Бағдарламасының құрылымы (Силлабус)
жүктеу/скачать 4,27 Mb. Pdf көрінісі
|
2 trimestr 2022-2023 umkd orman top raktanu
- Бұл бет үшін навигация:
- Бағана тәріздес 2-тип. Призма тәріздес
- Топырақтың жайласуы
- Топырақтың кеуектілігі
- Жаңа жарандылар
- Кірме заттар
| 1-тип. Куб тәрізді
Пішіні дұрыс емес, беті тегіс емес ірі тоң кесекті ұсақ тоң кесекті >10см 1-10см Кесекті ірі кесекті кесекті ұсақ кесекті шаң тәрізді 3-10 мм 1-3 мм 0,25-1мм <0,25мм Дұрыс емес доғал пішінді, омырылған, беті бұдырлы, қырлары байқалмайды Жаңғақ тәрізді ірі жаңғақты жаңғақты ұсақ жаңғақты >10 мм 7-10 мм 5-7 мм Дұрыс пішінді, қырлары жақсы білінеді, беті тегіс Дәнше ірі дәнше дәнше ұсақ дәнше 3-5 мм 1-3 мм 1-0,5мм Пішіні сәл дұрыс, кейде домаланған, қырлары жақсы білінеді. Беті бірде бұдырлы, бірде тегіс, жылтыр Бағана тәріздес 2-тип. Призма тәріздес Бөлшектер нашар пішінделген, қырлары түзу емес, қабырғалары дамымаған ірі бағана тәріздес бағана тәріздес ұсақ бағана тәріздес >5см 3-5 см <3 см Бағаналы ірі бағаналы ұсақ бағаналы 5-3см <3 см Дұрыс пішінді, тік бағытта жақсы жетілген, және үстіңгі жағы дөңгелене біткен, астынғы жағы тегіс Призмалы ірі призмалы призмалы ұсақ призмалы нәзік призмалы қарындашты (ұзындығы 5см) 3-5 см 1-3 см 0,5-1см <0,5 см <1см Қабырғалары жақсы жетілген, тегіс, жылтыр бетті, өткір қырлы Тақталы 3- тип. Тақта тәріздес Жетілген қатпарлы, көлденең жымдастығы бар. тақталанған плиткалы пластинкалы жапырақты >5мм 3-5мм 1-3мм <1 мм Қабыршақты жұмыртқа қабыршақты ірі қабыршақты ұсақ қабыршақты > 3 мм 1-3 мм <1 мм Мөлшері үлкен емес көлденең жымдастығы, өткір қыры бар. Топырақтың жайласуы – оның тығыздығы мен кеуектілігінің сырт көрінісі. Ол топырақтың гранулометриялық құрамына, құрылымына, топырақ фаунасының әрекетіне және өсімдіктердің тамыр жүйесінің дамуына байланысты қалыптасады. Тығыздылық дәрежесіне қарай топырақ өте тығыздалған, тығыздалған, қопсынды, бытыраңқы болып жіктеледі. Өте тығыз топырақты күрекпен қазу қиынға түседі, сондықтан қайла немесе сүймен қолдану қажет. Тығыз топырақты біраз күш жұмсап, күрекпен қазуға болады. Қопсынды топырақ күрекпен жеңіл қазылады, ал күректен түскен топырақ түйіршіктерге жеңіл бөлініп кетеді. Бытыраңқы тығыздық жыртылып игерілген, механикалық құрамы құм, құмайт топырақтарға тән. Бұл топырақтардың түйіршіктерінің бірбірімен бірігуі нашар, сондықтан олар тез үгіліп, бытырап кетеді. Топырақтың кеуектілігі құрылым түйіршіктерінің ішіндегі және олардың арасындағы түтіктердің көлемі мен мөлшеріне байланысты. Топырақтағы түтіктердің, қуыстардың мөлшеріне және орналасуына байланысты топырақтың жайласуы келесідей типтерге жіктеледі: - нәзік кеуекті - түтіктердің диаметрі 1 мм – ден кіші; - кеуекті - түтіктердің диаметрі 1-3 мм; - губка тәрізді – топырақта диаметрі 3-5 мм қуыстар кездеседі; - тесікті – топырақта диаметрі 5-10 мм-ге дейінгі қуыстар кездеседі; - құбырлы – жәндіктер қазған құбыр тектес қуыстар. Жаңа жарандылар және кірме заттар. Топырақ түзілу кезінде оның қабатында әр пішінді, химиялық құрамы әр түрлі заттар – жаңа жарандылар пайда болады. Пайда болу тегіне байланысты олар химиялық және биологиялық болып бөлінеді. Химиялық жаңа жарандылар қатарына суда ерігіш тұздар, гипс, кальций карбонаты, темір, алюминий, марганец тотықтары, қарашірінді қосылыстары жатады. Олар жиналу пішініне қарай жарғақтар және қонымдар, қабыршақтар, жұғындар, арна, түтікше сияқты түрлерде кездеседі. Биологиялық жолмен пайда болған жаңа жарандылар қатарына топырақ құрттарының қалдырған қуыс іздері, жауын құрттарының бойынан өткен қалдық түйіршіктер – капролиттер, топырақтағы жануарлардың қазған індері, іздері, шіріген ірі тамырлар және өте ұсақ тамырлар – дендриттер жатады. Кірме заттар топырақ түзілуіне қатысы жоқ кездейсоқ органикалық немесе минералды заттар. Оларға тау жыныстарының сынығы, жануарлардың сүйегі, шынының, кірпіштің, көмірдің сынығы жатады. 5-кесте. Топырақтың морфологиялық белгілерін сипаттау (үлгі) Генетикалық қабаттың Морфологиялық белгілері (түсі, түйіртпектілігі, жайласуы, тығыздығы, кеуектілігі, ылғалдылығы, гранулометриялық құрамы, шекараның ауысуы, жаңа жарандылар, кірме заттар) Жұғыны Индексі, қалыңдығы 1 2 3 жүктеу/скачать 4,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|