Аумақтың әлеуметтік-экономикалық дамуын мемлекеттік реттеудің қолданыстағы саясатына талдау жасау

2.4. Аумақтың әлеуметтік-экономикалық дамуын мемлекеттік реттеудің қолданыстағы саясатына талдау жасау

Қолданыстағы мемлекеттік реттеу саясаты облыстың маңызды әлеуметтік-экономикалық мәселелерін шешуге және халықты жұмыспен қамтуға, өмір сүру сапасын арттыруға, тұрақты экономикалық өсімді қамтамасыз етуге бағытталған.

Бұл бағытта облыста «Өңірлерді дамыту» бағдарламасы табысты іске асырылуда. Жамбыл облысында «Өңірлерді дамыту» бағдарламасын іске асыру 2-ші бағыттың аясында іске асырылуда – бәсекелестікті жоғарылатуға және өңірдің экономикалық өсуіне ықпал ету.

Бюджеттік инвестициялық жобаларды іске асыруға республикалық бюджеттен мемлекеттік қолдау көрсету 2 басымдық бойынша іске асырылады.

Республикалық бюджеттен 2013 жылға инженерлік инфрақұрылымдды дамытуға (2-ші басымдық) 1730 млн. теңге нысаналы трансферттер, жоғары және орташа даму әлуеті бар ауылдық елді мекендерді жайластыру шараларын іске асыру үшін жергілікті өзін-өзі басқаруды мемлекеттік қаржылай қолдауға (4-ші басымдық) – 512,8 млн. теңге бөлінген.

2-ші басымдықтың аясында 1 инвестициялық «Жамбыл облысы Талас ауданы Талас өзенінің арнасын реттеу үшін және су ағызуды қалпына келтіру мақсатында су құрылымдарын қайта жаңғырту» жобаны іске асыруына республикалық бюджеттен 229 млн. теңге, жергілікті бюджеттен қосымша қаржыландыруға 16,9 млн. теңге бөлінген.

Сонымен қатар, облыста 2012-2020 жылдарға арналған бір салалы шағын қалаларды дамыту бағдарламасын іске асыру аясында Жаңатас және Қаратау бір салалы шағын қалаларын дамытудың кешенді жоспарлары әзірленген және тиісті аумақтардың мәслихат шешімдерімен бекітілген.

Жаңатас қаласына 82,9 млн. теңге бөлініп, Бейбітшілік, Жібек жолы көшелерінің өоршауларын және тратуарларын, Тәуелсіздік саяжолын, Әулие-ата қақпасы мен көшесі қоршауын жөндеу жүргізілді.

Моноқалаларды дамыту бағдарламасының шеңберінде 2013 жылы Жаңатас қаласының нысандарын жаңғыртуға және жайластыруға 591,2 млн. теңге, 2014 жылы 520,1 млн. теңге, кәсіпкерлікті дамыту шараларын іске асыруға 69,4 млн. теңге, 2014 жылы 56,7 млн. теңге бөлініп, игерілді.

Қаратау қаласының инженерлік инфрақұрылымдарын жаңғыртуға 2013 жылы 417,6 млн. теңге, 2014 жылы 393,6 млн. теңге, көріктендіру мәселесін шешуге 2013 жылы 201,5 млн. теңге, 2014 жылы 111,0 млн. теңге және жеке кәсіпкерлікті дамытуға 2013 жылы 92,37 млн. теңге, 2014 жылы 113,8 млн. теңге бөлініп, игерілді.

Президенттің ЖӨӨ-нің 7 пайыздық өсімін қамтамасыз ету бойынша тапсырмасын іске асыру аясында облыстың қолда бар агро-өнеркәсіптік және туристік әлуетін тиімді пайдалануға мақсатталған жобаларды іске асыруды көздейтін экономика өсімінің резервтерін пайдалану бойынша іс-шаалар жоспары әзірленді.

