Әдебиеттер :
Жеңіл атлетика оқулығы. Г.Озалин М., ФиС. – 1989 жыл.
Жеңіл атлетика жаттықтырушысының оқулығы Л.С.Хоменков, М., ФиС, 1984
Жеңіл атлетикадан жарысты ұйымдастыру төрешілік ету. М., ФиС, 2000
Дене тәрбиелеу мәдениетінің ілімі мен әдістемесі, М., ФиС, 1989
XIII – ші апта
25- ші кредиттік сағат
№13 дәріс. Тақырыбы : Жеңіл атлетика сабағын ұйымдастыру, жоспарлау және оқу жұмысының есебі.
Дәрістің мазмұны :
Орта мектепте оқу жұмысын жоспарлау жеңіл атлетикадағы негізгі құжаттар.
Әдебиеттер :
Жеңіл атлетика оқулығы. Г.Озалин М., ФиС. – 1989 жыл.
Жеңіл атлетика жаттықтырушысының оқулығы Л.С.Хоменков, М., ФиС, 1984
Жеңіл атлетикадан жарысты ұйымдастыру төрешілік ету. М., ФиС, 2000
26– ші кредиттік сағат.
№ 13 Практикалық сабақ.
Практикалық сабақтың мазмұны Эстафеталық жүгіру (таяқшыны ауыстырмай беру) – эстафеталық таяқшаны үлкен жылдамдықта аймақтың ішінде беру
ОЖСӨЖ мазмұны: Ұзындыққа «иілу» тәсілімен секіру – ұшудағы қозғалыс сатысы
СӨЖ мазмұны: Орта мектепте оқу жұмысын жоспарлау жеңіл атлетикадағы негізгі құжаттар
ОЖСӨЖ мазмұны: Ұзындыққа «иілу» тәсілімен секіру – қану немесе түсу
СӨЖ мазмұны: Жеңіл атлетикадағы негізгі құжаттар
Әдебиеттер :
Жеңіл атлетика оқулығы. Г.Озалин М., ФиС. – 1989 жыл.
Жеңіл атлетика жаттықтырушысының оқулығы Л.С.Хоменков, М., ФиС, 1984
Жеңіл атлетикадан жарысты ұйымдастыру төрешілік ету. М., ФиС, 2000
XIV – ші апта
27- ші кредиттік сағат
№14 дәріс. Тақырыбы : Жеңіл атлетикамен айналысудағы жаттығудың негізі.
Дәрістің мазмұны :
Спорттық жаттығу. Жаттығуды құру және оның мазмұны
Әдебиеттер :
Жеңіл атлетика оқулығы. Г.Озалин М., ФиС. – 1989 жыл.
Жеңіл атлетика жаттықтырушысының оқулығы Л.С.Хоменков, М., ФиС, 1984
Жеңіл атлетикадан жарысты ұйымдастыру төрешілік ету. М., ФиС, 2000
Дене тәрбиелеу мәдениетінің ілімі мен әдістемесі, М., ФиС, 1989
28– ші кредиттік сағат.
№ 14 Практикалық сабақ.
Практикалық сабақтың мазмұны: 400 метр ара қашықтыққа жүгіру
Тікелей жүгіру
Бұрылыста жүгіру
ОЖСӨЖ мазмұны: Кедергілі жүгіру (400 м)
кедергіден өту
төменгі сөре, жоғарғы сөре және кедергіден өту
СӨЖ мазмұны: Спорттық жаттығу
ОЖСӨЖ мазмұны: Кедергілі жүгіру (400 м) – төменгі сөре кедергінің арасында жүгіру.
СӨЖ мазмұны: Жаттығуды құру және оның мазмұны
Әдебиеттер :
Жеңіл атлетика оқулығы. Г.Озалин М., ФиС. – 1989 жыл.
Жеңіл атлетика жаттықтырушысының оқулығы Л.С.Хоменков, М., ФиС, 1984
Жеңіл атлетикадан жарысты ұйымдастыру төрешілік ету. М., ФиС, 2000
XV – ші апта
29- ші кредиттік сағат
№15 дәріс. Тақырыбы : Жеңіл атлетикамен айналысудағы жаттығудың негізі.
Дәрістің мазмұны :
Әдістемелік дайындық, тактикалық дайындық, ілімдік дайындық, психологиялық дайындық, жарыстық дайындық.
