
• 
  арамшөптер тұқымдары
  
• 
  зиянды қоспа
  
• 
  бұзылған ядролар
  

2. 
   недодир
   
3. 
   ұншық..
   

Шөкім__________________г

Қоспа құрамы:

Ластанған_________г_________%

Минералды_________г__________%

Органикалық_________г__________%

Арамшөп тұқымы________г___________%

Зиянды қоспа___________г________%

Бұзылған ядро_____________г_________%

Ұншық __________________г________%

Недодир________________г_________%

Бағалы ядро________г________%

Жарма номері:

Елеуіш 3,0 мм__________г__________%

2,5 мм__________г__________%

2,0 мм__________г__________%

1,5 мм__________г__________%

Қосымша шөкімдегі недодир құрамы:

Недодир массасы

Жақсы өңделген жарма массасы, г

Барлық жарма массасы________г

Нәтижесі берілген жарманың талабын стандартқа сәйкестігін, нөмірін орнату керек.

1. 
   Жарманың түрлерін атаңыз?
   
2. 
   Жарманың сорттың шығымы неге тәуелді, астықтың әртүрлі мәдениетін өңдеу.
   
3. 
   Жарманың сапасы қандай көрсеткіш бойынша анықталады?
   
4. 
   Қарақұмықтың жарма ядросының сапасын анықтау әдістемесі
   
5. 
   Арпа жарнамасының сапасын анықтау әдістемесі
   
6. 
   Жарманың негізгі сорттары қандай көрсеткіштерге жатады
   
7. 
   Ядро үлесінің массалы есебі
   
8. 
   Қандай жармада недодир анықталады және қалай анықталады?
   
9. 
   Жарма түрінің негізін талдау бөлігі қандай?
   

МЕСТ 13496.0

Құрама – азық деп – күрделі, бірқалыпты қоспаларды тазарту және азықтық өнімдерді және микроқоспаларды белгілі бір ірілікке дейін ұсату арқылы ғылыми негізделген рецепт бойынша малдарды қоректендіруге жасалған азықты айтады. Құрама – азықтың ең бір күшті бағыты ол - әртүрлі өнімдерден, сонымен қатар азық – түліктің, сүтті – майлы, ұнды – жармалы, балық өнеркәсіптер салаларында қалған қалдықтарды қолдана алады.
Құрама азықтың түйіршіктелген және ұнтақты түрлерін іріктеудің тәртібі
Әдебиет

МЕСТ 13496.0

1. 
   Нүктелік үлгілерді – силос астынан, техникалық құралдардан ағып тұрған ағымнан, белгілі бір уақыт аралығында транспортер көмегімен алады. Біріктерілген үлгі 4 кг кем болмауы керек.
   
2. 
   Түйіршіктелген және ұнтақты құрама –азықтардан нүктелік үлгілерді автокөліктердің әртүрлі 5 жерден бұрғымен алады. Борттан және ортасынан 0,5 м қашықтықтан алады.
   
3. 
   Арнайы автокөлікпен теміржол вагондерынан түйіршіктелген және ұнтақты құрама – азықтан нүктелік үлгілерді тиеу кезінде алады.
   
4. 
   Қоймаларда үйіндіні шартты 6 сецияға бөледі. әр сециядан нүктелік үлгіні 5 жерден конверт схемасы сияқты алады. Егер үйінді ұзындығы 0,75 м дейін болса, онда 2 қабаттан, ал ұзындығы 0,75 м көп болса онда 3 қабаттан алады.
   

Ұнтақты құрама – азықтан нүктелік үлгіні тігілген қағаз немесе полиэтиленді ішкі бар мата қаптардан, сонымен қоса түйіршікті құрама- азықтан ашылған қаптардан сұрыптайды.

Әдебиет

Тұтас дәндерді уату ірілігін анықтағаннан кейін бөледі.

Алынған тұқымдарды өлшеп, нәтижесін шөкімге қатысты % есептейді. Улы тұқымдарға көп назар аударылады.
Талдау қорытындысы

1. 
   Уату ірілігін анықтау:
   

2. 
   Тұтас дәндерді анықтау:
   

Жабайы өсімдік дәндері_____________________________%

Мәдени өсімдік дәндері_____________________________%

Улы арамшөптер құрамы______________________________________%

МЕСТ 13496,13.

Құрама азық иісі _________________.

МЕСТ 13496,13.

1 кг құрама азықта тіркелген зиянкестер:

саны _______________________.

Зиянкестер түрі ______________.

1. 
   түйіршіктелген және ұсақталған құрама азықты іріктеу әдістемесі
   
2. 
   орташа үлгі алу тәсілдерін түсіндіріңіз.
   
3. 
   құрама азықтың иісін анықтау әдісі.
   