2013 - 2015 жылдары облыстың әлеуметтік-экономикалық саясаты:

- нақты еңбек өнімділігіне ерекше мән бере отырып, халықтың тұрмысын және өмір сүру сапасын арттыруға, жаппай әлеуметтік асырауды жоюға және орта кластың жағдайын жақсартуға бағытталған әлеуметтік жаңғыртуды жүргізуге;

• 
  Жалпы өңірлік өнімінің нақты көлем индексі, % алдыңғы жылға;
  
• 
  2009 жылғы деңгейге жалпы өңірлік өнімнің нақты көлем индексі (жоспар);
  
• 
  Халық санының өсуі/азаюы;
  
• 
  Өнеркәсіптік өнімінің нақты көлем индексі;
  
• 
  Өңдеу өнеркәсібіндегі өнімнің жалпы қосылған құнын арттыру;
  
• 
  Өңдеу өнеркәсібіндегі өнім шығарудың нақты көлем индексі;
  
• 
  Ішкі өңірлік өнімнің энергия сыйымдылық көрсеткіші;
  
• 
  Ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің (көрсетілетін қызметтердің) нақты көлемінің индексі;
  

• 
  Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің өнім шығарылымының жалпы көлемінің индексі;
  

• 
  Бөлшек сауданың нақты көлемінің индексі;
  

• 
  Басқа өңірлерге жөнелтілген өндірілген өнім көлемі (жұмыскерлер саны 50 адамнан астам өнеркәсіптік кәсіпорындар бойынша) ;
  
• 
  Жалпы өңірлік өнімнің негізгі капиталына инвестициялар үлесі;
  
• 
  Жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың ішіндегі инновациялық белсенді кәсіпорындардың үлесі.
  

• 
  Өткен жылмен салыстырғанда үш ауысымдық және авариялық мектептер санының төмендеуі;
  
• 
  Мектеп бітірушілердің арасында білім беру бағдарламаларын табысты (өте жақсы/жақсы) меңгерген оқушылардың үлесі:;
  
• 
  Мүмкіндіктері шектеулі балалардың жалпы санының ішінде балалардың инклюзивтік біліммен қамтылуы;
  
• 
  Балаларды (3-6 жас) мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамту;
  
• 
  Оқуды бітіргеннен кейінгі бірінші жылы техникалық және кәсіптік білім беретін орындары түлектерінің жұмысқа орналастырылғандардың үлесі;
  
• 
  15-28 жастағы жастардың жалпы санындағы NEET үлесі, % (NEET – ағыл. Not in Education, Employment or Training);
  
• 
  14 пен 29 жас аралығындағы тұрғындар арасында жастарға қатысты мемлекеттік саясатқа қанағаттану деңгейі;
  

• 
  Халықтың туған кездегі күтілетін өмір сүру ұзақтығы;
  

• 
  Жұмыссыздық деңгейі;
  
• 
  Жұмыскерлердің тізімдік санының жалпы құрамындағы тартылған шетелдік жұмыскерлердің үлесі;
  
• 
  Ең төменгі күнкөріс шамасынан төмен табысы бар халықтың үлесі;
  
• 
  1000 жұмыскерге шаққанда, еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғалар кезінде зардап шеккендердің саны;
  
• 
  Облыста өткізілген әлеуметтік маңызы бар және мәдени іс-шаралар саны;
  
• 
  Дене шынықтырумен және спортпен жүйелі түрде айналысатын барлық жастағы тұрғындарды қамту;
  
• 
  Орналастыру орындарында қызмет көрсетілген келушілердің саны (резиденттер, резидент емес);
  
• 
  Мемлекеттік тілді меңгерген ересек тұрғындардың үлесі;
  

• 
  Көшелерде жасалған қылмыстардың үлес салмағы;
  
• 
  Жол-көлік оқиғаларынан қайтыс болғандар санын төмендету;
  
• 
  Жергілікті маңызы бар тасқындар мен су басулар, көшкіндер, жер сілкінулер, селдер, өрттерден болған адам шығынын төмендету;
  

• 
  Байланыс қызметінің нақты көлемінің индексі;
  
• 
  Жақсы және қанағаттанарлық күйдегі облыстық және аудандық маңызы бар автомобиль жолдарының үлесі;
  

• 
  Нормативтік пайдаланумен қамтамасыз етілген кондоминиум объектілерінің үлесін ұлғайту;
  
• 
  Орталықтандырылған сумен жабдықтауға қолжетімділігі бар халықтың үлесі;
  
• 
  Су бұру қызметтеріне қолжетімділігі бар халықтың үлесі;
  
• 
  Жалпы ұзақтықтан жаңғыртылған желілердің үлесі (жылумен жабдықтау, сумен жабдықтау, су бұрумен жабдықтау, газбен жабдықтау, электрмен жабдықтау);
  

• 
  Стационарлық көздерден шығатын анықталған зиянды заттарды азайту;
  
• 
  Мемлекеттік орман қорының орманды алқаптарының алаңы;
  
• 
  Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жердің ауыл шаруашылығы айналымына тартылған үлесін ұлғайту;
  
• 
  Ауыл шаруашылығы айналымына тартылған жерлерде ауыспалы егіс жүйесін қолдану.
  

• 
  Жергілікті атқарушы органдар көрсететін мемлекеттік қызметтердің көрсетілу сапасына қанағаттанушылық деңгейін арттыру.
  

8 БАҒЫТ: «Ішкі саяси тұрақтылықты қамтамасыз ету, елді мекендерді дамыту бойынша жағдай жасау (агрокешендері)»

• 
  Мемлекет пен азаматтық қоғам институттарының өзара қатынастарын оң бағалайтын тұрғындар үлесін арттыру;
  
• 
  Өңірлік ақпараттық өнімді тұтынушылардың талап ету деңгейін арттыру;
  
• 
  Конституцияның негіздерін түсіндіру мен насихаттауға бағытталған шаралар мен қамтылған тұрғында үлесі;
  
• 
  Мемлекеттің тәуелсіздігін күшейтуге бағытталған шаралар мен қамтылған тұрғында үлесі;
  
• 
  Жоғары әлеуеті бар ауылдық елді мекендерді дамытудың санын арттыру.
  

Сыртқы сауда айналымы сыртқы саудадағы мемлекеттік саясат шеңберінде жүргізілетін болады. Облыста өндірілетін өнімдердің экспортқа бағытталуын арттыру бойынша шаралар іске асырылатын болады.

Инфляция деңгейін 6-8% делізі деңгейінде ұстау үшін келесі жұмыстар жалғасытырылатын болады:

1) бөлшек саудада сатылатын азық-түлік тауарларының негізгі түрлерінің бағасына және де өндіруші кәсіпорындардың жіберетін бағасына мониторинг жасау;

2) облыстағы негізгі азық-түлік тауарларын өндірушілермен және сатушылармен бағаны тұрақтандыру мәселесі жөніндегі өзара ынтымақтастық туралы меморандумдар жасау;

3) әлеуметтік сауда нүктелерін, жылжымалы сауда павильондарын ашу;

4) болашақта жетіспеушілігі немесе бағасының көтерілуі болжамданған азық-түлік тауарларын қажетті көлемде резервте сақтау жөніндегі шараларды жүзеге асыру;

5) қыс кезеңінде жеміс-көкөніс өнімдерін сақтауды және оны ары қарай төмен сауда үстемесімен көтерме-бөлшек желісі, сондай-ақ коммуналдық базарлар арқылы сатуды қамтамасыз ету;

6) жылыжай шаруашылығын дамыту;

7) тұрақты түрде ауыл шаруашылығы жәрмеңкелерін және басқа шараларды өткізу.

Номиналды ақшалай табыстың өсуін экономика саласындағы жалақының, 2016 жылдан бастап бюджет саласындағы қызметкерлерге жалақының 15%-ға, жыл сайын зейнатақының және әлеуметтік төлемақының өсу есебінен қамтамасыз етіледі.

Халық санының өсуі бала туудың өсуі, өлімнің азаюы және көші-қонның теріс сальдосы есебінен қамтамасыз етіледі.

2015-2021 жылдары Индустриаландырудың 2 бесжылдығында соммасы 581,7 млрд. тенгені құрайтын 27 инвестициялық жобалардың портфелі қалыптастырылған, онда құрылыс кезеңінде 6,6 мыңға жуық және іске қосылу кезеңінде 5,7 мыңға жуық жұмыс орындарын құру жоспарлануда.

2015 жылы 30,5 млрд. теңгеге 6 инвестициялық жобаны іске асыру жоспарлануда, онда 425 жұмыс орны құрылмақ (Burnoye Solar-1" ЖШС – Бурное алаңшасындағы КЭС құрылысы; «Golden Compass Capital» ЖШС - құрамында алтыны бар кендерді өндеу бойынша фабрикасының құрылысы; «Әулие-Ата феникс» ЖШС - құс фабрикасын қайта құру және өндірісті жаңғырту; «Жамбыл Недр» ЖШС – «М400, М500 маркалы цемент өндірісі бойынша зауытының құрылысы; «Полиэтилен - Агро» ЖШС - полиэтилен пленкаларын өндіру бойынша зауыты және жылыжай кешені; «Тараз-көлік жолы» ЖШС – құрылысқа арналған құм, ұсақталған тас, құм-шағал қоспалары, оңтайлы шағал қоспалары және асфальтық-бетон қоспасын өндіру бойынша зауыты).

2016-2021 жылдары соммасы 551,2 млрд. тенгені құрайтын, 5273 жаңа жұмыс орындарының ашылуымен 21 инвестициялық жобаларды іске асыру жоспарлануда.

Облыста әзірленген Жамбыл обысы экономикасының өсу резервтерін қолдану жөніндегі іс-шаралар жоспары ... Бағдарламаға және оны іске асыру жөніндегі іс-шара Жоспарына біріктірілді 2015-2016 жылдары «Минералды тыңайтқыштар» ТФ-да P₂O₅ жылына қуаттылығын 220 мың тоннаға дейін жеткізетін экстракциялық фосфор қышқылы (ЭФҚ-1) өндірісінің технологиялық жүйесін қайта құру бойынша инвестициялық жоба жоспарлануда, нәтижесінде қайта жаңғырту жобаларын жүзеге асыру есебінен «Қазфосфат» ЖШС-де өндіріс көлемдерін ұлғайту, сондай-ақ жаңа пештерді іске қосу есебінен өңдеу өнеркәсібіндегі металлургия саласында ферробалқыту өндірісінің көлемін арттыру жоспарлануда.

«Самұрық-Қазына» ұлттық әл ауқат қорының қатысуымен, операторы «Бірлескен химиялық компания» ЖШС-і болып табылатын, негізгі мақсаты барынша тиімді технология негізінде химия өнімдерінің жаңа экспортқа бағытталған өндірісін құру бойынша «Тараз» Химия паркі» арнайы экономикалық аймағын құру жөнінде жұмыстар жүргізілуде.

2015 жылдың соңына дейін барлық сыртқы инфрақұрылым құрылысын, 2016 жылдың соңына дейін – 1 кезектегі инфрақұрылым құрылысын аяқтау жоспарлануда.

2013-2014 жылдары АЭА 3 қатысушы тіркелді, («Хим-плюс» ЖШС, «Qadam Industries» ЖШС, «Кызылорда Мунай Газ» ЖШС) олар 5 жобаны іске асыруды жоспарлауда: «Каустикалық сода және хлор өндірісі», «Глифосат өндірісі», «Үшхлорлы фосфор өндірісі», «Пестицид өндірісі», «Метанол өндірісі». Аталған жобалардың алатын аумағы шамамен 85 га, жалпы инвестиция сомасы 128,3 млрд. тенгені құрайды.

Бұдан бөлек, қазіргі таңда Компаниямен «ТаразХимПарак» АЭА аумағында қызмет етуін жоспарлаған әлеуетті қатысушылармен жұмыстар жүргізілуде, атап айтсақ: «Тенир-Логистик» ЖШС компаниясымен (титан диоксиді, кремния диоксиді, пентоксид ванадия өндірісі), өндірістік-медициналық орталық «Splendor» (дезинфециялық бұйымдарды отандық өндіруші), «Вэй Чжун» ЖШС (циклдық көміртегі «ароматталған» өндірісі).

Өңірде қаржылай инвестициядан бөлек, қосымша 2000 астам тұрақты жұмыс орындары құрылатын болады.

2014 жылдың желтоқсанында "Vista International" ЖШС-і компаниясымен «Қордай ЖелЭС-21» 11 жел қондырғысы (әрқайсысы 1 МВт-тан) іске қосылды. Жалпы қуаттылығы 11 МВт-ты құрайды. 2015 жылға жоспарланған өндіріс көлемі шамамен 48,9 млн.кВтс құрап отыр.

Сонымен қатар, компаниямен ағымдағы жылдың соңына дейін станцияның қуаттылығын 21 МВт-қа дейін артыру жоспарлануда.

2015 жылы жылдық қуаты – 18 МВт құрайтын Меркі ГЭС-ның, бірінші кезекте жылдық қуаты – 100 МВт болатын Жаңатас ЖЭС-ның, Жамбыл ауданындағы бірінші кезектегі жылдық қуаты – 24 МВт болатын күн электростанциясының құрылысы жоспарлануда, 2015-2016 жылдары пайдалануға беру көзделуде.

Тараз қаласында РК-4 аумағында, электроэнергия өндіру бойынша жылдық қуаты 50 МВт және жылу энергиясы бойынша 40 Гкал болатын, жалпы сомасы - 7,4 млрд. теңгені құрайтын когенерациялық жылу электростанциясының (КГЖЭС) құрылысы басталды.

Электроэнергетиканың дамуындағы келесі оңтайлы бағыттардың бірі - энерготапшылықты азайту мақсатында тұрғын-үй шаруашылығына, өнеркәсіпке және ауыл шаруашылығына энерго үнемдеуіш технологияларды енгізу болып табылады.

2015 жылы «Fonroche Energie» француз компаниясымен Т.Рысқұлов ауданында қуаттылығы 24 МВт жететін күн электр станциясының құрылысын салу жоспарлануда. Жобаны жүзеге асыру мақсатында «Aquila Solar» ЖШС-і құрылды. КЭС жылдық өнімділігі 35 000 тұрғын тұтына алатындай, 40 млн.кВт/сағ дейін жетеді. Жобаның бастапқы инвестициясы 9 250 млн.теңгеден астам соманы құрады.

Сондай-ақ, «Windhan» ЖШС-і Шу ауданында қуаттылығы 110 МВт «Шоқпар» ЖЭС құрылысы бойынша инвестициялық жобасын іске асыруды жоспарлауда. Аталған жобаның инвесторы Нидерланды елінің «EnergyEmissions BV» компаниясы болып табылады. Жобаның құны 700 млн. АҚШ долларын құрайды. Құрылыстың бірінші кезеңінде 2017 жылға дейін инвестордың өз қаражаты есебінен және қарыз қаражаты есебінен (әрқайсысы 3 МВт болатын 36 жел генераторларының) құрылысы, екінші кезеңде 2020 жылға дейін ЖЭС қуаттылығын 250 МВт-қа дейін кеңейту (83 жел генераторлары) жоспарлануда.

Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіп кешені субъектілірінің бәсекеге қабілеттілігін арттыру бойынша АӨК-нін дамытудың 2013-2020 жылдарға арналған «Агробизнесс-2020» Бағдарламасы әзірленді, ол екі кезеңде іске асырылады: 1-кезең (2013-2015 жылдар) АӨК-і субъектілерін қайта құрылымдау жолымен қаржылық сауықтыру, қайта қаржыландыру, сондай-ақ АӨК-і субъектілерін қаржыландыру, инвестициялық және пилоттық жобалардың пулын қалыптастыру, өсімдік шаруашылығына, мал шаруашылығына және ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеуге енгізу үшін прогрессивті агротехнологиялар пулын қалыптастыру; 2-кезең (2016-2020 жылдар) - ауыл шаруашылығы өнімдерінің өндіріс көлемін кеңейту, барлық негізгі тамақ өнімдері бойынша Қазақстанның импортқа тәуелділігін азайту, экспорттық әлеуетті жүзеге асыру, еңбек өнімділігін ұлғайту, ҚР АӨК-нің өндірістік және қайта өңдеу салаларының әлеуетін игеру.

2014 жылдың 14 ақпанында жыл қорытындысы бойынша өткен Қазақстан Республикасы Үкіметінің кеңейтілген мәжілісінде берілген Елбасының тапсырмасын орындау мақсатында Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің бұйрығымен 2014 жылдың 23 мамырында табиғи-климаттық жағдайды, өткеру нарығының барлығымен өңірлердің даму әлеуетін есепке ала отырып, ауыл шаруашылығының нақты өнімдерінің түрлерін өндіру үшін ауыл шаруашылығының жерлерін оңтайлы пайдалану бойынша өңірлерді мамандандыру схемасы бекітілді.

Аталмыш схема агроөнеркәсіп кешенінде мемлекеттік саясаттың тиімділігін арттыруға бағытталған. Осыған байланысты, Схемада ұсынылмаған ауыл шаруашылығы өндірісін субсидиялауды кезеңімен тоқтату қажет.

Схемаға сәйкес ауыл шаруашылығы өндірісін субсидиялауға кезеңімен көшу өңірлердің аудандар бөлінісінде 2017 жылдан 2019 жылға дейін ауыл шаруашылығы өндірісін субсидиялау мамандандыру Схемасына 50%-ға сәйкестендіруді, ал 2020 жылдан бастап ауыл шаруашылығы өндірісін субсидиялау мамандандыру Схемасына толық сәйкестендірілуді қарастырады.

Мал басы сапасын жақсарту жұмыстарын үйлестіру, аймақта мал шаруашылығының тиімділігін арттыру және экспортқа шығарылатын ет өнімдерінің сапасына бақылау жасау үшін облыста МІҚ ақпараттық-талдау жүйесі (АТЖ) енгізілетін болады.

Жамбыл облысы экономикасының өсу резервтерін қолдану жөніндегі іс-шаралар жоспарының «Ауыл шаруашылығын дамыту» бөлігінде 2015 жылы ауыл шаруашылығына бағытталған жерлер алқабын кеңейтуге, қатысты 10 іс-шара жоспарланып отыр, «Құлан» бағдарламасын іске асыру шеңберінде 2000 бас жылқы сатып алу, «Алтын асық» бағдарламасын іске асыру шеңберінде 16000 бас қой сатып алу, «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» автобаны бойында шағынмаркет және тамақтану пункттері бар отбасылық сүт-тауарлық фермаларды дамыту, облыстың Шу ауданында жеміс-көкөніс кластерін құру, жем-шөп өндірісі бойынша шаруашылықтарды, астық және жеміс-көкөніс өнімдерін сақтайтын кәсіпорындарды, жайылым жерлеріне сумен қамтамасыз ету инфрақұрылымын құру және кеңейту, өнімді бау-бақша отырғызу, ет өңдеу кәсіпорындарының құрылысы бойынша 10 іс-шара жоспарланған.

Облыс тұрғындарын уақытылы және үздіксіз сапалы жергілікті көкөніс және жеміс-жидекпен қамтамасыз ету үшін 2015 жылы «Байсейiт би» ЖШС-гі сыйымдылығы 200-ден 10000-тоннаға дейін өнім сақтайтын көкөніс қоймасының құрылысы бойынша инвестициялық жоба жоспарлап отыр, құны 167,1 млн.теңге, 16 жаңа жұмыс орындары ашылады.

Ауыл шаруашылығы саласында 2015 жылы «ҚазАгро»ҰБХ» АҚ-на ұсыну үшін жалпы сомасы 2,7 млрд. теңгеге жуық 6 жоба әзірленді (сүтті тереңдете өңдеу бойынша - 1, жылыжай кешенін құру бойынша - 1, су үнемдеу технологиясы бойынша - 3, құс етін қайта өңдеу бойынша - 1). Аталған жобаларды іске асыру нәтижесінде қосымша 310 тонна сиыр етін, 3,5 мың тонна құс етін, 11 мың тонна сүт және 5 мың тонна көкөніс өнімдерін алуға болады, бұл 2015 жылы ет өңдеу үлесін 34,0%-ға, сүтті – 46,0%-ға, жеміс және көкөністі – 8,0%-ға артыруға мүмкіндік береді.