кесте - Талдау қорытындысы

1. 
   Қара бидайдың ластануы деген не?
   
2. 
   Сақтауда, өңдеуде және тасымалдауда қара бидайдың ластануының көрсеткіші (сипаттамасы).
   
3. 
   Әр түрлі қоспаларды анықтауда дәлдік қортындысын атаңыз.
   

МЕСТ 13586.2, МЕСТ 5060, МЕСТ 6378, МЕСТ 16470, МЕСТ 28672.

Қосымша көрсеткіш ретінде, арпаның сіріңділігін анықтайды.

1. 
   Оргонолептикалық талдау.
   
2. 
   Зиянкестермен залалдануын анықтау.
   
3. 
   Металл қоспасын анықтау.
   
4. 
   Ластануды анықтау.
   
5. 
   Натуралық салмағын анықтау
   

Орташа үлгіден 50 г арпа шөкімін алып, Æ 1,5 мм елеуіште елейді. Елеуіште қалғанды астық және шөпшар қоспасына қолмен бөледі. Барлық фракцияларды өлшейді және пайызбен қорытындылайды.

• 
  Æ 1,5 мм елеуіштен өткеннің барлығы;
  
• 
  минералды қоспа;
  
• 
  органикалық қоспа;
  
• 
  жабайы өсімдік тұқымдары;
  
• 
  астық қоспасына жатқызылмайтын мәдени өсімдік тұқымдары;
  
• 
  арпаның бүлінген дәндері (эндоспермісі айқын бүлінгендер)
  
• 
  зиянды қоспа
  

• 
  ұрынған және желінген дәндер салмағының 50% (ал қалған 50% негізгі астыққа жатады);
  
• 
  езілгендер;
  
• 
  семген дәндер;
  
• 
  өсіп-өнгендер;
  
• 
  өздігінен қызып және кептіргішпен бүлінгендер;
  
• 
  сұлы,полба, қара бидай, арпа дәндері.
  

Бұл көрсеткіш ірілік деп аталады.

2,2 Х 20мм елеуіштен өткенді – ұсақ дәндерді таза астық массасына қатысты пайызбен есептейді.
Арпаның қауыздылығын анықтау

Арпа қауыздығы – қосымша көрсеткіш. Оны кейбір жағдайларда анықтайды. Арпа қауыздығын Люфф, Носатовский, Доброхотов әдістерімен анықтайды.

Тұқымның ластануын анықтаған кезде, қалған дәндерді 50-50-ден екіге бөліп алып,оларды техникалық таразыда өлшейді.

Ластануды анықтағаннан кейін қалған дәндерді 50-50-ден есептеп, екі үлгі алады. Ол үлгілерді техникалық таразыда өлшейді. Одан кейін әр үлгігіні 200 мл-лік коникалық колбаға салады. Колбаға 150 мл тұратын дист. суды және 10 мл 5%-тік аммиак құяды. Колбаны мақта бөліндісімен жауып, су моншасында қыздырады. 1сағат ішінде 80^оС қыздырып алғаннан кейін, оның сұйығын төгіп тастайды. Борсыған дәндерді талдау тақтасына жайып, пинцетпен және инемен дәндердің қабықтарын тазартып алып тастайды. Ең алдымен жанынан, әрі қарай дән құрсағынан қабықтары алынады. Қабықтарды алдын-ала өлшеп қойған бюксқа салып, біркелкі массаға дейін кептіреді.

Өндіргіш лабораторияда қабықтарды 130^оС 40 минут ішінде кептіруге болады.

Қабық құрамын есептегенде, құрғақ заттын, 50 дәннің массасына қатысты процентпен өлшейді. Ол формулаға дәнді аммиакпен кездегі түзетулер енгізіледі.( түзету қабықтың 1/12 бөлігіне тең болады.)

Мұнда: м₃ – құрғақ 50 дәннің массасы, г ;

м_n - құрғатылған қабықтын массасы, г ;

в– арпа ылғалдылығы, %;

2,5х20мм елеуіште қалғаны______________г____________________%

2,2х20мм елуіштен өткені______________г_____________________%

1. 
   Сыра пісіру арпада ұсақ және ірі астық қалай анықталады?
   
2. 
   Арпаның химиялық құрамы.
   
3. 
   Арпаға МСТ сипаттамасы.
   
4. 
   Ең кең таралған сорттары.
   

Стандарт бойынша жармалық сұлыны талдау.

МЕСТ 13586.2, МЕСТ 6584

• 
  Æ 1,5мм елеуіштен өткені;
  
• 
  минералды қоспа;
  
• 
  органикалық қоспа;
  
• 
  жабайы және мәдени дақылдар тұқымы;
  
• 
  бұзылған дәндер;
  
• 
  зиянды қоспа
  

-піспеген (жасыл, басқанда дефомацияланатын);

-семген;

-езілген;

-бұзылған, эндоспермі бүлінген ( уатылған );

-эндоспермдері бүлінген, өздігінен қызу немесе кептіру нәтижесінде залалданған.

Бидай, қара бидай, арпа, жүгері, сиыр жонышқа, ноқат, асбұршақ, ноғатық, жасымық, қытайбұршақ, үрмебұршақ, жемшөп бұршақбасы. Бөлінген фракциялар өлшенеді, нәтижесі процентпен белгіленеді. Ластауды анықтауда ұсақ дән 1,8 х20 мм елеуіштен өткен дәндерден бөлінеді.

Сұлы құрамындағы бүлінген және зақымдалған дәндерді анықтау.

Сұлы құрамындағы бүлінген және зақымдалған дәндерді анықтау үшін, негізгі дәндерден бөлініп алынған шөкімдерден (шөпшар және астық қоспасы) қалған массасы 10 г шөкім алынады.

Әр сұлы дәнінің 10 г-дық шөкімдерінен қабықтарды қолмен алып тастайды. Дәндер қабықсыз болу керек. Ал егер қабықпен болатын жағдайда, ядроны көлдеңен кеседі. Ядроға байланысты сұлы дәндерін бүлінген немесе зақымданған түрлеріне жатқызуға болады.

Егер ядро мен эндоспермнің түсі өзгерсе, онда оның түсі қоңыр және сұр түстерден қара түске дейін өзгереді. Бұндай дәндерді қабықтарымен қоса және арамшөптер қоспасының фракциясые – бүлінген дәндер деп атайды.

Егер ядроның сыртқы түсі өзгерсе, эндоспермі бүлінген, дәндер қабықпен кептірілген болса, онда ол дәндерді – зақымданған дәндер деп атайды.

Бүлінген және зақымдалған сұлы дәндерін техникалық таразыда өлшейді. Оны мына формуламен анықтайды:

m₁ - бүлінген, қыртыстанбаған дәндер массасы, г, ( 10 г шөкімнен

алынған);

m - таза дән салмағы, г.

Азық-түлікті сұлы үшін m₂ = 50 г ( арамшөпті қоспа + дәнді қоспа)