4. 
   құрама азықтың зиянкестері және олардың айқындалу түрлері
   

МЕСТ 1349.12-76

Жалпы қышқылдықты формуламен есептейді:

мұнда:

K – титрге толықтырма.

Толықтырма (K) ______________.

Жалпы қышқылдық формуламен есептелінеді:

Х=
Қорытынды: құрама азықтың жалпы қышқылдығын бекіту.

МЕСТ 13496.14-75

Құм құйылған стаканға НСL 10 мл 10 % -тік ерітіндісін құяды, оны сағат шынымен жауып, 15 минутқа қайнаған суға салады. Сұйықтықты фильтр арқылы өткізеді. Осылай өндеуді ерітінді түссіз болғанша қайталай береді. Соңғы өндеуден кейін оны фильтірден ауыстырып, ыстық суда тұз қышқылында жуады. Содан кейін оны 20 мин суытып өлшейді.

Құм құрамы байынша есептеленеді:

m - m₁

X= -------- x 100

m₂

мұнда:

m –тигельдің құммен бірге масасы, г

m₂ – шөкім массасы, г

Шөкім массасы ----------------------------------------------- г

Тигельдің құммен бірге массасы------------------------------------- г

Тигель массасы ----------------------------------------------- г

Құм құрамы формуламен процент арқылы есептеледі.

Х=

Қорытынды:

Құрама азық стандартқа сай құм құрамына келе ме.

Құрама азықта алынған тұзды анықтау
Жұмыс мақсаты: Стандартқа сай тұз құрамын анықтауды үйрену
Әдебиет

МЕСТ 13496,1-74

Бөлінген ерітіндіге 2мл темірамоний квасцысын, 0,05 N азотқышқыл ерітіндісін құяды. Азотқышқыл күміс қалдығын 0,05 N амоний ерітідісінде сfрғыш түске айналғанға дейін ұстайды.

a – азот қышқыл күмісінің мөлшері, мл;

b – аммоний мөлшері, мл;

Т₁ – азот қышқыл күмісі титріне толықтырулық;

Т₂ – аммонийге толықтырулық;

V – колбадағы сұйықтық, мл;

B – титрлеуге дейінгі ерітінді мөлшері, мл;

m – шөкім массасы, г.

Титрлеуге кеткен аммоний мөлшері ______________мл

Азот қышқыл күмісі титріне толықтыру

Аммоний титріне толықтыру

Өлшем колбасындағы сұйық көлемі__________________мл

Ерітінді көлемі титрлеуге алынған ___________________мл.

Шөкім массасы____________________мл.

Мына формула бойынша асылған тұздың пайызбен шығарылған формуласы:

Қорытынды. Қорытынды беріңіз, ас тұздың мазмұны МЕСТ-қа сәйкесі берілген құрама азық тобын анықтау.

1. 
   құрама азыққа арналған негізгі әдістерді анықтау.
   
2. 
   құрама азықтың қышқылдығын анықтайды.
   
3. 
   құрама азықтағы құнды қандай шекте және құрама азықтың құрамындағы құнды анықтау.
   
4. 
   құрама азықтың құрамындағы асылған тұздың белгісі.
   
5. 
   құрама азықта асылған тұздың нормасы, МЕСТ бойынша.
   

27 Саяхат

Автокөліктің астықты көтерлу құрылығы. Элеватордың жүмыс башнясы: астықты тарту және жоғарғы галлереяға немесе төменгі галлерея арқылы басқа да қоймаларға, вагондарға, кептіргіштерге жіберу. «Шахтілі» және «Целинный» кептіргіштердің құрылысымен танысу.

Белгілі сақтау орнның үдемелі жүйесімен танысу. Астық сақтайтын қоймалардың астауларын қарау, төменгі және жоғарғы галлерея арқылы астауды тиеу және түсіру кезінде қоймаларды орналастыру.

Құрғату өндірісінде және элеватордың жүмыс бағыттау және бақылау дистанционды орнының құрлысынын нәтижесін және тағайындауын жазу.

Элеватордың зертханасымен танысу. Элеватор қоймасының кешенінің (комплекстің) жұмысын жазу.

Саяхат бойынша бақылау сүрақтары:

Экскурсия жүргізер алдында оқытушы міндетті түрде саяхат тақырыбы бойынша бақылау сұрақтарын құрайды.

Орындалу мерзімі Жұмыс сынақталды

«___» _________200 ж Оқытушы __________

27.2 Дирімен комбинатының құрылысымен және жұмысымен танысу.
Саяхат мақсаты: Технологиялық «тізбек» бойынша дирмен комбинаттың жұмысымен танысу. Жұмыс саяхат әдісі бойынша орындалады.

Танысу тартібі

1. Комбинаттың күрғату қондырыгысымен және өндірістегі астық қоймасымен танысу.

2. Дирмен корпусына түскен астықтың дайындау этаптарын жазу және танысу: ірі және ұсақ астықтың қоспасын өлшеу сепаратордағы, триер блоктарындағы, астықты сулату; аброзивті және щеткалы пардын құрылысымен өндеу, тасты алып тастайтын құралдармен танысу, темір қоспасын үстатқышпен алу.

3. Дирмен жұмысының цехы. Вальцевті станоктар, астыкты өндіру этаптары: драный, шлифовочный и размольный және оларды қолдану.

4. Қағу цехы. Пайыздағы ұнның шығысы. Пайыздағы өнімнің ассортименті. Қапшықпен және қапшықсыз әдіспен ұнді беру. Заводтын өндірістік тәулігі.

5.Өндірісте кебекті қолдану.

6. Дирмен комбинатының зертханасы. Құрал жабдықтар, талдау түрлері.

7.Дестелерді сақтау тәртібі, ұн қоймасы. Ұнды шығару технологиясын жазу және нақтылы оқу.

Экскурсия жүргізер алдында өқытушы міндетті түрде саяхат тақырыбы бойынша бақылау сүрақтарын қүрайды.

Орындалу мерзімі Жұмыс сынақталды

«___» _________200 ж Оқытушы __________

1. Ұн қөймасы. Керекті температуралық режимі. Темір қоспаларың жою, ұнды дестелерден откізу.

2. Тұз ертіндісін дайындау.

3. Ашыту цехы. Сүйық ашытқы дайындау; ыстық ашытқыны дайындау (ұнның шығысы, кермектің шығысы, ыстық ашытқының температурасы, ыстық ашытқыны суыту). Нан ашыту үшін бір қалыпты температура.

4. Қамыр және опараны дайындау. Ашыту уақыты, керекті режимі.

5. Пісіру. Пайызды құрғату және пісіру, қамыр үшін ұн бүйымдарының шығысы. Пештін температурасы; нанды пеште ұстайтын уақыт.

6. Экспедициялық зал. Балдағы сапалық бағасы; пісірілген нанның сапасының көрсеткіштері.

7. Қамырдын және олардын ылғалдылығы; опаралар; ашытқының қышқылдығын тексеру.

8. Кондитерлік цехтін жұмысы. Ашытқысыз бүйымдарды өндеу тәсілі. Әртүрлі сортты тәтті нандар және олардың тәтті қоспалары. Вафельді өндеу технологиясының өндірісі. Торттарды дайындау және оларды рәссімдеу.

Барлық бөлімдердің және цехтардың өндіріс технологиясын толық жазу.

Экскурсия жүргізер алдында өқытушы міндетті түрде саяхат тақырыбы бойынша бақылау сүрақтарын қүрайды.

Орындалу мерзімі Жұмыс сынақталды

«___» _________200 ж Оқытушы __________

1. Сұлыны қайнататын МСТ 5060-97 талаптарымен танысу.

2. Кермекті (солодты) дайындау технологиясын оқу: түқымды сулау (судын температурасы, оның пайызының саны, операция үшін уақыт); жай айналатын желдеткіш барабанда түқымды өсіру; түқымды тездетіп өсіру үшін гибберелинді пайдалану (препарат мөлшері); өндіруді аяқтау белгісі. Солодты қүрғату режимі; тамырын және өскінін жою. Қоймадағы қурғақ солодтын пісу уақыты.

3. Әртүрлі температурадағы екі мерзіммен қайнату, бүл жұмыстың мақсаты- дробинаны жою, және фильтрация.

4. Сусланы көп қайнату. Не үшін әртүрлі сорттағы қантпен құлмақты (хмель) қосады? Баллинг шкаласының градусындағы сусланың концентрациясы. Сусланы суыту және түндыру.

5. Ашыту цехы. Ашыту уақытының ұзақтығы. Сыра ашытқыны көбейту үшін ұтымды температура.

6. Сыра түратын жер. Әр түрлі сорттар үшін тұру мерзімінің ұзақтығы.

7. Бөтелкелерге, бөшкелерге сыраны құю. Ыдыстарды дайындау.

8. Бөтелкелерге құю кезіндегі технологиялық линиясы. Неге көмір қышқыл газын (СО₂) сыраға қосады. Құю бойынша автоматтардың жұмысы, жақсылап қақпақтарын жабу, этикеттеу және бақылау сапасы.

Саяхат бойынша бақылау сүрақтары:

Экскурсия жүргізер алдында өқытушы міндетті түрде саяхат тақырыбы бойынша бақылау сұрақтарын құрайды.

«___» _________200 ж Оқытушы ____________

Астық өнімінің сапасын анықтау практикумы.

Ахмет А.З.,Сейтказинов Д.Т.,Байканов М.Ж.,Карашинова Д.Т.,Яковлева Н.В.
Оқу құралының мақсаты – астық дақылдары өнімдерінің сапасын мемлекеттік мөлшерлеу негіздерімен оқырман қауымды таныстыру, халықтың тұтыну және осы өнімдерді өндіретін шаруашылықтардың мудделерін қорғау, сонымен бірге оларды өнімді сақтауда артық шығынға жол бермеуге бағыттау.

Кітапта мемлекеттік стандарттарда қаралған астық дақылдары өнімдерінің сапасын анықтайтын негізгі әдістемелер келтірілген. Пәннің бағдарламасына сәйкес лабораториялық сабақтардың тізімі қарастырылған.

Астық өнімінің сапасын анықтау практикумына пікір

Әдістемелік практикумы 050801 Агрономия, 050732 Стандарттау, метрология және сертификаттау, 050828 Өндеу өндірістерінің технологиясы мамандықтар бойынша студенттерге арналған.

Дайындау кәсіпорындарымен қабылданатын астықтың сапасы белгілі бір талаптарға сәйкес келуге тиіс. Сапа - астықтың арнаулы мақсатқа қолдануына мүмкіншілік беретін қасиеттер мен белгілердің жиынтығы.

Жаңа оқұ – құралы бидай сапасын және оның өнімдерін өңдеуге арналған зертханалық – практикалық сабақтарда стандартты әдістерді бидайдың тұқымын, ұн, жарма және құрама азықтарды сипаттайды.

Сонымен бірге, оқу- құралында бидайдың химиялық жеке компоненттері және оның өңдеу өнімдерін анықтау әдістері жатады.

Бидай сапасын және оны пайдалану ережелерін бағалағанда қолданылатын құрал жабдықтар сипатталған.

Оқу құралының мақсаты - астық дақылдары өнімдерінің сапасын, мемлекеттік мөлшерлеу негіздерімен оқырман қауымды таныстыру, халықтың тұтыну және осы өнімдерді өндіретін шаруашылықтардың мудделерін қорғау, сонымен бірге оларды өнімді сақтауда артық шығынға жол бермеуге бағыттау болып табылады.

Кітапта, мемлекеттік стандарттарда қаралған астық дақылдары өнімдерінің сапасын анықтайтын негізгі әдістемелер келтірілген. Пәннің бағдарламасына сәйкес лабораториялық сабақтардың тізімі қарастырылған.

Пікірші Мухамеджанов К.И.
Әдебиеттер:

1 Әрінов Қ.К., Мұқатова Ш.Қ., Рақымбеков Т.С., Мұсынов Қ.М. Өсімдік шаруашылығы өнімін сақтау және өңдеу технологиясының практикумы. Ақмола, 1996 -20 б.

2 Дәнді дақылдар. Дән сынамасын сұрыптау. ҚРСТ Р 50436 –2003.-5

3 Бидай. Техникалық шарттар. ҚР СТ 1046 , 2001.-6

4 Дән. Механикаландырылған құралдарды пайдаланып бидайдың дән маңызың саны мен сапасын анықтау әдістері. ҚРСТ 1054 –2002.-6

5 Трисвятский Л.А., Лесик Б.В., Курдина В.Н. «Хранение и технология сельскохозяйственных продуктов». – М.: ВО «Агропромиздат», 1991.-500

6 Мясникова А.В., Ралль Ю.С. «Практикум по товароведению зерна и продуктов его переработки». – М.: «Колос», 1981.-200

7 Шаройко Е.А. «Практикум по хранению и технологии сельскохозяйственных продуктов». – Ленинград «Колос», 1969.-250

8 Государственные стандарты «Зерновые, бобовые и масличные культуры». Издательство стандартов, 1980.-5

9 Зерно. Методы определения содержания сорной, зерновой, особо учитываемых примесей мелких зерен. ГОСТ 13586.2.-5

10 Комбикорма. Методы испытаний. ГОСТ 13496.2; 13496.1; 13496.12; 13496.14.-5

11 Мука и отруби. Методы испытаний. Издательство стандартов, 1960.-5

12 Крупа, крупяные продукты и концентраты. Издательство стандартов, 1973.-5

13 Е.Ф. Хайтмазов «Практикум по товароведению зерна и продуктов его переработки» М., Агропромиздат, 1992.-200

14 Н.С. Беркутова « Методы оценки и формирование качества зерна» М., Росагропромиздат, 1991.-150

15 В.Б. Лебедев «Промышленная обработка и хранение семян» М., Агропромиздат, 1991.-120

16 В.И. Филатов, Г.И. Баздырев, А.Ф. Сафонов и др. «Практикум по агробиологическим основам производства, хранения и переработки продукции растениеводства» М., Колос, 2002.-200

17 В.И. Филатов, Г.И. Баздырев, М.Г. Объедков «Агробиологические основы производства, хранения и переработки продукции растениеводства» М., Колос, 2003.-220