Ќазаќстан республикасыныѕ єылым жјне білім министрлігі

1. Қандай құрылғыларды санауыштар деп атайды?

2. Тура бағытты санауыштар.

3. Тура бағытты санауыштар.

№7 дәрістің конспектісі. Тақырып: Регистрлер.

Функционалдық түйіндер ақпараттарды қабылдап, өңдеп сақтап беретін құрылғылар ақпаратты жазу тәсілі бойынша (сандық кодын) қатарлас және тізбектей регистрлер деп бөлінеді.

Қатарлас регистрлер.

Екілік санды жазу қатарлас кодпен іске асырылады, яғни бір уақытта регистрдің барлық разрядтарына жазу арқылы.

Олардың атқаратын қызметі ақпаратты қабылдау сақтау және беруіне байланысты қатарлас регистрлерді есте сақтау регистрлер деп те атайды.

Қатарлас N разрядты регистрлер N триггерден тұрады.

Триггердің әрқайсысы п кірістен, ал әрбір кіріс ақпарат көзіне сәйкес бөлінеді.

Егер сандық ақпараттық көзі біреу болса, онда әрбір триггердің бір кірісі болады. 2 және 3 қатарлас ақпарат каналдары болса, триггердің разряды 2 және 3 кірісті болады. Сандық ақпаратты жазу басқару тізбегі бойынша іске асырылады.

Бір ақпараттық каналы бар қатарлас регистрлердің құрылымдық схемасы.

Мұндағы: Т1 – кіші разрядты триггер;

Т4 – үлкен разрядты триггер;

Э1-Э4 – ақпаратты регистрге жазуды басқаратын элементтер;

Э5-Э8 – ақпаратты регистрден оқуды басқаратын элементтер.

Екілік санды жазу алдында барлық триггерді кірісі бойынша (нольдік орнату) импульс беру арқылы «0» күйіне орнатады. Регистрге ақпарат жазу үшін «жазу» импульсін беру керек. Ол И кіріс элементін ашады. Код регистрге жазылады. Жазу біткеннен кейін жазылған ақпарат сақталады.

Қатарлас регистрлер құрастырылуына кеңінен қолданылатын D-триггерлер болады. Олар бойынша қатарлас регистрлер аз элементтермен құрастырылады.

Екі каналды жазылатын бір фазалы D-триггерлер көмегімен құрастырылған регистрдің схемасы.

Ақпарат а каналы жазу Та тактты импульспен іске асырылады. Ал ақпараттық в каналы бойынша в тактты импульспен іске асырылады.

Санды тізбектелген кодпен жазуымен мінезделеді. Регистр тізбектеле қосылған есте сақтау ұяшығына құрастырылады. Олардың күйлері келесі ұяшықтарға такт импульсі арқылы беріледі. Регистр жұмысын тактты импульстер басқарады.

Егер ығыстыру регистрлер бір тізбек тактты импульстармен басқарылса, онда регистр бір тактылы деп аталады.

Егер 2, 3 немесе одан да басқа тактты импульс тізбектей басқарылса, онда 2, 3 тактылы немесе көп тактылы деп аталады.

Тактты импульс саны регистр разрядына тең болады. Ақпаратты жазу уақытында санның коды берілгенде тактты импульстар да беріледі. Тактты импульстар арқылы ақпаратты кіші разрядтан үлкен разрядқа өткізеді.

Біртактылы ығыстыру регистрларды іске асыруда келесі жағдайды ескеру керек. Осу регистрларда тактты бір уақытта 0 күйіне ауыстыруына әсер етеді. Содан соң біртактылы регистрда уақытты бөлу міндетін шешуі тиіс.

Бірлік күйін триггердің әрбір разрядын оқу операциясы, содан кейін оны келесі триггердің разрядына жазу басқаша болса бір жазу операциясының уақытқа бөлу тізбек құрылғыларымен іске асырылады.

Мысалы: тежегішті триггерлер арқылы іске асырылады. R-St, J-Kt, Dt – триггерлер. Бұл мүмкіндікте оқу және жазу операциысының уақыттық бөлінуі автоматты түрде іске асырылады. Басқа бір тактылы ығыстыру регистрін құрастыру мүмкіндігі екі тактылы әрбір ұяшығына мұндай регистрдің екі триггері кіреді: негізгі және көмекші.

Басқару жұмысы бір тізбекті тактты импульспен іске асырылады. Алдындағы ұяшығына 1 күйі оқу операциясы және оны келесі ұяшығына жазу уақытты екіге бөледі.