Әдебиеттер :
Дене тәрбиелеу мәдениетінің әдістемесі. М., ФиС, 1989
Дене тәрбиесі (I-XI) сыныптыраға арналған үлгі бағдарлама, Алматы, Рауан, 1993
Ы.Алтынсарин атындағы Қазақ білім академиясы Дене тәрбиесі (V-VIII- ші сыныптарға арналған үлгі бағдарлама)Алматы, Рауан, 2002 ж.
30– ші кредиттік сағат.
№ 15 Практикалық сабақ.
Практикалық сабақтың мазмұны: 400 метр ара қашықтыққа жүгіру
төменгі сөре және екпінді жүгіріс
мәреден өту
ОЖСӨЖ мазмұны: Дискі лақтырудан, эстафеталық жүгіруден (таяқшыны ауыстырмай беру), тәсілімен 400 м-ге жүгіруді қабылдау.
СӨЖ мазмұны: Әдістемелік дайындық, тактикалық дайындық, ілімдік дайындық
ОЖСӨЖ мазмұны: Жалпы дене дайындығын тексеру.
СӨЖ мазмұны: Психологиялық дайындық, жарыстық дайынды
Әдебиеттер :
Жеңіл атлетика оқулығы. Г.Озалин М., ФиС. – 1989 жыл.
Жеңіл атлетика жаттықтырушысының оқулығы Л.С.Хоменков, М., ФиС, 1984
Жеңіл атлетикадан жарысты ұйымдастыру төрешілік ету. М., ФиС, 2000
Дене тәрбиелеу мәдениетінің ілімі мен әдістемесі, М., ФиС, 1989
Дене тәрбиелеу мәдениетінің әдістемесі. М., ФиС, 1989
Дене тәрбиесі (I-XI) сыныптыраға арналған үлгі бағдарлама, Алматы, Рауан, 1993
Ы.Алтынсарин атындағы Қазақ білім академиясы Дене тәрбиесі (V-VIII- ші сыныптарға арналған үлгі бағдарлама)Алматы, Рауан, 2002
3. Пән тапсырмаларын орындау және тапсыру кестесі
№
|
Жұмыс түрі
|
Тапсырма
ның мақсаты мен мазмұны
|
Ұсыныла
тын әдебиеттер
|
Орындау мерзімі және тапсыру уақыты (аптасы)
|
Бал
|
Бақы
лау түрі
|
1
|
Үй тапсырма
сын орындау
(СӨЖ,
СОӨЖ)
|
Ғылымилылық, ақпаратты
лық, дәлелділік, танымдық қасиетті шыңдау
|
Дәріс пен практикалық сабақ тақырыбына байланысты
|
ОЖСӨЖ уақытының кестесіне байланысты
|
100%
|
Жазбаша немесе ауызша
|
2
|
Реферат
|
Баяндама жасау
|
Тақырыпқа байланысты
|
2 апта
|
100%
|
Реферат немесе баяндама
|
3
|
Тест түріндегі аралық бақылау
|
Логикалық ойлау қабілеттілігін тексеру
|
Бірінші -1-7 апталардағы тақырыпқа сай
Екінші -8-14 апталардағы тақырыптқа сай.
|
7-14 апта
|
100%
|
Жазба жұмысты тексеру
|
4
|
Практика
лық жұмысты орындау
|
Студенттердегі теориялық білімді тереңдету және бекіту.
|
Практикалық сабақ кестесіне сай
|
Әр апта
(15 апта)
|
100%
|
Жазбаша немесе ауызша
|
4.Пәннің оқу-әдістемелік қамтылу картасы.
Кафедра ДДТмӘО С.Ж. Бахтиярова
Пән Таңдаған мамандықты кәсіптік жетілдіру
Кредит саны 3
Дәрісханалық (дәріс, практикалық, семинарлық, лабораториялық, және студиялық сабақтар) және дәрісханадан тыс (ОЖСӨЖ: курстық және дипломдық жұмыстары, СӨЖ тапсырмалары) сабақтардың оқу әдебиеттерімен қамтылуын көрсетеді
№
|
Әдебиет атауы
|
Барлығы
|
Ескерту
|
кітапханада
|
кафедрада
|
Студенттердің қамтылу пайызы (%)
|
Электронды түрі
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
1
|
Жеңіл атлетика
Ред. Е.М. Мутков.
|
53
|
|
100
|
|
|
2
|
Жеңіл атлетика
Ред. Н.Г. Озолин.
|
61
|
|
100
|
|
|
3
|
Жеңіл атлетика
Ред. А.Н. Макаров
|
60
|
|
100
|
|
|
4
|
Жеңіл атлетика
А.Н. Макаров.
|
15
|
|
75
|
|
|
5
|
Легкоатлетические многоборья» Ф.О.Куду, Москва, 1981 год.
|
15
|
|
100
|
|
|
6
|
www.wkau.kz/index.php…
|
|
|
75
|
+
|
|
7
|
www.e-shymkent.kz/kaz/catalog/science/outdoors/2/
|
|
|
75
|
+
|
|
8
|
www.mts.gov.kz/index.php…
|
|
|
75
|
+
|
|
9
|
ru.wikipedia.org›
|
|
|
75
|
+
|
|
|
www.rusathletics.com
|
|
|
75
|
+
|
|
Дәрістік кешен (дәріс тезистері, көрнекілік, таратылу материалдары, қажетті әдебиет тізімі).
