Бағдарламасы аясында іске асырылды Karen Armstrong

148
белін байлап, олардың аяғын […] жуған, бойсұнған «Құдай және ғаламның 
Иесі»
190
болғаны күмәнсіз. Иисусқа еліктей отырып, христиан да Құдайға 
ұқсас болады. Құдайлық кіршіксіз және немқұрайлы. Шындығында, Иисус 
Құдайлық
логос
болды. «Адамдар адамнан қалай Құдай болуды үйрене 
алулары үшін»
191
ол тәнге ие болды. Дәл осындай идеяларды Батыста Лион 
епископы Ириней (130–200 жж.) насихаттады: Иисус Логос, Құдайлық жоба 
болды. Ол Логосқа айналған соң, барлық адам дамуының сатыларын ки
-
елі қылады да, актерлер өз кейіпкерлерінің мінезіне қалай енсе, дәл солай 
өзіне барлық нәрседе еліктейтін христиандар үшін үлгіге айналды. Осылай 
христиан өз әлеуетін өмірде іске асырады
192
. Климент те, Иреней де яху
-
ди Құдайын өз дәуірлері мен мәдениеттерінің көзқарастарына бейімдегісі 
келді. Бұл Құдай өте сақ және осал пайғамбарлар Құдайымен ұқсастығы 
аз болса да, Клименттің 
apatheia
доктринасы христиандықтағы Құдайдың 
басты концепциясына айналы. Грек әлемінде адамдар өзгергіш те атаққұ
-
мар сезімдерден жоғары тұрып, адамнан жоғары тыныштыққа қол жеткіз
-
гілері келді. Өзінің ішкі қайшылығына қарамастан, дәл осы идеал соңында 
жеңіске жетеді. 
Климент те теологияның маңызды мәселелерін сырттай айналып өтті. Қа
-
рапайым пәни адам бір мезетте қалайша Логос, Құдайлық жоба бола ала
-
ды? Иисустың Құдайлығы туралы тұжырымдардың мәні неде? «Логос» пен 
«Құдай Ұлы» түсініктері сәйкес келе ме және эллиндік дүниеде осы көне 
еврей атағының мәні неде? Немқұрайлы Құдай Иисуста қалайша азап ше
-
геді? Өздері әлемде Құдай бір деп талап етеді де, Иисустың Құдайлығын 
неге алға тартады? ІІІ ғ. христиандар бұл мәселелерді ерекше өткір түйсіне 
бастайды. Алдымен Сабеллий деген әлдебір римдік, ол туралы ешқандай 
мәлімет жоқ, «Әке», «Ұл» және «Рух» сынды тәураттық түсініктерді, театрдағы 
екіжүзділердің дауыстары қатты шығу үшін қолданылатын бетперделермен 
(personae)
салыстыруға болады деп жобалады. Жалғыз Құдай әлемге әлдебір 
190
Климент
Александрийский
. 
Педагог
, 2.3.381. 
Н
.
Н
. 
Корсунскийдің
(
синодтық
) 
аудармасы
. 
Сілтеме
келесі
басылым
бойынша
берілді
: 
Климент
Александрийский
. 
Педагог
. – 
Б
/
м
.: 
Учебно
-
информационный
экуменический
центр
ап
. 
Павла
, 1996. – 
С
. 142.
191
Климент
Александрийский
. 
Увещания
эллинам
, 1.8.4.
192
Қараңыз
.: 
Ириней
. 
Опровержение
ересей
, 5.16.2.

149
«жүз» арқылы көрінеді. Сабеллийдің шәкірттері болды. Бірақ христиандар
-
дың көпшілігін оның теориясы үрейлендіреді. Ол бойынша, Ұлының рөлін 
ойнаған Құдай азап шеккендей болады, мұндай ой көпшілікке қолайсыз 
болады. Сол дәуірде Самосаттық Павел (260 мен 272 ж. аралығында –Анти
-
охия епископы) де одан кем ыза туғызбады, ол бойынша, Иисус қарапайым 
адам болды. Онда ғибадатханада өмір сүргендей, Сөз бен Құдайдың Да
-
налығы болды. 264 ж. Антиохия синоды Павел теологиясын жарамсыз деп 
табады. Ол епископ атағын Пальмира патшайымы Зенобияның берген жәр
-
демі арқасында сақтай алады. Көріп отырғанымыздай, христиандар үшін 
Иисустың Құдайлық болмысына деген сенімділігі мен Құдайдың жалғыз 
екендігіне деген сенімділігін бір араға келтіру мүлде оңай болмаған. 202 ж. 
Климент Иерусалим епископы маңындағы дінбасылық қызмет үшін Алек
-
сандрияны тастап кетеді де. Жаңа дінге кіргендерге арналған мектебіндегі 
орнын тамаша шәкірті Ориген басады. Сол кезде ол жиырма жасқа келген 
болатын. Бала кезінде Ориген аспанға апаратын сенімді жолдың азаптану 
екендігіне қатты сенетін. Төрт жыл бұрын Аренада әкесі Леонид қайтыс бо
-
лып, Ориген оның салған жолына түскісі келеді. Бірақ анасы оның киімдерін 
тығып қойып, райынан қайтарады. Бастапқыда Ориген христиандық өмір 
бүкіл әлеммен күресті білдіреді деген сенімнен бастайды. Бірақ кейін ол 
ойларынан бас тартады да, өзінің христиандық платонизм нұсқасын жасай
-
ды. Құдай мен дүниелік өмір арасындағы шыңыраудан тек ауыр азаптардың 
арқасында өтуге болады деген сенімін жаңа теологияға ауыстырады. Яғни 
әлемнің Құдаймен арасында үзілмейтін байланыс барына ерекше назар 
аударады. Бұл жарқын, оптимистік, шаттыққа толы рухани доктрина болды: 
отанымыз бен нағыз болмыс Құдайдың өзіне жеткенше христиан болмыс 
баспалдақтарымен жоғары көтеріле береді. 
Платоник ретінде Ориген Құдай мен адам жанының туыстығына сенді. 
Оның ойынша, адамдар «еске» түсіріп, арнайы жаттығулармен оятуға бо
-
латын табиғи Құдайлық біліміне ие. Платондық философия мен семиттік 
аңыздар арасын үйлестіру және Інжілді түсіндіру үшін арнайы символдық 
тәсілді жасап шығарады. Мәселен, Христтың Мәриям ана құрсағында ер
-
кектің қатысуынсыз бітуін

жүктеу/скачать 28,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: