Ќазтђтынуодаѓы Ќараѓанды экономикалыќ универститеті


Банк балансының базалық формасы



бет16/72
Дата30.12.2021
өлшемі1,33 Mb.
#106723
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   72
Банк балансының базалық формасы:

Активтер = Міндеттеме + меншікті капитал

Банк активтері мен міндеттемелері негізі бойынша топтастырылатын баланстық есепті тапсырады және олардың салыстырмалы түрдегі өтімділігін көрсететіндей ретпен санамалап тізіп беруі тиіс.

Банктердің балансы үш негізгі бөлімнен: активтерден, міндеттемелерден және меншікті капиталдан тұрады.

Банк балансы




Активтер

1000-1999

Ақша қаражаттары


1000-1999



Ұлттық банктегі депозиттер

1100-1149

ГКО

1150-1199

Сату үшін бағалы қағаздар

1200-1249

Банктерге талаптар

1200-1249

Клиенттерге талаптар

1400-1449

Өзге бағалы қағаздар

1450-1459

Жалпы резервтер

1460-1469

Барлық салымдар

1250-1469

Капиталға инвестициялар

1470-1499

Материалдық және материалдық емес ак­т­и­в­­тер

1600-1699

Есептелген кірістер

1700-1749

Өзге активтер

1550-1599




1750-1999







Міндеттемелер

2000-2999


Депозиттер және банктердің несиелері

2000-2149

Клиенттер арасындағы міндеттемелер

2200-2249

Айналымға шығарылған бағалы қағаздар

2250-2349

Ұлттық банктің ломбардтық несиелері

2350-2399

Субординарлық борыштар

2400-2499

Есептелінген шығыстар

2700-2749

Өзге міндеттемелер

1350-1399




1250-1259




2550-2599




2750-2999







Капитал

3000-3999


Жарғылық капитал

3000-3499

Акциялар бойынша сыйақылар

3520

Банктің қорлары және бөлінбеген пайда

3500-3599




3520-дан басқасы

Баланс коммерциялық банк қызметінің өзарабай­ла­ныс­­ты көрсеткіштерінің арақатынасын білдіреді. Бұл бел­гі­лі бір күнге пассивтік және активтік операцияларды сипат­тай­тын, жинақталған баптарды (статьяларды) көрсететін қо­рытынды кесте. Актив және пассив арасында тепе-теңдік болуға тиісті.

Банктің баланстары әр елдің жүйеге келтірілген үлгісі бойынша құрылады және коммерциялық ақпараттардың ма­ңызды көзі болып санала отырып, баспасөзде жария­ла­на­ды. Банк жүйесіндегі бәсекелестік коммерциялық құпи­яға сәйкес жарияланатын ақпараттарды шектеу қажеттігін туғызады. Коммерциялық банктер баланстарының үлгілері (формалары) банк ісіндегі дәстүрлерге, осы саладағы мемлекеттік реттеулердің өзгешеліктеріне қатысты баптар (статьялар) бойынша ерекшеленуі мүмкін.

Коммерциялық банк балансының кәсіпорындардың ба­лансынан өзгешелігі: күнделікті, ай, тоқсан, жыл сайын жа­салады.

Банк балансының мынадай бөлімдері бар:


  • Пассив бойынша – банктің меншікті қаржылары мен қатыстырылған ресурстары, ал актив бой­ын­ша – банк ре­сурстарының орналасуын көрсететін баланстық есеп­т­ер.

  • Құндылықтар мен құжаттардың, сақтауға алынған құндылықтардың, чек бланктері мен акциялардың есебі жүргізілетін баланстық емес есептер.

Балансты әртүрлі көзқарастар тұрғысынан зерттеудің бұл жердегі мүмкіндігі жоғары. Баланс өзінің қызметі үшін қатыстырылған ресурстар мен қаржыларды бөлудің көз­де­рін көрсетеді.

Коммерциялық банктің есеп шоттарының жоспары


Қазақстан Республикасы екінші деңгейдегі банкте­рі­нің бухгалтерлік есебі, жалпы түрде қабылданған әлемдік тәжірибе стандарттары бойынша негізделген есеп шоттар жоспарының шоттарында жүзеге асырылады.

Есеп шоттарының жоспары сыныптар (кластар) бой­ын­ша бөлінген шоттар тізімін білдіреді:



1. Бірінші сынып

«Активтер»

2. Екінші сынып

«Міндеттемелер»

3. Үшінші сынып

«Меншікті капитал»

4. Төртінші сынып

«Кірістер»

5. Бесінші сынып

«Шығыстар»

6. Алтыншы сынып

«Шартты және болуы м­ү­м­кін міндеттемелер мен та­л­а­п­­тар»

7. Жетінші сынып

«Банк балансына мемо­ран­­дум есеп шоты»

Банктер балансының есеп шоттары баланстық және баланстық емес, активті және пассивті болып бөлінеді. Бас­тап­қы үш сыныптың есеп шоттары банктің Біріккен балан­сын­да, ал төртінші және бесінші сыныптың есеп шоттары қар­жылық-шаруашылық нәтижелері туралы есептерде көр­се­тіледі.

Есепті мерзім қорытындысының нәтижелері үшінші сынып «Меншікті капитал» есеп шотында көрсетіледі.

Үшінші сынып деректері бойынша банктің шартты жә­не болуы мүмкін міндеттемелері туралы есептер жаса­ла­ды, ал жетінші сынып деректері – қосымша ақпараттар бе­ру үшін қажет болып саналады, мысалы, трасталық опера­ция­лар бойынша.

Есеп шоттардың бірінші саны қай сыныпқа жату­шылығын, екінші, үшінші сандар-есеп шоттарының тобын, ал төртінші сан одан әрі бүге-шегесіне дейін талдауды және есеп шоттар тобының мағынасын ашуды көрсетеді.

Банктің есеп берушілік құрамындағы коммерциялық банктің қаржылық есебі баланстан өзге пайдалар мен зияндар туралы есептерден тұрады, онда кірістер алу үшін қатыстырылған ресурстардың құны, өзге пайызсыз кірістер, сондай-ақ банктің бүкіл шығындары көрсетіледі. Банктің таза табысы нәтижелі көрсеткіш болып саналады.

Коммерциялық есеп айырысулар жағдайындағы жұ­мыс кезінде банктің бүкіл ағымдағы шығындары оның та­быс­тары арқылы жабылуы тиіс, ал оны одан әрі дамыту осы мақсат үшін жинақталған меншікті қаражаттар есе­бі­нен қаржыландырылады. Сондықтан коммерциялық банк тиімді жұмыс жасай отырып, өз қызметінің тактикасы мен стратегиясын, сонымен бір мезгілде өндірістік-техникалық базаны дамыту үшін жеткілікті түрде ақша қаражатын жинақтайтындай етіп құруы тиіс.

Банк капиталының айналымынан, сондай-ақ заемдық жә­не тартылған қаржыларды пайдалану нәтижесінде алы­на­тын пайда коммерциялық банк қызметінің қозғаушы кү­ші болып табылады.

Банктің баланстық пайдасы алынған табыстар, айыппұлдар, өсімдер, тараптардың бірі келісім шарттарын орындамағаны үшін төленетін айыптар мен шығыстардың жалпы сомасы, төленген айыппұлдар, өнімдер арасындағы айырмалар ретінде анықталады. Баланстық пайда есептік қаржы жылының 31 желтоқсанына шығарылады және бюджетке табыс салығын төлеуге, банк қызметін жүзеге асырумен байланысты шығындарды жабу үшін резервтік қорды, дивиденттер төлеу қорын, жинақтау және тұтыну қорларын құруға бағытталады. Банктің пайдаларын бөлу есептік қаржы жылындағы банк қызметінің нәтижелері бойынша акционерлердің жалпы жиналысында бекітіледі.

Табыс салығы, ұстап қалғандарды есепке ала отырып, банктің жылдық жиынтық табысы негізінде есептеледі. Банк­тің табыс салығы, түсетін кірістің 30 пайызына тең болады. Табыс салығы бойынша бюджетке ағымдағы тө­лем­дерді төлеу, банктің кірістері мен шығыстарының есеп­тік көрсеткіштерінен шығарыла отырып, ай сайын жүргі­зі­ле­ді.

Банк бір жылдағы қаржы қызметінің қорытындысы бойынша бірінші айдың 15-нен кешіктірмей, алдағы жылға бекітілген нормативтер бойынша:



  • резервтік қорға;

  • дивидендтерді төлеу қорына;

  • жинақтау және тұтыну қорына аударымдар жасай­ды.

Банктің қорларын құру мен пайдалану тәртібі Банк Басқармасы бекіткен Ережелермен анықталады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   72




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет