Бағдат Оралбайұлы «Тегімізді тануға талпыныс»



бет59/59
Дата26.01.2018
өлшемі11 Mb.
#34026
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   59

Тәуба
Боз қырау түсіп басыма,

Бүгін «Бәкең» атты атамын.

Сиреген жылдан жылға,

Өзім теңдес қатарым.


Кешқұрым көңілім құлазыса,

Әрнәрсені ойлап жатамын.

Дертті болып тәнім ауырса,

Жайым болмас, қапамын.


Өсірген ұл мен қырмызы қыз,

Сендерден қуат аламын.

Жеңістеріңді көрсем желпініп,

Дертіме шипа табамын.


Мүлт кетсеңдер тауым құлап,

Өртенгендей қара орманым.

Азынап аяз, соққандай дауыл,

Құлағандай тірек, қорғаным.


Абзал достар – жанашырым,

Қиналғанда арқа сүйерім.

Ағайын-туыс, жақындарым,

Сенімді сендерсіңдер тірегім.


Жүрек лүпілін тамыршыдай таныр,

Құдай қосқан қосағым бар.

Жаныма жаққан, көңілімнен шыққан,

Сыңарым сенсің, сүйген жар.


Қандай сүйкімдісіңдер немерелерім,

Сендерменен ләззатқа батамын.

Талпыныстарыңа, тәтті қылықтарыңа,

Масаттанып, марқайып-ақ қаламын.


Көрмесем сендерді сағыныштан,

Ұйқым қашып түн қатамын,

Шығаруға болмас өмірді естен,

Тек сауық қана емес, қаталын.


Сезінемін маған деген,

Жүректеріңде от барын.

Жанымды тоңсам жылытады,

Сендерден ескен леп-жалын.


Жанымды баураған ықылас,

Ақ пейілдеріңе тоямын.

Қабағымнан кірбің тарқап,

Тәуба, мұң-қайғымды тиямын.


Ауытқыма, тұра білгін сөзіңде
Кезіксе де қиындық қарсы беттен,

Қажыма, шешімге кел ақыл-еппен.

Салмақта, ойлан-толған таразылап,

Кеңесіп алып шешерсің текті көппен.


Тура қарай алатын бол, әділетті боп,

Достарыңның, ағайынның бетіне.

Қиғаш кетсең, қаларсың жексұрын боп,

Қайрандарсың көл-өмірдің шетінде.


Дауыл соғып, аяз қарып,

Тоңдырса да өмірде.

Шыда төзіп, қайраттанып,

Ауытқыма, тұра білгін сөзіңде.


Сауығасың әлі-ақ, жасыма
Көңіл-хошың болмай тұр ғой,

Дерт батты ма жаныңа?

Бұл келген бір сынақ шығар,

Қайраттан, Жаным, қажыма.

Тілекшілерің – ұл мен қызың,

Сүйеушілерің болар басыңа.

Тәттілерің – немерелерің,

Төңіректеп жүр ғой қасыңда.

Алыстағылары телефон шалып,

Мәртебеңді жүр асыра.

Бал қылықтарынан қуат алып,

Сауығарасың әлі-ақ, жасыма.

Өткізе бер қуанышпен,

Жылдан жылға асыра,

Созылсын өмірің ғасырға.

Кейбір пәлсафа ойлар
Құдіреттің алдында пендесі табынар,

Жіберсе күнәні, амалсыз мойындар.

Мықтылар алдында әлсізі жағынар,

Бар мәзір жасалып алдына қойылар.


Ұлылар – ұлы күш, алдыға оздырар,

Қорытпадай қорытып нәтиже шығарар.

Ғұламалар – таразы, бәрін де ойға алар,

Қорытындысын сараптап ақылмен саралар.


Сүйгенін сүйіктісі әр кезде сағынар,

Қалаулысын аңсап, қасынан табылар.

Сәнқойланар аруы, әшекейлерін тағынар,

Сүйіктісінің ырқына еркімен бағынар.


Жетпекке мақсатқа әркімде амалдар,

Риза тағдырға, іске асса армандар.

Өткізер өмірін итшілеп пақырлар,

Кілтін таптаса ашылмас қамалдар.