№1 дәріс
Тақырыбы: Жеңіл атлетика пәніне кіріспе.
Дәрістің мазмұны:
Жеңіл атлетика пәніне сипаттама беру және оның классификациляқ түрлері
Дене тәрбиесіндегі жеңіл атлетиканың орны мен маңыздылығы.
Жеңіл атлетика – спорттың түрі ретінде адам баласы үшін, мынадай дене жаттығуларын біріктіреді: жүру, жүгіру, секіру және лақтыру. Сонымен қатар жеңіл атлетика ғылыми-педагогикалық пән болып саналады. Өзіне тән ілімі, әдісін, тактикасын үйретуін және жаттығуын қарайтын сұрақтыры болады. Басқа пәндер сияқты педагогикалық пән ретінде философияға және басқа да аралас ғылымға – физиологияға, психологияға, анатомияға, биомеханикаға, медицинаға негізделеді.
Жеңіл атлетика дене тәрбиелеу мәдениеті және педагогикалық институттарда ілімін оқуға, әдістемесін үйретуге, осы спорттың негізгі әдісін меңгеруге, білімін алуға және өз еркімен мектепте педагогикалық жұмысты жүргізуге қарап дайындады.
Жеңіл атлетика дене жаттығуларының 5 түрінен тұрады: спорттық жүру, жүгіру, секіру, лақтыру және көп сайыстан. Осы түрлердің өзіне тән түрлері және тәсілдері болады.
Спорттық жүру – адам баласының табиғи қозғалыс тәсілі. Спорттық жүрістің қарапайым жүрістен айырмашылығы үлкен жылдамықта өзіне тән әдісі болады және үлкен жылдамдықты қамтамасыз етіп қозғалысты үнемдейді. Спорттық жүріспен айналысқанда жүректің, тыныс алу мүшелерінің және басқа да ағзаның мүшелерінің жұмыстары жақсарып нығаяды. Жарыс кезінде қиындықты жеңуге, шыдамдылыққа, төзімділікке, жігерлілікке тәрбиелейді.
Спорттық жүрістен жарыс стадион жолдарында мына қашықтықтардан өтеді: 3, 5, 10, 15, 20, 30, 50 шақырымдарға. Сонымен қатар стадион жолдарында 1 сағаттық және 2 сағаттық жүріс болады. Спортшылар жарыстың ережесін бұзбаулары қажет. Аяқтың жермен байланысы (1 немесе 2 тірек кезең) болуы қажет.
Жүгіру – жеңіл атлетикада негізгі және басты түрі болып табылады. Жүгіру барлық жарыстың орталық бөлімі болып тұрады. Жүгіру жеңіл атлетика жаттығуларының атап айтқанда ұзындыққа секірудің, биіктікке секірудің, сырықпен және үш адымдап секірудің, найза, гранат, доп лақтырудың құрамдас бөлігі. Паркте немесе тоғайда жай, ұзақ жүгіріс гигиеналық, сауықтыру маңызы бар. Жылдам, спринттік жүгіріс жылдамдық-күш сапасын, ал орта және ұзын қашықтыққа жүгіріс – шыдамдылықты, төзімділікті, кедергілі жүгіріс – ептілікті, жоғарғы қозғалыстың үйлесімділігін келтіріп жетілдіреді.
Жүгіру – тегіс жерде, атап айтқанда стадиондардағы жолдарда,табиғи кедергілерде, кросс және қолданбалы кедергілерге жүгіру және эстафеталық жүгіріс болып бөлінеді.
Секіру – жеңіл атлетикада ұзындыққа, биіктікке, үш адымдап және сырықпен секіру болып бөлінеді. Олар бәрі де екпінді жүгірістен орындалады. Секіру әр түрлі тәсілдермен орындалады. Ұзындыққа секіру мына тәсілдермен орындалады: «аяқты бүгіп» тәсілімен, «иілу» тәсілімен және «қайшылап» тәсілімен. Биіктікке секіру мына тәсілдермен орындалады: «аттау» тәсілімен, «домалау» тәсілімен, «толқын» тәсілімен, «асырма» тәсілімен, «фосбери-флоп» тәсілімен. Үш адымдап секіру үш сатыдан тұрады: секіріп итеруден, адымнан және секіруден. Ал сырықпен секіру сырықтың көмегімен тіреп секіру арқылы орындалады. Секіру біріншіден секірулігін, жылдамдық-күшінің сапасын адам баласының жан-жақты дамытуға, ептілікке, ержүректілікті дамытып тәрбиелейді.
Лақтыру – бұл жаттығу күш-жылдамдығы сипатында белгілі бір снарядты алысқа лақтыру. Аяқ-бел, иық-қол күштерінің аз уақытқа күш салуы. Лақтыру күш арқылы дамып, жылдамдық, ептілік, қозғалыстың икемдігі арқылы жетілдіреді. Лақтыру мына түрлерге бөлінеді: негізгі түрлері диск, найза, балға, ядро. Қосымша түрлері гранат, кіші доп. Бұлардың өздеріне тән әдісі мен тәсілдері болады.
Көп сайыс – жеңіл атлетика түрлерінен тұрады. Неше түрден тұрса солай аталады. Жеңіл атлетиканың мына түрлерінен: жүгіру, лақтыру, секіруден тұрады. Қазіргі уақытта әйелдер арасында бес сайыс, жеті сайыс, ал ерлер арасында он сайыс, жеті сайыс және бес сайыс жақсы дамыған. Көп сайыстың қорытындысы ұпай санымен анықталады.
№ 2 дәріс
Тақырыбы : Жеңіл атлетиканың шығу тарихы.
Дәрістің мазмұны : Жеңіл атлетика спортының пайда болуы.
Ежелгі Грециядағы жеңіл атлетика.
Қазіргі заманғы олимпиадалық ойындар.
Жеңіл атлетика сияқты тарихи бай спорттың түрін табу қиын. Жүгіру, секіру және лақтыру адам баласының еңбегіне және күн көрісіне қажетті болғандықтан адам баласымен бірге дүниеге келген. Жеңіл атлетикалық жаттығулар барлық халықтардың бірінші ойындары, қызықты шаралары сонан кейін жарыстарына айналды. Археологиялық қазбаларға қарағанда табылған суреттерден Азия және Африка халықтарының арасында жеңіл атлетикадан жарыс болды деген ұғымға келуге болады. Ежелгі Египетте және Таяу Шығыс елдерінде жылдам жүгіру өнері пайда бола бастады.
Ежелгі Грецияда жеңіл атлетика спорты жақсы дамыды. Сол кездегі көп соғыстар күшті және епті адамдарды тәрбиелеуді талап етті. Сондықтан осы елде спорттық жарыстар жақсы дамыды. Жарыстар сол елдің дәстүрі бойынша жүргізілді. Олимпия деген жерде халма Кронасада танымал храм Зевста дене жаттығуларымен айналысуға гимназия және палестрлер салына бастады, сонымен қатар стадион мен иппадромдар салынды, жалпы ұлттық және барлық халықтық жарыстар өткізілді. Осы жарыстар олимпиадалық ойындар атағын алды.
№ 3 дәріс.
Тақырыбы : Қазақстандағы және Ресейдегі жеңіл атлетиканың даму тарихы.
Дәрістің мазмұны : 1. Қазақстандағы женіл атлетиканың даму тарихы.
Ресейдегі женіл атлетиканың даму тарихы.
Қазақстанда жеңіл атлетика үйірмесі 1916 жылы Шығыс Қазақстандағы Семей қаласында құрылып, жұмысын бастаған еді. Бірақ, ол Азамат соғысы жылдарында тарап кетіп, тек 1930 жылы ғана қайта қолға алынды. Совет өкіметі өзінің алғашқы күндерінен бастап-ақ жастар арасында дене тәрбиесінің өсуіне ат салыса бастады. Мұндай игілікті жаңадан өрістеу ісі оңайға түскен жоқ. Кейбір документтердің айтуына қарағанда, Қазақстанда Совет өкіметінің алғашқы күндерінен бастап-ақ ұлт спортынан үйірмелердің жұмыс істегенін байқау қиын емес.
Қазақстаннан Олимпиадалық ойындарға жеңіл атлетика бойынша 3000 м. қашықтыққа кедергілі жүгіруден бірінші болып Евгений Кадяйкин қатысты. Одан кейін Рип Олимпиадасына әйгілі қазақстан спринтері Ғұсман Қосанов үлкен жетістікке жетті. Ол өзінің командалас тобымен күміс медальді жеңіп алды. Содан 4 жыл өткеннен кейін ол Токио Олимпиадасында атақты желаяқтардың бірі Әмин Тұяқовпен бірге жақсы өнер көрсетті. Ғұсман Қосанов – жеңіл атлетикадан ҚСРО-ның еңбек сіңірген спорт шебері, Европаның бірнеше дүркін және Олимпиадалық ойындардың әр жылдарындағы чемпионы және жүлдегері, Қазақстанның еңбек сіңірген жаттықтырушысы. Әмин Тұяқов жеңіл атлетикадан – ҚСРО-ның еңбек сіңірген спорт шебері, Европаның бірнеше дүркін чемпионы және жүлдегері, Қазақстанның еңбек сіңіргенжаттықтырушысы.
№ 4 Дәріс. Тақырыбы : Жеңіл атлетика жаттығуларының негізгі әдістері.
Дәрістің мазмұны :
Спорттық жаттығу ұғымын анықтау.
Спорттық жүрудің және жүгірудің негізгі әдістері.
Дене тәрбие жүйесінде жеңіл атлетика ең маңызды құралдардың бірі болып табылады. Жеңіл атлетиканың элементтері енбген спорт түрлері жоқ десе де болады. Жүрудің, жүгірудің алуан түрлерін, секірулер мен лақтыруларды қамтитын жеңіл атлетика көп құрал жабдықтарды қажет етпейді. Сондықтан да онымен айналысуға мүмкіндіктер көп.
Жүру – адамның орнынан қозғалуының негізгі әдісі. Балалық шақтан әдеттегі жүріске мейлінше тиімді дағдыны қалыптастыра отырып, оны үздіксіз жетілдіру керек.
Жүру – егер таза ауада өткізілетін болса, онда ол жүрек-тамыр аппаратын жақсартатын және барлық тіршілік функцияларын жақсартатын дене жаттығуларының ең қолайлы түрлерінің бірі болып табылады. Сонымен қатар жүрумен шұғылданған кезде шұғылданушылардың күш-қабілеттеріне сәйкес денеге түсетін ауырлықтарды реттеп отыруға мүмкіндік бар. Жүруді спорт алаңында дене жаттығуы ретінде, сонымен қатар серуен кезінде де шынығу мақсатында қолданған жөн. Емін-еркін, кең адымдап, қолды сілтеп және мүсінді жақсы ұстап (бүкіреймей, денені қатайтпай дұрыс ұстап, иықты сәл ғана көтеріп, басты тура ұстап, аяғының астына қарамай) орындау қажет. Мүсінді дұрыс ұстау оқушылар үшін өте маңызды, өйткені бұл қалыпты тыныс алу және қан айналымы үшін қолайлы жағдайды едәуір дәрежеде қамтамасыз етеді.
Спорттық жүріс – үлкен ара қашықтықты, үлкен жылдамдықпен өтуге көмектеседі. Спорттық жүрісте негізгі қашықтық 20-50 шақырым, әйелдерде 5-10 шақырым. Адам баласы қарапайым жүрісте сағатына 5-6 шақырым өтсе, минутына 100-120 адым аттаса, ал спорттық жүрісте көрсеткіштері өседі, сағатына 12-14 шақырым өтеді, ал минутына 180-210 адым басып өтеді. Адымның ұзындығы өзгереді. Қарапайым жүрісте 70-80 см болса, спорттық жүрісте 110-120 см болады.
Спорттық жүріс және жүгіру циклді қозғалысқа жатады, бірдей қозғалыстың көп рет қайталануы. Оң және сол аяқпен адым, қос адым бір – цикл болады.
Жүру мен жүгіруде қол мен аяқтың қозғалысы қатар айқасып келеді. Жүруде иықпен жамбас қиын қарсы қозғалыс көрсетеді. Жүруде бір циклде екі кезең болады: бір тірек және екі тірек ауысып келеді, ал жүгіруде екі тірек ұшу қозғалысымен ауысады. Бір тірек кезеңді, екі сатыға бөлеміз: артқы адым және алғы адым.
Бірінші саты: артқы адым аяқты жерге тіреп тұрған кезден басталып, аяқ тіке тірекке келгенде бітеді.
Екінші саты: алғы адым (сілтейтін аяқ) тіке тіректе тұрған кезде басталып, аяқты жерге тіреген кезде бітеді.
Бір мезгілде басқан аяқпен екі тірек кезеңі екі сатыға бөлінеді: алға итеру және артқа итеру болып (екі тірек).
Бірінші саты алға итеру, аяқты тіреген кезден басталып, тікелей тірекке келгенде бітеді.
Екінші саты артқы итеру (тірек) тікелей тірек кезден басталып, аяқты тірек кезден алған кезде бітеді (екі тірек).
Спорттық жүрісте бір тірек және екі тірек жағдайымен ауысып отырады. Ең бастысы итерген кезде артқы адым ал сілтеген кезде аяқты алғы адым.
Жүру мен жүгірудің айырмашылығы жүрген кезде аяқтың үнемі жермен байланысы, ал жүгірген кезде ұшу сатысы бар.
№ 5 Дәріс. Тақырыбы : Жеңіл атлетика түрлерінің негізгі әдістері.
Дәрістің мазмұны : Секірудің негізгі әдістері.
Секіру – жеңіл атлетикада ұзындыққа, биіктікке, үш адымдап және сырықпен секіру болып бөлінеді. Олар бәрі де екпінді жүгірістен орындалады. Секіру әр түрлі тәсілдермен орындалады. Ұзындыққа секіру мына тәсілдермен орындалады: «аяқты бүгіп» тәсілімен, «иілу» тәсілімен және «қайшылап» тәсілімен. Биіктікке секіру мына тәсілдермен орындалады: «аттау» тәсілімен, «домалау» тәсілімен, «толқын» тәсілімен, «асырма» тәсілімен, «фосбери-флоп» тәсілімен. Үш адымдап секіру үш сатыдан тұрады: секіріп итеруден, адымнан және секіруден. Ал сырықпен секіру сырықтың көмегімен тіреп секіру арқылы орындалады. Секіру біріншіден секірулігін, жылдамдық-күшінің сапасын адам баласының жан-жақты дамытуға, ептілікке, ержүректілікті дамытып тәрбиелейді.
№ 6 Дәріс. Тақырыбы : Жеңіл атлетика жаттығуларының негізгі әдістері.
Дәрістің мазмұны : Лақтырудың негізгі әдістері.
Лақтыру – бұл жаттығу күш-жылдамдығы сипатында белгілі бір снарядты алысқа лақтыру. Аяқ-бел, иық-қол күштерінің аз уақытқа күш салуы. Лақтыру күш арқылы дамып, жылдамдық, ептілік, қозғалыстың икемдігі арқылы жетілдіреді. Лақтыру мына түрлерге бөлінеді: негізгі түрлері диск, найза, балға, ядро. Қосымша түрлері гранат, кіші доп. Бұлардың өздеріне тән әдісі мен тәсілдері болады.
Көп сайыс – жеңіл атлетика түрлерінен тұрады. Неше түрден тұрса солай аталады. Жеңіл атлетиканың мына түрлерінен: жүгіру, лақтыру, секіруден тұрады. Қазіргі уақытта әйелдер арасында бес сайыс, жеті сайыс, ал ерлер арасында он сайыс, жеті сайыс және бес сайыс жақсы дамыған. Көп сайыстың қорытындысы ұпай санымен анықталады.
№ 7 Дәріс. Тақырыбы : Үйретудің және жаттығудың негізі.
Дәрістің мазмұны :
Үйрету және жаттықтыру педагогикалық процесстің бір бөлімі.
Типтік үлгімен үйрету.
Жеңіл атлетика – спорттың түрі ретінде адам баласы үшін, мынадай дене жаттығуларын біріктіреді: жүру, жүгіру, секіру және лақтыру. Сонымен қатар жеңіл атлетика ғылыми-педагогикалық пән болып саналады. Өзіне тән ілімі, әдісін, тактикасын үйретуін және жаттығуын қарайтын сұрақтыры болады. Басқа пәндер сияқты педагогикалық пән ретінде философияға және басқа да аралас ғылымға – физиологияға, психологияға, анатомияға, биомеханикаға, медицинаға негізделеді.
Жеңіл атлетика дене тәрбиелеу мәдениеті және педагогикалық институттарда ілімін оқуға, әдістемесін үйретуге, осы спорттың негізгі әдісін меңгеруге, білімін алуға және өз еркімен мектепте педагогикалық жұмысты жүргізуге қарап дайындады.
Жеңіл атлетика дене жаттығуларының 5 түрінен тұрады: спорттық жүру, жүгіру, секіру, лақтыру және көп сайыстан. Осы түрлердің өзіне тән түрлері және тәсілдері болады.
Спорттық жүру – адам баласының табиғи қозғалыс тәсілі. Спорттық жүрістің қарапайым жүрістен айырмашылығы үлкен жылдамықта өзіне тән әдісі болады және үлкен жылдамдықты қамтамасыз етіп қозғалысты үнемдейді. Спорттық жүріспен айналысқанда жүректің, тыныс алу мүшелерінің және басқа да ағзаның мүшелерінің жұмыстары жақсарып нығаяды. Жарыс кезінде қиындықты жеңуге, шыдамдылыққа, төзімділікке, жігерлілікке тәрбиелейді.
Спорттық жүрістен жарыс стадион жолдарында мына қашықтықтардан өтеді: 3, 5, 10, 15, 20, 30, 50 шақырымдарға. Сонымен қатар стадион жолдарында 1 сағаттық және 2 сағаттық жүріс болады. Спортшылар жарыстың ережесін бұзбаулары қажет. Аяқтың жермен байланысы (1 немесе 2 тірек кезең) болуы қажет.
Жүгіру – жеңіл атлетикада негізгі және басты түрі болып табылады. Жүгіру барлық жарыстың орталық бөлімі болып тұрады. Жүгіру жеңіл атлетика жаттығуларының атап айтқанда ұзындыққа секірудің, биіктікке секірудің, сырықпен және үш адымдап секірудің, найза, гранат, доп лақтырудың құрамдас бөлігі. Паркте немесе тоғайда жай, ұзақ жүгіріс гигиеналық, сауықтыру маңызы бар. Жылдам, спринттік жүгіріс жылдамдық-күш сапасын, ал орта және ұзын қашықтыққа жүгіріс – шыдамдылықты, төзімділікті, кедергілі жүгіріс – ептілікті, жоғарғы қозғалыстың үйлесімділігін келтіріп жетілдіреді.
Жүгіру – тегіс жерде, атап айтқанда стадиондардағы жолдарда,табиғи кедергілерде, кросс және қолданбалы кедергілерге жүгіру және эстафеталық жүгіріс болып бөлінеді.
Қысқа арақашықтық 30 метрден бастап 400 метрге дейін классикалық түрлеріне жататын арақашықтықтар: 100, 200, 400 метр. Орта арақашықтық 500 метрден бастап 2000 метрге дейін классикалық түріне жататын арақашақтықтар: 800 метр, 1500 метр. Ұзын арақашықтық 3000 метрден бастап 10000 метрге дейін, классикалық түрлеріне жаттатын арақашықтықтар: 5000, 10000 метр. Үлкен ұзын арақашықтық – 20,25,30 шақырым, бір сағаттық, екі сағаттық және марафондық жүгіріс 42 км. 195 м. Кросс 500 метрден бастап 14 шақырымға дейін, сонымен бірге тас жолмен 30 шақырымға дейін жүгірістер өткізіледі. Кедергілі жүгіру стадиондағы жолдарда 50 метрден 400 метрге дейін классикалық түріне жататын қашықтықтар: кедергіл жүгіру: қойылған кедергілерден, су құйылған шұңқырдан тұрады. Мына қашықтықтардан 1500, 2000 және 3000 метрден классикалық түріне жататын арақашықтықтар.
Эстафеталық жүгіріс қашықтықтың ұзындығына, этаптың санына қарай бөлінеді, қысқа қашықтыққа өтуі мүмкін: 4х60 м, 4х100 м, 4х200 м, 4х400 м, 4х300 м. Классикалық түріне жататын орта қашықтық: 3х800 м, 4х800 м, 10х1000 м, 4х1500м., аралас эстафета: 400 + 300 + 200 + 100 немесе 100 + 200 + 300 + 400 м. немесе 800 + 400 + 200 +100 м.
Секіру – жеңіл атлетикада ұзындыққа, биіктікке, үш адымдап және сырықпен секіру болып бөлінеді. Олар бәрі де екпінді жүгірістен орындалады. Секіру әр түрлі тәсілдермен орындалады. Ұзындыққа секіру мына тәсілдермен орындалады: «аяқты бүгіп» тәсілімен, «иілу» тәсілімен және «қайшылап» тәсілімен. Биіктікке секіру мына тәсілдермен орындалады: «аттау» тәсілімен, «домалау» тәсілімен, «толқын» тәсілімен, «асырма» тәсілімен, «фосбери-флоп» тәсілімен. Үш адымдап секіру үш сатыдан тұрады: секіріп итеруден, адымнан және секіруден. Ал сырықпен секіру сырықтың көмегімен тіреп секіру арқылы орындалады. Секіру біріншіден секірулігін, жылдамдық-күшінің сапасын адам баласының жан-жақты дамытуға, ептілікке, ержүректілікті дамытып тәрбиелейді.
Лақтыру – бұл жаттығу күш-жылдамдығы сипатында белгілі бір снарядты алысқа лақтыру. Аяқ-бел, иық-қол күштерінің аз уақытқа күш салуы. Лақтыру күш арқылы дамып, жылдамдық, ептілік, қозғалыстың икемдігі арқылы жетілдіреді. Лақтыру мына түрлерге бөлінеді: негізгі түрлері диск, найза, балға, ядро. Қосымша түрлері гранат, кіші доп. Бұлардың өздеріне тән әдісі мен тәсілдері болады.
Көп сайыс – жеңіл атлетика түрлерінен тұрады. Неше түрден тұрса солай аталады. Жеңіл атлетиканың мына түрлерінен: жүгіру, лақтыру, секіруден тұрады. Қазіргі уақытта әйелдер арасында бес сайыс, жеті сайыс, ал ерлер арасында он сайыс, жеті сайыс және бес сайыс жақсы дамыған. Көп сайыстың қорытындысы ұпай санымен анықталады.
№8 дәріс. Тақырыбы : Үйретудің және жаттығудың негізі.
Дәрістің мазмұны :
Жеңіл атлетика түрлерінің уйрету әдісінің сәйкестігі
Жаттықтыруды арттырудың әдістемесі және амалы.
Жеңіл атлетикада үйрету – бұл педагогикалық процес жеңіл атлетке керекті білімді жетілдіру және біліктілік дағдыны меңгеру. Бұл процес – белгілі бір мақсатқа жету үшін, арнаулы ұйымдастырылған. Ол педагог-жаттықтырушы мен қарым-қатынасты талап етеді, бір жағынан педагог-жаттықтырушы, екінші жағынан үйренуші.
Үйрету процесі кезінде үйренуші арнаулы білім алады, педагог-жаттықтырушы оларды арнаулы сөздікпен таныстырады және жеңіл атлетика жаттығуларының үйрету ережесін және орындау тәсілін түсіндіреді. Сөйтіп, әрекет бағдарламасы белгіленіп, болашақ әрекеттің моделі құрастырылады. Үйретудің жетістігі көпіне студенттердің арнаулы біліміне ғана емес сонымен қатар қозғалысты білу дағдысына байланысты.Жеңіл атлетикада бір түрінің қозғалысын әдісімен дұрыс орындау үшін, оны толық меңгеру қажет және білікті дағдысын жинау үшін мүмкіншілік туғызу керек. Үйренушіде қозғалыс мүмкіншілігімен білім дағдысы қалыптасады – бұл процесті тиімді деп санайды.
№9 дәріс. Тақырыбы : Жарысты ұйымдастыру және өткізу.
Дәрістің мазмұны :
Жарыстың сипаты
Жарыстың күнтізбесі.
№10 дәріс. Тақырыбы : Жарысты ұйымдастыру және өткізу.
Дәрістің мазмұны :
Жарыстың ережесі
Жарысқа дайындық және оны өткізу
№11 дәріс. Тақырыбы : Жарысты ұйымдастыру және өткізу.
Дәрістің мазмұны :
Төрешілер алқасы және оның міндеті
№12 дәріс. Тақырыбы : Жеңіл атлетика сабағын ұйымдастыру, жоспарлау және оқу жұмысының есебі.
Дәрістің мазмұны :
Кіріспе, негізгі және қорытынды бөлімнің сабақ барысында қарастырылуы
Орта мектептегі жеңіл атлетика сабағын жоспралау және оқу жұмысының есебі
№13 дәріс. Тақырыбы : Жеңіл атлетика сабағын ұйымдастыру, жоспарлау және оқу жұмысының есебі.
Дәрістің мазмұны :Жылдық, тоқсандық, күнтізбелік жоспарлардың құрылу технологиясы
Орта мектепте оқу жұмысын жоспарлау жеңіл атлетикадағы негізгі құжаттар.
№14 дәріс. Тақырыбы : Жеңіл атлетикамен айналысудағы жаттығудың негізі.
Дәрістің мазмұны : Жалпы және арнайы жаттығулар
Спорттық жаттығу. Жаттығуды құру және оның мазмұны
№15 дәріс. Тақырыбы : Жеңіл атлетикамен айналысудағы жаттығудың негізі.
Дәрістің мазмұны : Жаттығулардың әртүрлілігі
Әдістемелік дайындық, тактикалық дайындық, ілімдік дайындық, психологиялық дайындық, жарыстық дайындық.
Достарыңызбен бөлісу: |