Ойлансақ осы не етеді?
Елдің көзі дүниеге бұрын түседі,

Байлықты қуып өмірден әркім өтеді.

Бай да өледі, жиғаны қалар артында,

Бұйырғаны тек ақыреттен киім киеді.


Байлығың қайда? Көрге онымен кірмессің,

Қабірде жатып қызығын еш көрмессің.

Тірлігіңде рахатты көр, шайқап өт,

Бұл өмірге қайта айналып келмессің.


Бай да, кедей де түбі бір күн кетеді,

Дөңгелеген дүние осылайша өтеді.

Байлықтың болмас алып қалуға көмегі,

Тіршілікте, ойлансақ осы не етеді?


Келгенде ажалдың кезегі
Қара жер түбі теңейді,

Бай менен орта кедейді,

Қармансаңдағы кетерсің,

Келгенде ажалдың кезегі.


Ұнайды жандар маған
Ұнайды жаны пәк жандар маған,

Табиғи тазалығымен тамсандырған.

Жасандылық, пенделікке жол бермейтін,

Қалтқысы жоқ мінезді, аңқылдаған.


Ұнайды жаны сұлу жандар маған,

Жарасымды қылықтарды әдет қылған.

Әр ісінен, сөзінен, қылығынан

Адами қасиеті аңқып тұрған.


Өлең туралы
Шыңғару деген өлеңді,

Ұйқастыру ғой сөзіңді.

Білдіру ғой сезімді,

Көрсету ғой төзімді.

Таныстыру ғой өзіңді,

Шабыттанған бір кезіңді.




Қыздар мен гүл егіз дейміз
Қалыптасқан бар қағидамыз,

Қыздар мен гүл егіз дейміз.

Қыздарды гүлге теңейміз,

Гүлдерді мәпелеп үзбейміз.

Аруларды сыйлап сіз дейміз,

Ұнатқандықтан іздейміз.

Бізге де көңіл бөл дейміз,

Жарасып бірге жүр дейміз.


Шаттанып бірге күл дейміз,

Бақытты ғана тілейміз.

Сүйгендіктен гүл сыйлап,

Жүректеріңді бізге бер дейміз.


Өзіңсің ардақ, аяулым
Бойымдағы асылым,

Бұлқынған сен деп жүрегім.

Махаббатымды лүпілінен,

Түсінер деп келемін.


Қолымдағы қымбаттым,

Жүректен туған өлеңім.

Сезімімді жолдарынан,

Сезінер деп сенемін.


Іңкәр сезім құдіретіме,

Жырақта жүрсең жүдедім.

Сағыныштың сазыменен,

Өзіңді аңсап жүремін.


Сенсің аяулым, асылым,

Бақытты болуыңды тіледім.

Жанымда болсаң жадырап,

Қуаныштан күлемін.


Өзіңсің құмарым, сырым,

Шабыт берген шырайлым.

Жанымды толқындай тербеген,

Өзіңсің ардақ, аяулым.


Не жетсін сыйласқан өмірге
Мұң болса бірге мұңдасып,

Сыр болса бірге сырласып,

Ән-жырды бірге жырласып,

Биіктеп бірге қырды асып,

Не жетсін өткізген күндерге.
Жолықпай жүріп табысып,

Сарғайып жүріп қауышып,

Ойыңмен ойың қабысып,

Шырақ – отты бірге жағысып,

Ләззатты бірге алысып,

Не жетсін өткізген кездерге.


Тілдесер кезде тілдесіп,

Кездесер кезде кездесіп,

Сыйласар жерде «Сіз» десіп,

Сенісер жерде «Сен» десіп,

Не жетсін өмір сүргенге.
Айтпай-ақ ой-сөзіңді,

Білдерген ыммен сезімді,

Қызықтап мына өмірді,

Көтеріп бірге көңілді,

Не жетсін сыйласқан өмірге.

Пайдаланылған әдебиеттер мен деректер:


  1. Қожа Ахмет Яссауи «Диуани хикмет», Алматы, 2007 ж.

  2. Сафи-ад-дин Орын Қойлақы «Насабнама», Түркістан, 1992 ж.

  3. М. Сарсекеев «Тарақты және Қаракесек шежіресі», Алматы, 1995 ж.

  4. Б.Исабаев «Ұлылар мекені», Новосибирск, 2001 ж.

  5. А.Кәріпбеков «Ислам және қожалар», Алматы, 2009 ж.

  6. Т.Жұртбай «Бесігіңді түзе», Алматы, 1997 ж.

  7. Ш. Әшімұлы «Сыр ғұламалары», Шымкент, 2002 ж.

  8. С.Саттаров «М.Әуезовтың ататегі», Алматы, 2010 ж.

  9. Т. Төлеков «Жеті ата шежіресі», Астана 1999 ж.

  10. Ш.Уәлиханов «Шығармалар жинағы», 3-том, Алматы, 2010 ж.

  11. Қ.Жұмаділов «Прометей алауы», Алматы, 2002 ж.

  12. Ы.Дюсенбаев «М.Әуезовтың өмірі мен шығармашылық шежіресі», Алматы, 1997 ж.

  13. Т.Жұртбай «Бесігіңді аяла», Астана, 2002 ж.

  14. Т.Жұртбай «Талқы», Алматы, 1997 ж.

  15. Киелі кітап – Таурат, Забур, Інжіл.

  16. «Абай» энциклопедия, Алматы, 1995 ж.

  17. С.Сатарұлы «Абд ал-Жалил баб (Қорасан ата)», Алматы, 2007 ж.

  18. С.Мұқанов «Қазақ қауымы», Алматы, 1995 ж.

  19. «Мұсылман күнтізбесі» 2005-2006 ж, 2007-2008 ж.

  20. «М. Әуезов» энциклопедия, Алматы, 2011 ж.

  21. С.Нұрахметов «Батыр баба жолымен», Алматы, 2005 ж.

  22. Т.Жұмабаев «Асыл мұра», Семей, 2012 ж.

  23. Ибн Хишам «Мұхаммед (с.ғ.с) пайғамбардың өмірбаяны», Алматы, 2004 ж.

  24. М.Қозыбаев «Киелі тәуелсіздік», Алматы, 2009 ж.

  25. Нүридин Үсен «Құрайыштар және Сейіттер мен қожалар», Алматы, 2006 ж, «Үш Қиян» баспасы.

  26. Құран Кәрім. Райымбек қайырымдылық Ислам бірлестігі. Алматы, 2012 ж, «Дәуір» баспасы.

  27. Шайдарбек Әшімұлы. «Төрт шадиярлар немесе төрт халифа», Шымкент, 2003 ж, «Жібек жолы» баспасы.

  28. Шәкерім Құдайбердіұлы. «Түрік, Қырғыз – қазақ хандар шежіресі». «Қазақстан» баспасы. Алматы, 1991 ж.

  29. Әр жылдарда, әр түрлі газет-журналда жарияланған материалдар.

  30. Көнекөз қариялар мен, зерделі ағаларымыздың ауызша айтқан әңгімелері.



Мазмұны:


Кіріспе......................................................................................................

9


І бөлім – Көне шежірелер


Пайғамбарлар мен қасиетті кітаптар

(Таурат, Забур, Інжіл, Құран)................................................................


13


Адам ата, Нұх, Ыбырайым пайғамбарлар............................................

19

Ысқақ пайғамбар....................................................................................

29

Иса Мәсіх пайғамбар..............................................................................

33

Смағұл пайғамбар...................................................................................

37


ІІ бөлім – Ислам


Ислам және оның бағыттары.................................................................

43

Мұхаммед (с.ғ.с) пайғамбар..................................................................

52

Төрт шадиярлар......................................................................................

70

Әзірет Әлі әл Мұртаза............................................................................

75

Абд ал Жалил баб (Қорасан ата)...........................................................

91

Ысқақ баб пен Баба Түкті Шашты Әзиз...............................................

99

Арыстан баб............................................................................................

105

Құл Қожа Ахмет Яссауи........................................................................

108

Бақсайыс (Камалиддин) баба................................................................

124

Исламның Орта Азия мен Қазақстанға таралуы.................................

132


ІІІ бөлім – Қожалар


Қожалар – Ислам дінін таратушылар...................................................

141

Шаһанәдір қожа және оның ұрпақтары...............................................

162

Саяқып қожа (Әбибі қожа) және Көкқұран.........................................

173

Саяқыпқожа ұрпақтарының шежіресі..................................................

228

Сызба-схемалар......................................................................................

260

Аягөз аймағындағы қожалар.................................................................

300

Қазақи туыстықтың жіктелуі туралы...................................................

308

Шежіреге қатысты сөз соңы..................................................................

311


IV бөлім – Ұлағатты ойлар

(жиған-терген қоржынынан)


Кіріспе....................................................................................................

314

Бала тәрбиесі жайлы..............................................................................

315

Жасөспірімдерге арналады...................................................................

319

Келін жайлы ойлар................................................................................

324

Әйел – ана...............................................................................................

326

Жанұяға қойылатын басты талаптар...................................................

329

Адамдар, туыстар арасындағы қарым-қатынастар.............................

331

Махаббат туралы...................................................................................

337

Қарттық жайлы......................................................................................

339

Бақыт деген не? .....................................................................................

342

Оқудың тәсілдері...................................................................................

344

Қателіктерді жою туралы ой.................................................................

346

Немере жайлы........................................................................................

347

Мода туралы...........................................................................................

350

Дүние-мүлік жинау................................................................................

351

Тамақтанудың тағылымдары................................................................

352

Той жасау толғаныстары.......................................................................

353

Әдет, дағды, мінез..................................................................................

356

Киелі кітаптар не дейді? .......................................................................

358

Тарихқа қатынасты кейбір мәселелер..................................................

363

Мораль жайлы........................................................................................

368

Салт-дәстүрді сақтайық.........................................................................

372

Мақал-мәтелдер.....................................................................................

373

Өмір және оның мәні.............................................................................

377

Философиялық кейбір пікірлер............................................................

381

Еңбек пен тәжірибе туралы..................................................................

383

Өмірден алынған өнегелі әңгімелер....................................................

384

Достық туралы.......................................................................................

386

Сөз өнері жайлы.....................................................................................

387


V бөлім – Поэзия


Сөз өнері туралы....................................................................................

390

Туған күн кешінің беташары................................................................

391

Үмітім – балаларым...............................................................................

391

Балаларыма сыр.....................................................................................

392

Ой...........................................................................................................

394

Ата салтты сақтау..................................................................................

394

Мен өзі бақыттымын.............................................................................

394

Көңіл........................................................................................................

395

Жар керек................................................................................................

396

Нәпсі........................................................................................................

397

Туған жер перзенті.................................................................................

398

Қонақжайлылық.....................................................................................

398

Көңілдің кейбір сәттері.........................................................................

398

Мен солай...............................................................................................

399

Сөйлесе....................................................................................................

399

Сағат........................................................................................................

400

Өмір туралы бір пәлсафа ой..................................................................

401

Өнерге сапар...........................................................................................

401

О, жүрек..................................................................................................

402

Ауыл........................................................................................................

403

Ұрпақтарым – болашағым....................................................................

403

Аягөздің қысы........................................................................................

404

Өліара кезеңдегі өмір.............................................................................

405

Өмірдегі қағида – позициям..................................................................

406

Парызды өтеу.........................................................................................

407

Арман – өмір...........................................................................................

408

Туған күн қарсаңында өміріме шолу...................................................

408

Аналар.....................................................................................................

410

Әйелдер мерекесіне арнау.....................................................................

411

Күз...........................................................................................................

412

Дос рухына.............................................................................................

413

Түс немесе әке рухымен тілдесу..........................................................

415

Әке парызын өтеу..................................................................................

416

Ана рухымен сырласу............................................................................

417

Сәбиім.....................................................................................................

418

Сәбиіммен сырласу...............................................................................

419

Ата әлдиі.................................................................................................

420

Погончик.................................................................................................

421

Қарындасым – Қарлығашым................................................................

422

Шайық пен Қарлығашқа........................................................................

423

Сен менен құрмет ізде...........................................................................

424

Жантық....................................................................................................

425

Арман......................................................................................................

425

Көңіл ырғағы..........................................................................................

426

Өртағаңа..................................................................................................

426

Бірқақпайлар...........................................................................................

428

Арнаулар: Қайныкеш құдағиға.............................................................

432

Қажыкен бауырыма...............................................................................

432

Бақытгүл келініме..................................................................................

432

Мерей тойың құтты болсын, Қажыкен!...............................................

433

Бір ағама наз...........................................................................................

433

Мөлдіріме...............................................................................................

434

Аяулы қызым - Қаламқасқа..................................................................

435

Рүстем Іргебаевқа арнау........................................................................

439

Рүстем Іргебаевқа тілек.........................................................................

440

Жеңеше....................................................................................................

441

Жеңешем..................................................................................................

442

Сүйіктім – Мәкежанға арнау................................................................

443

Туған күндеріңе арнау............................................................................

445

Анамыздың туған күніне.......................................................................

446

Какомның туған күніне арнаймын........................................................

447

Балаларыма..............................................................................................

448

Тұңғыш немерем – Дакоға.....................................................................

449

Бір көршіме.............................................................................................

452

Мерей тойға арнау..................................................................................

453

Мұхаметжан – 70 жаста.........................................................................

454

Дарынның өзін елге таныстыруы..........................................................

455

Ғалияның өзін сайыста таныстыруы....................................................

455

Бір бастыққа наз.....................................................................................

456

Бір тойдан кейінгі ой..............................................................................

457

Мөлдірдің нағашы атасы мен апасына арнау-тілегі...........................

458

Мөлдірдің өзін елге таныстыруы..........................................................

459

Мен өнерлі баламын ............................................................................

(Мөлдірдің мектеп сайысында оқыған өлеңі)......................................



459

460


Өмірбаян-толғаныс.................................................................................

461

Асфандиярға............................................................................................

463

Адамға қажет...........................................................................................

464

Макошама................................................................................................

465

Матушкеге...............................................................................................

466

Макеңе.....................................................................................................

467

Айдын-Қаламқасқа................................................................................

467

Қанатөк....................................................................................................

468

Арафат.....................................................................................................

469

Осындай бала Арафат............................................................................

469

Жоғалған таяқ.........................................................................................

470

Ақа...........................................................................................................

470

Бір достың әйеліне наз...........................................................................

471

Ағамыздың туған күніне арнау.............................................................

472

Хал дейсің бе, бауырым?.......................................................................

473

Аналарға..................................................................................................

474

Рахмет бәріңе.........................................................................................

475

Тәубә........................................................................................................

475

Ауытқыма, тұра білгін сөзіңде..............................................................

476

Сауығасың әлі-ақ, жасыма....................................................................

477

Кейбір пәлсафа ойлар.............................................................................

478

Ойлансаң осы не етеді?..........................................................................

478

Ұнайды жандар маған............................................................................

479

Өлең туралы............................................................................................

479

Қыздар мен гүл егіз дейміз....................................................................

480

Өзіңсің ардақ, аяулым............................................................................

480

Не жетсін сыйласқан өмірге.................................................................

481

Пайдаланылған әдебиеттер мен деректер.......................................

482

Басуға 14.10.2015 ж. қол қойылды.

Шартты баспа табағы 30,5. Пішімі 60х84 1/16.

Таралымы 150 дана.

­ ЖСШ «378» баспаханасында басылып шығарылды.

Алматы қаласы, Райымбек даң., 212/1.




Каталог: files
files -> Бастауыш білім беру деңгейінің ОҚу пәндері бойынша үлгілік тақырыптық жоспарлары
files -> Астрономия Мазмұны
files -> 1 фантастика жанрыныњ типологиясы
files -> Қазақстан тарихы 5 сынып. 2013-2014 оқу жылы
files -> Расул гамзатов
files -> Жамбыл атындағы республикалық жасөспірімдер кітапханасы Қазақстан ақын – жазушылары ХХ ғасырда
files -> «№ мектеп-лицей» мемлекеттік мекемесі Күнтізбелік- тақырыптық жоспар
files -> Ермұхан Бекмахановқа Сыздайды жаным, мұздайды қаным, жан аға!
files -> Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі, жергілікті атқарушы органдар көрсететін білім және ғылым саласындағы мемлекеттік қызмет стандарттарын бекіту туралы


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   59




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет