«Формирование социальной культуры личности

Чтобы воспитать гармоничную личность, необходимо развивать не только познавательные процессы (восприятие, память, воображение и мышление), но и эмоциональный интеллект, личностные качества и самосознание ребенка. поэтому в своей работе я выбрала тему, направленную на формирование социальной культуры и самосознания детей.

Помочь ребенку раскрыть в себе человеческую сущность, свою принадлежность к роду человеческому и, одновременно, осознать свою индивидуальность, неповторимость и особенность, я решила в своей работе с детьми.

В дощкольном возрасте закладываются основы личной культуры, в соответствии с общечеловеческими духовными ценностями. Поэтому особое значение имеет формирование у детей таких качеств личности, как любовь к родным и близким, доброжелательность к окружающим, способность к сопереживанию. Эта задача стоит, как перед родителями, так и перед дощкольными учреждениями.

В своей работе мне хотелось предоставить ребенку возможность и психологическую поддержку в попытке разобраться в своих переживаниях.

Что же сопутствует процессу формирования личности?

Это прежде всего развитие всех структур: разума, чувств, воле, способностей и характера. Психологи отмечают, что личность оформляется в сравнительно поздние сроки, но их качество, характеризующее общественную личность человека, начинает формироваться еще в младенчестве. С рождения ребенок включается в деятельность, организуемую взрослыми. Взаимодействуя и общаясь со взрослыми, он постепенно овладевает нормами взаимоотношений. Но при всем влиянии взрослого на ребенка, в развитии личности есть всегда момент, самодвижения, саморазвития и самосозидания. И необходимо помочь, а не помешать ребенку, осуществлять действия, на самосознание, самопознание, саморазвитие.

Взрослым необходимо знать, что готовность ребенка к школе и дальнейшее его обучение в начальных классах зависят не только от овладения определенным набором навыков и знаний, физического состояния, психологической готовности, но и от развития структуры самосознания, которую образуют следующее компоненты:

- собственное имя;

- самооценка;

- притязание на признание;

- образ себя как представителя определенного пола (половая идентификация)

- представление себя во времени (в прошлом, настоящем, будущем)

- оценка себя в отношении прав и обязанностей

Для достижения задач по формированию социальной культуры личности в процессе развития самосознания дошкольника я использую различные виды деятельности. При создании перспективного плана я опиралась на программу «Балбөбек» и программы «Открой себя», «Самопознание».

Реализацию программы я начала с изучения исследования программ по самосознанию и самопознанию детей, составления плана игр, которые помогают мне решать поставленные задачи. Введение режимных ритуалов приветствия и прощания способствовало внимательному отношению детей не только друг к другу, но и к окружающей действительности.

Главная задача по формированию социальной культуры личности: дать знание детям о себе, о постепенном осознании своих возможностей, быть более внимательным к своему здоровью, физическому и психологическому, через себя видеть других людей, понимать их чувства, мысли, переживания, поступки.

В своей работе я попыталась решить вопрос преемственности между дошкольным и начальным школьным образованием на основе развития личности ребенка, потому что сознательная готовность дошкольника к обучению в школе, высокий уровень произвольности поведения, позитивное Я – дают ребенку значительное преимущество перед школьниками. Эти качества играют особо важную роль в процессе адаптации дошкольников к условиям школьной жизни. Такие дети лучше и быстрее усваивают программу начальной школы, более комфортно чувствуют себя на занятиях, менее подвержены школьным страхом и нервным расстройствам.

Проводя занятия по самосознанию на тему «Семья» в подготовительной группе, я подвела детей к пониманию того, что семья – это неотъемлемая часть жизни ребенка, к необходимости взаимопонимания между членами семьи, их взаимоотношении и распределения обязанностей между членами семьи. Выполняя задания – узнать историю семьи, ребенок узнавал интересные события, происходившие в семье, о своих предках, о преданиях и обычаях семьи.

Дети со своими родителями подготовили фотогазеты, по которым рассказывали о своей семье, родных и близких, познакомились с генеалогическим древом.

На занятиях по теме «Чувства», я пыталась раскрыть это понятие не только как чувства- обоняния, осязания, но и чувства душевности, открытости, доброжелательности, взаимопонимания. После таких занятий дети становятся более внимательными к своим родным и к друг другу.

Детям очень нравится играть в такие игры, как «Репортер», в которой учатся задавать различные вопросы об окружающем их мире и отвечать на поставленные вопросы, учатся рассуждать, сравнивать и обобщать, что очень важно для восприятия социальной действительности.

Значительную роль на своих занятиях отвожу психогимнастике, ведь для детей с нарушением зрения очень важен психологический настрой, который дает таким детям уверенность в себе, раскрепощенность, потому что направлена на развитие развитие и коррекцию различных сторон психики ребенка, и познавательной, и эмоционально-личностной сферы.

Темы «Я сам», «Социальная действительность», «Мир природы», «Я могу» и решение их задач неотступно проходит на всех занятиях. Но я, в своей работе хотела подойти к этим темам более индивидуализировано, в расчете на самосознание ребенка, обратить внимание на себя, на свои переживания, на неповторимые особенности отношений в семье, раскрыть в ребенке человеческую природу, осознание общего и сходного для всех людей, решить проблему первичного планирования будущей жизни ребенка, с учетом индивидуальных особенностей и предполагаемых трудностей, вместе с этим наладить умение детей общаться друг с другом в совместных играх и занятиях, дифференцированно пользоваться разнообразными средствами общения с учетом конкретной ситуации, поддерживать интерес к рассказыванию, совершенствовать образность речи, развивать фонематическое восприятие, производительную и интонационную сторону речи.

Интеллектуальное и нравственное развитие ребенка происходит в тесном единстве, оно взаимно мотивировано, между тем развитие воображения, простейших форм логического и абстрактного мышления, активное формирование самосознания и самооценки социальных чувств позволяют уже на этапе дошкольного детства закладывать основы творческого начала личности.

Появление у детей самооценки нечто иное, как рост самостоятельности, переход от системы внешнего управления к самоуправлению.

В дошкольном возрасте внутренняя позиция ребенка по отношению к самому себе в основном положительная. Это ключ к развитию и воспитанию ребенка, подаренный ему для формирования личности. Поэтому мне необходимо в своей работе осознать всю ответственность, которую я на себя беру, используя в полной мере доверительность и открытость детей. Самооценка ребенка непосредственно зависит от тех оценок, которые даем мы ребенку и его успехам, и поэтому мне необходимо научить ребенка адекватной самооценке: какие поступки дают удовлетворение, а какие вызывают неприятные переживания, недовольство собой.

Используя психологические упражнения и игры, я стараюсь помочь детям:

- понять, что они могут контролировать, а что неподвластно этому контролю;

- научиться определять доступные им конкретные цели и активно стремиться к их достижению;

- понять, что недопустимо проявление любых чувств, но не любое поведение;

- искренно выражать свои чувства и при этом уважительно относиться к другим (научиться выражать свои чувства без агрессии и насилия).

Эти задачи я решаю, проводя занятия по темам «Семья», «Чувства», «Внешность», «Тело», «Проявление жизни», «Уникальность и неповторимость».

Но наряду с этим, в процессе самосознания необходимо привить ребенку чувство прекрасного, формируя у него первые нравственные представления. Действительно, нельзя научить ребенка правде, добру без формирования у него понятий «красивое» и «некрасивое», «истинное» и «ложное», нельзя научить его стремиться к защите правды, добра, не сформировав у него эмоциональный протест против зла и лжи, умение ценить прекрасное и доброе в природе и людях.

В процессе обучения этим качествам, я провожу занятия по темам «Руки людей», «Речь, язык, сердце», «Среда обитания», «Мир профессии», «Спорт», «Искусство», «Время», «Земля и космос», «Лики народов Земли», «Жизнь по Земле», «Нерукотворный мир Казахстана».

На этих занятиях дети учатся любить и понимать окружающий мир, людей окружающих их, заботиться о братьях наших меньших, беречь природу, беречь свое здоровье.

Существенную роль, а может быть и главную , в процессе развития самосознания и формирования социальной культуры ребенка, играет взаимосвязь и работа с родителями. В процессе подготовки к занятиям, даю родителям такие задания: рассказать ребенку о семье, об истории создания семьи, о семейных традициях и обычаях различных народов, о своих профессиях, заботе о здоровье членов семьи. Провожу с родителями беседы и консультации на темы самосознания и самопознания.

Помочь детям соединить чувства и мораль, чтобы они ощущали себя счастливыми наедине с собой, и в коллективе – вот главная задача моей работы по формированию социальной культуры личности в процессе самосознания дошкольника.

Жайылма сөйлем құрастырып, сөйлемдерді біріктіру арқылы әңгімелеп айтуға жаттықтыру. Балалардың тілін байытып, жүйелі, байланыстырып сөйлеуге, үйренген сөз-сөйлемдерді өздігінен қолдана білуге және сөздік қорын молайтуға тәсілдендіру.Өткен тақырыптарды қайталау.

Сөйлем мүшелерінің қимыл-қозғалысын, жалпы және қолдың ұсақ моторикасын, тыныс жолын дамыту. Ло.гикалық ойлау, есте сақтау қабілетін дамыта отырып, айналадағы өмірді бақылауға, танымдық қасиетін қалыптастыруға, балалардың зейінділігін, ынталығын, білімге қызығушылығын дамыту.

Жолдастарына көмек беруге, бір-бірінің еңбегін бағалауға тәрбиелеу. Ұлттық қасиеттерді бойға сіңіре отырып эстетикалық сезімдерге баулу.

-Дұрыстап маған қараңдар. Кімнің атын даусымды шығармай айтамын , сол бала орынына отырады.

1. 
   Қазым-қазым қаңқылда,
   

Жем шашайын жейсің бе?

Кәмпит берші дейсің бе?

Жоқ, жоқ, жоқ

Кәмпит тәтті болмайды ас,

Арпаменен бидай шаш. (Қаз)

2. 
   Қарға, қарға, қарғалар,
   

Қар үстінде жем көрсе,

Қапелімде қолға алар. (Қарға)

3. 
   Дос алақандар.
   

Артикуляция жаттығулары: “Сағат”, “кәсе”, “сыпырғыш”, “күрек”, “тыңдамайтын тіл”.

Осы сандыққа жиналған текшелер біздің білімімізді көрсетеді.

1. 
   Ұшқаны қызық жалпылдап,
   

Қарғаның суреті көрсетіледі.

- Қарға қалай қарқылдайды? (Қарқ-қарқ)

2. 
   Суға түссе, балықтай
   

Судан шықса баладай

Тәй-тәй басып, қалады-ай (Қаз)

Қаздың суреті көрсетіледі.

- Қаз қалай қаңқылдайды? (Қаңқ-қаңқ)
VI. Қ дыбысымен жұмыс.

• 
  Қарға, қаз деген сөздерде бірінші дыбыс қандай? (Қ дыбысы).
  
• 
  Қ дыбысын айтқанда біздің сөйлеу мүшелеріміз қайтеді?
  

- Қ дыбысы дауысты ма, дауыссыз ба? (Дауыссыз дыбыс)

- Неге олай деп ойлайсыз? (Себебі Қ дыбысы айтылғанда кесел келтіреді).

- Қ дыбысы қай түсті текшемен анықталады? (Көк текшемен)

1. 
   Қ дыбысты басқа дауыссыз дыбыстар арасынан ажырату.
   

• 
  Қ дыбысын естіп қалсаңдар қолдарыңды көтеріңдер.
  

2. 
   Қ дыбысын ашық буындардың ішінен бөліп ажырату.
   

3. 
   Қ дыбысын сөздердің ішінен бөліп ажырату.
   

Талпынғандай ұшуға.

Иіліп кеп, қол созам,

Аяғымның ұшына.

• 
  Орманда ұшады қарғалар (қарқ-қарқ).
  
• 
  Аулада жүреді қаздар (қаңқ-қаңқ).
  

1. 
   Тақтаға шығып қаз, қарға деген сөздердің талдауын өткізу.
   
2. 
   Карточка бойынша жұмыс. Жеке жұмыс: кассамен немесе карточкамен. (1-тапсырма) (6-тапсырма)
   
3. 
   
   

• 
  Сөздің талдауын дұрыс тап.
  

1. 
   Сурет бойынша жайылма сөйлемдер құрастыру.
   
2. 
   Әңгімелеп айтып беру.
   
3. 
   Бір-біріне сұрақ қойып жауап беру.
   

Сау болыңыздар! Мерекелерің құтты болсын!

№31 «Балдәурен»

• 
  Алло кім екен?
  
• 
  Иә, тыңдап тұрмыз Ақкөжек.
  
• 
  Иә, туған күніме шақырамын дейсің бе?
  
• 
  Қазір балалардың сұрайын. (Балалар бізге Ақкөжек екен телефонмен хабарласып тұрған. Ақкөжек туған күніне шақырады. Барамыз ба?)
  

• 
  Алло, иә Ақкөжек естідің бе балалар барамыз дейді, бізді күт. Ал балалар Ақкөжек бізді күтеді ғой, қонаққа қалай барамыз, киімімізді әдемілеп түзейік.
  

Балалар: - Сәлеметсізбе, Қояндар, Ақкөжек! Туған күніңмен!

Ақкөжек: - Сәлеметсіз бе балалар. Қош келдіңдер, Бүгін менің туған күнім, мен сендерді көргеніме қуаныштымын! Туған күнімді бірге өткізейік!

Тәрбиеші: - Балалар, қараңдаршы, әке-шешесінің ортасында отырған әдемі Ақкөжек бүгін төрт жасқа толып отыр екен. әдемі көрпешелер жайып қойыпты, келіңдер отырайық. Ал енді Ақкөжекке қараңдаршы, көңіл-күйі қандай?

Балалар: - Ақкөжектің көңіл-күйі көтеріңкі, күліп отыр.

Тәрбиеші: - Ал сендердің көңіл-күйлерін қандай?

Балалар: - Біздің де көңіл-күйіміз жақсы, қуанып отырмыз.

Тәрбиеші: - Қане, енді бәріміз Ақкөжекке күлкі сыйлайық. Енді бір-бірімізге қарап күлейікші, жылу сыйлайықшы. Ақкөжектің туған күніне кім тілек айтады екек?

Руслан: - Ақкөжек туған күніңмен! Мамаңның, папаңның айтқанын тыңда.

Сәбізді көп жеп ұзақ өмір сүр. Мен сені жақсы көремін.

Камиля: - Ақкөжек туған күнің құтты болсын! Денсаулығын мықты болсын!

Достарың кірпі мен ақтиінмен дос болып бірге ойна. Мен сені жақсы көремін!

Салтанат: - Ақкөжек! Туған күніңмен! Мамаңның, папаңның үлкен қызы болып өс.

Сәбізді көп жеп, ойындар ойнап, секіріп - секіріп, ешкімнен қорықпай бақытты өмір сүр!

Аслан: - Ақкөжек! Туған күніңмен! Ұзақ өмір сүр. Достарыңмен бірге ойна, ойыншықтарынды жинап бақытты бол. Қонаққа шақырғаныңа рахмет айтамын!

(Ақкөжектің бетінен сүйіп ақ тілек жолдау. электржарығы сөнді.)

Тәрбиеші: - Ой, балалар, электржарығы неге сөнді деп ойлайсыңдар?

Балалар: - Ақша төлемеген болар, ақша төлемесе электржарығы сөніп қалуы мүмкін.

Тәрбиеші: - Иә, Ақкөжекте майшам бар екен, қазір мен майшамды жағып көрейін.

(Майшам жағады)

Тәрбиеші: - Қараңдаршы, балалар. Майшам қандай?

Балалар: - Майшам жарық.

Тәрбиеші: - Біз нені сезіп отырмыз?

Балалар: - Жылылықты сезіп отырмыз.

Тәрбиеші: - Дұрыс, біздер бір-бірімізбен Ақкөжекпен жақсы дос болсақ бізге де сондай жылылық орнап, жылылыққа бөленеміз, бұл қажет нәрсе. Бұны қарым-қатынас қажеттілігі деп атайды. Балалар, өз ойларынан жұмбақ жасырыңдаршы . Кім ойлап жұмбақ жасырады?

Рамазан: - Өзі сәбіз жейді, өзі қорқақ бұл не?

Тимур: - Өзі аспанда ұшады, өзі кішкентай ?

Мира: - Өзі орманда жүреді, өзі айлакер ол не?

Руслан: - Өзі орманда жүреді, өзі қорбанда жүреді.

Сабина: - Өзі үйде жүреді, «мияу», «мияу» деп жүреді.

Тәрбиеші: - Жақсы балалар, Ақкөжек бізге риза. Енді Ақкөжектің туған күніне арнап «Көжек» әнін орындап берейікші.

Ақкөжек: - Ой, балалар, сендерге мен ризамын, рахмет. Көңілімді бір көтеріп тастадыңдар. Маған әдемі тілектер, жұмбақтар айттыңдар. Енді мен сендердің білімдеріңді тексергім келіп отыр.

Тәрбиеші: - Әрине балалар, Ақкөжекке біз білімімізді көрсетейік, бүгін біздер өнер орталығында, математика орталығында, асхана орталығында жұмыс жасаймыз және бізбен бірге ол да жұмыс істейді. Ол әзірше бәрімізге жұмбақ, оны жұмыс барысында көріп естисіңдер. Келіп белсенділік орталықтарындағы белгілерді алып бөліне қойындар.

1. 
   Өнер орталығы, жапсырма сабағы, ойын «Не артық?»
   

• 
  Бүгін балалар ненің туған күні еді?
  
• 
  Иә, Ақкөжектің туған күні. Ақкөжек неше жасқа толды. Ақкөжектің туған күніне кітап жасап берейікші. Әртүрлі әдемі суреттерді таңдап алып, өзіміздің жақсы көретін кәмпиттеріміздің сыртын үзу арқылы әдемі кітап сурет жапсырайық. Өте әдемі безендірілген көркем кітап жасадық.
  

2. 
   Көркем әдебиет орталығы: Көркем әдебиет сабағы.
   

Ойын «Қай ертегі».

3. 
   Математика орталығы: Ойын: «Не, қайда, қашан?»
   

1. 
   тапсырма: «Ойлан, қатесін тап»
   
2. 
   тапсырма: «Бірдей допты тауып қой»
   
3. 
   тапсырма: «Қанша болса сонша нәрсе қой»
   
4. 
   тапсырма: «Берілген пішіндерден бейне құрастыр»
   
5. 
   тапсырма: « Пішіндерді жалғастырып сурет сал»
   
6. 
   тапсырма: «Жұмбақ шешу».
   

4. 
   Асхана орталығы:
   

• 
  Балалар, Ақкөжек нені жақсы көреді?
  
• 
  Дұрыс, осы сәбізден бүгін біздер туған күнге салат дайындаймыз. (Салаттың жасалу жолдарын көрсету). Балаларға үккіш арқылы сәбізді үккізу.
  

Сергіту сәті:

Тікірейіп құлағы

Менен бұрын тұрады.

Бойын жазып керіліп

Беті қолын жуады

Сабақтарға рефлекция жасау

• 
  Қай орталық ұнады?
  
• 
  Не істедіңдер?
  
• 
  Ұнады ма?
  

Сабақ бимен аяқталады.

№ 31 «Балдәурен»

• 
  Ал, балалар, бүгінгі өзіміздің шеңберімізді туған күніміз бойынша құрап аламыз, яғни қаңтардан бастап, желтоқсан айымен аяқтап дөңгеленіп тұра қалайық. Қолымызды жоғары көтеріп, бір-бірімізге күліп, алақанымызды қосып, жылуымызды таратайық. Қолымызды түсіріп, енді бір-бірімізбен танысып, жылы тілек лебіздерімізді білдірейік.
  

• 
  Бұл ыдыстағы зат жұмсақ па?
  
• 
  Әдемі ме?
  
• 
  Мөлдір ме?
  
• 
  Дөңгелек пе?
  
• 
  Қатты ма?
  
• 
  Тірі ме? Т.б.
  

• 
  Міне, балалар бүгінгі біздің сабағымыз мұзбен байланысты.
  

• 
  Балалар, жер бетінің 70 пайызын су алып жатыр. Шамамен әлемдік таза судың түрі мұз немесе қар түрінде болады.
  

Түйелер ыстық және құрғақ, шөлді жерлерде мекендейді. Олар бір ішкенде 125 литр суды ішеді, осы ішкенімен олар үш апта жүреді алады.

Ересек адамдарда 45 литрге жақын су болады. Адам күн сайын 2 литрге жақын су ішуге міндетті. Күндізгі мөлшерін адамдар тамақпен алады.

Көптеген адамдар күн сайын 150-ден бастап 500 литрге дейін суды: ішуге, дәретханаға, жуынуға, тамақ дайындауға, жуынып-жинауға т.б. пайдаланады.

Сусыз адам 18 тәулікке дейін өмір сүре алады.

• 
  Балалар, бүгін біздер мынадай белсенділік орталықтарында жұмыс істейміз: өнер орталығы, математика орталығы, ғылым (экология) орталығы, көркем әдебиет орталығы.
  

Барысы: - Балалар, қазір жылдың қай мезгілі?

• 
  Қыс мезгілі неше айдан тұрады?
  
• 
  Қазір қыс мезгілінің қай айы?
  
• 
  Қыс мезгілінде сыртта не болады?
  
• 
  Осы қар, мұз жылы жерде, күн жылығанда неге айналады?
  
• 
  Суға айналады.
  
• 
  Кім маған су туралы, мұз туралы әңгіме, ертегі, мақал-мәтел айтып береді? (Балалар өз әңгімелерін айтады).
  
• 
  Су туралы ойларыңды шыңдай түсу үшін мен сіздерге тапсырмалар берейін.
  

1. 
   Қандай балық суға шыдамайды? (қағаздан жасалған).
   
2. 
   Үй жаңбыры? (душ)
   
3. 
   Елегішпен немесе тесік шелекпен суды қалай әкелуге болады? (қатырып)
   
4. 
   Өзең мен жағаның арасында не бар? (мен)
   
5. 
   Ешқайда бармайтын үй машинасы? (кір жуатын машина)
   
6. 
   Екі ер бала мен қыз бала үйге бір қолшатырдың астында келе жатып су болмады? Неге? (жаңбыр болған жоқ)
   
7. 
   Не сақалымен су әкеледі? (қылқалам)
   
8. 
   Су орнына жолға нені алуға болады? (қияр)
   
9. 
   Ұшатын су? (бу)
   
10. 
    Қатырылған жаңбыр? (бұршақ)
    

• 
  Жақсы енді су тралы әңгімемізді жалғастырайық.
  
• 
  Су не үшін қажет?
  
• 
  Балалар, мен сендерге судың пайда болуы туралы жаңа ертегі айтып берейін. Енді ертегіні сендермен бірге отырып оқиық.
  

Ерте, ерте, ертеде...

Ерте, ерте, ертеде су болмай құстар шөлдеп, ағаштар қурап, гүлдер солып қалды. Қалжыраған құстар желден ақыл сұрапты. Жел көмектесейін деп күнге барады. Күн жердегі суларды, яғни өзеңдермен көлдерді қатты қыздырады. Су түйіршіктері буға айналады. Аспанға бу көтерілді де су түйіршіктері бірігіп, бұлттар болды. Жел бұлтты қуалап, су түйіршіктері жерге жаңбыр боп жауады. Жер тыныс алады. Шөлін қандырған құстар да, өсімдіктер де жадырайды.

• 
  Ертегіні кім әңгімелеп айтып береді?
  
• 
  Ертегі ұнады ма?
  

Барысы: - Балалар, бүгін аптаның қай күні?

• 
  Сәрсенбі.
  
• 
  Ертең қай күн?
  
• 
  Бейсенбі.
  
• 
  Балалар, қараңдаршы үстел үстінде әдемі гүл тұр. Бұл гүл жәй гүл емес, сиқырлы гүл.
  
• 
  Балалар, сендер білесіңдер ме, бұл қай ертегіде кездеседі?
  
• 
  «Жетігүл» ертегісінде.
  
• 
  Дұрыс-ақ, ол барлық тілектерді орындап қызға көмектеседі. Міне, бүгін ол бізге сиқырланып келіп отыр екен. Оның әрбір күлтесі сиқырлы.
  
• 
  Балалар, 7 саны қандай сан?
  
• 
  Ол қасиетті сан. Бір аптада жеті күн бар.
  
• 
  Қандай ертегілерде кездеседі?
  
• 
  Балалар, осы гүл қайда өседі?
  
• 
  Оған не қажет? (су, ауа, жер)
  
• 
  Ал, балалар, біз осы су, ауа, жерді сатып аламыз ба? – Жоқ.
  
• 
  Қане енді ойын ойнап жіберейік.
  

1. 
   «Не сатылады, не сатылмайды?»
   

• 
  Ал енді, балалар, мына суретке қараңдаршы, біз айналадағы қоршаған ортаның бәрін өз қолымызбен жасаймыз ба ?
  
• 
  Жоқ, әрине.
  
• 
  Мына суретте нені еңбектеніп жасаймыз, ал қандай нәрселерді бізге табиғат сыйлаған (жер, су, ағаш,күн, сиыр, тау - бұлар табиғаттың сыйы, ал машина, үй, сок, стакан бұларды өз қолымызбен жасаймыз).
  
• 
  Балалар, үстеріңдегі әдемі киімдерді қайдан алдыңдар?
  
• 
  Базардан, дүкеннен сатып алдық.
  
• 
  Кім сатып әперді.
  
• 
  Мамамыз, әкеміз, яғни, біздің ата-аналарымыз сатып әперген екен?
  
• 
  Оларды немен сатып алады?
  
• 
  Ақшамен.
  
• 
  Біздің ақшамыз қалай аталады?
  
• 
  Теңгелердің қандай түрлері бар?
  
• 
  Қағаз теңгелер, темір теңгелер.
  
• 
  Ақшаның сапасы, көлемдері қандай?
  
• 
  Қағаздан және темірден жасалынған.
  
• 
  Қағаз ақшалардың пішіні қандай?
  
• 
  Төртбұрыш.
  
• 
  Төртбұрышқа не ұқсайды?
  
• 
  Қағаздан тағы не жасалады?
  
• 
  Дәптер, кітап, обой т.б.
  
• 
  Темір теңгелер неге ұқсайды?
  
• 
  Дөңгелекке.
  
• 
  Дөңгелекке ұқсас қандай заттарды білесіңдер?
  
• 
  Шар, алма, апельсин т.б.
  
• 
  Темірден тағы не жасалынады?
  
• 
  Шелек, машина, вагон, сағат т.б.
  
• 
  Жетігүл бізге бүгін тапсырмалар әкеліпті.
  

1. 
   Суреттегі қай нәрсесіз өмір сүре алмаймыз (дөңгелекпен белгілеу)
   
2. 
   Коммуналды қызмет түрлерін бояу.
   
3. 
   Мынадай сөзжұмбақ жасырыпты:
   

Қонушы еді бір ара

Бүгін алты туысын

Ертіп келді бұл ара

Сонда бүгін алмаға

Келіп қонды неше ара? (7 ара)

4. 
   Бүгін, балалар, біздерге Жетігүл 7 санын әкеліпті. Кәне дәптерімізді ашып 7 санын және құрамын жазайық.
   
5. 
   Таяқшамен жұмыс (логикалық жұмыс) жеті таяқшаны пайдаланып, өз бетімізбен бір нәрсе құрастыру.
   
6. 
   Сергіту сәті:
   

Сол қолымда бес саусақ

Бір-біріне қосқанда

Болып шықты он саусақ.

7. 
   Бес бұтақты қайыңда -
   

Біреуін бер Сайынға

Сонда қалды неше алма? (қайыңда алма өспейді)

8. 
   Қыс мезгілі. Аңшы аң аулауға шықты. Бір уақытта алдынан қоян кезікті. Ол қоянды атпақшы бола бергенде мылтығының басына бір шыбын ұшып келіп, ызылдап кетпеді, қайсысын бірінші атты, шыбынды ма, әлде қоянды ма? (Қыста шыбын болмайды).
   

Барысы: - Балалар, осы су қандай болады?

• 
  Мөлдір, сұйық, ащы, тұщы, т.б. болады.
  
• 
  Балалар, ащы суға – мұхиттың, теңіздің, көлдің суы жатады, ал тұщы суға – құдықтың суы, жаңбырдың суы, бұлақ суы, өзен сы жатады.
  
• 
  Ненің суы ішуге жарамайды?
  

1. 
   Тәжірибе: Суды өзіне сіңіріп алатын және сіңірмейтін заттарды бақылау. Ол үшін пипетканың көмегі, губка, шүберек, газет, пластмасса т.б.
   
2. 
   Тәжірибе: Құм, тұз және бояудың судағы еруін бақылау. Ол үшін: (стакандар, құм, тұз, бояу, су қажет).
   
3. 
   Тәжірибе: суда бататын және батпайтын заттардың тәжірибесін бақылау. Ол үшін губка, пласмасса, пластилин, тас, шағу, табиғи материалдар т.б.
   
4. 
   Тәжірибе: 1 тамшы судың лабиринттік жолы.
   

• 
  Міне, балалар, білдіңдер ме судың қадір-қасиетін. Сендерге тәжірибе жасаған ұнады ма?
  

Барысы: - Балалар, біздің сабағымыздың тақырыбы қандай?

• 
  «Су, оның қасиеті».
  
• 
  Дұрыс, міне біздер ойын ойнайық.
  

• 
  Дұрыс, балалар, қандай суреттерді орналастырдыңдар?
  
• 
  Гүл, адам, жануар, тауық, балық.
  

Қанаты бар ұшпайды

Су астында қыстайды (шешуі: балық)

• 
  Міне, бір сәт те сусыз өмір сүре алмайтын осы балық екен.
  
• 
  Балалар, балықтар осыдан 500 миллион жыл бұрын өмірге келген. Алғашқыда балықтарда сүйек, қабық, терісі болмаған, сосын әдемі түрлі балықтар пайда бола бастаған.
  
• 
  Балалар, сендер қандай балық түрлерін білесіңдер?
  
• 
  Ең үлкен қай балық деп ойлайсыз?
  
• 
  Балық пішіні нелерге ұқсайды?
  
• 
  Біздің Батыс Қазақстанда көп тараған балық – сазан. Сазан балығын көргендерін бар ма?
  
• 
  Балалар, осы сазан суретін өдемі етіп сатылап саламыз.
  
• 
  Балалар, балық суретін салдық, әдемі екен. Енді біз суретті алдыңғы сабақтарда майлы бояумен салатын едік қой, бүгін біз балығымызды түрлі-түсті қағаздан табиғи материалдарды пайдалану арқылы жандандырамыз. әр бала өз ойларын өзінше шешім қабылдап балығымызды әсемдеуіміз керек.
  
• 
  Балалар, біздер қай балықтың суретін салдық.
  
• 
  Сазан.
  
• 
  Дұрыс, сендерге суретті әдемілеген ұнады ма?
  

• 
  Балалар, бүгін біздер қай орталықтарда жұмыс істедік.
  
• 
  Сабақ ұнады ма?
  
• 
  Қандай әсер алдыңдар?
  

Сылдырайды мөлдір су

Мөлдір суға қолыңды жу

Жуынсаң сен әрдайым

Аппақ бетін маңдайың.
Тазалықтың досы – Су дегенің осы.

«Жыл басына таласқан жануарлар» әңгімесін мазмұндап

айтып беруге үйрету
№29 «Балауса» балабақшасының

логопед мұғалімі

Ф.Б. Жалетденова
Мақсаты: 1) Балалардың шағын әңгімелерді құрастыра білуге,түсінгенін айта білуге үйрету.

2) Үй жануарлары туралы сызба-нұсқа арқылы сырт келбеті мен тіршілігі туралы әңгіме құрастыру, сұрақтарға жауап беру арқылы тіл байлығын дамыту, сөздерді байланыстырып сөйлеуге дағдыландыру ойлау, есте сақтау қабілеттерін дамыту.

3)Үй жануарларына қамқорлық жасауға тәрбиелеу.
Көрнекіліктер: үй жануарларының суреттері, ойыншықтары, жайлау көрінісі.
Сабақтың барысы:
I Ұйымдастыру кезеңі.

Балалар, біздерге қонақтар келіпті. Амандасып алайық. Сәлеметсіздер ме?

Ал, балалар, тұрайық

Керегені құрайық

Уық болып иіліп

Киіз үйді құрайық.

Қане, қайсы алақан

Саусақтарың әйбат,

Былай-былай ойнат.

Көктем айларын атап беріңдер. - Наурыз, сәуір, мамыр.

Мұрын – ауыз ауыз – мұрын

Мұрын – мұрын ауыз – ауыз

Жайлауда нелер жайылып жүр? Магнитафоннан жануарлар дыбысын ажырату.

Сиыр мен жылқы туралы сипаттап айтады.

1. 
   Сиыр – үй жануары. Өйткені ол – үйде бағылады. Сиырдың басы, денесі, аяғы, құйрығы бар. Басы сопақша, көзі үлкен, құлағы қалқиған, екі мүйізі бар. Денесі ірі, аяғы ұзын, төрт аяғы, тұяғы бар. Құйрығы ұзын, денесі тықыр, терісі бар. Сиыр қорада тұрады. Ол шөп жейді, мө-мө - мө деп мөңірейді. Бізге сүт береді. Сүттен қаймақ, май, құрт аламыз. Сиырдың баласы – бұзау.
   
2. 
   Жылқы – үй жануары. Жылқының басы, мойны, денесі, аяқтары мен құйрығы бар. Басы сопақша келген, көзі үлкен, құлағы тік, мойнында жалы бар.Төрт аяғы, төрт тұяғы, құлақтары ұзын жіңішке, құйрығы ұзын, төгілген. Жылқы шөп жейді. Оның баласы –құлын. Ол ихо-ихо деп кісінейді. Жылқы жүк тасиды.
   

1.»Жыл басына таласқан жануарлар» әңгімесін оқып беру. Әңгімені оқып, әңгімелеп беру, сұрақтар қою.

2.Суреттерді іліп, әңгімелеп беру, сол суреттер бойынша балалар қайталап айтады. 2-бала қайталап айтады.
IV. Сергіту сәті.

Кел, балалар, тұрайық

Алақанды ұрайық

Оңға қарай бұрылып,

Солға қарай бұрылып,

Бір отырып, бір тұрып

Орнымызды аламыз.
V. Сахналау.

«Не дәмді?»

Бір күні жануарлар қандай тағам дәмді деп, таласып қалыпты.

Жарайды, біз үй жануарлары туралы айттық.

Енді алдарыңдағы тапсырмаларды орындайық.
Жеке жұмыс: «Төлдерін тап, еркелетіп айт».

Жануарлардың балаларын сәйкесінше сызып көрсету.

Қой баласы- қозы, қошақан.

Сиыр баласы - бұзау, бұзауқан.

Жылқы баласы- құлын, құлыншақ.

Түйе баласы- бота, ботақан.

Ой- ой- ой- қорада тұр қой

Ақ- ақ- ақ- секеңдейді лақ

Ау- ау- ау- мөңірейді бұзау

Та- та- та – ойнақтайды бота
Тақпақтар айту .

Мә-мә-ә деген әні бар,

Жібек тоны- сәні бар.

Қошақаным, момақан,

Сүйкімді бір жануар.

Бө-бө-ө деген әні бар,

Енесін тез сағынар.

Жібек жүнді ботақан,

Мөлдір көзді жануар.
Тиым сөздер: Малды теппе, ақты төкпе
Таңғажайып сәт тапсырма беру. Құрама суреттерден үй жануарларын құрастыру.
Сабақты қорыту.

Ересектер тобына арналған тіл дамыту сабағы.
№ 29 «Балауса» мектепке дейінгі ұйымының

логопед-мұғалімі Айтюрина А. Х.
Сабақтың тақырыбы: Үй жануарлары және оның төлдері .

(Саусақ қимылдары арқылы театрландыру).

а) Ұйымдастыру бөлімі.

ә) Санитарлық гигиенаны сақтау.

- Сәлеметсіздер ме, балалар!

- Балалар, бүгін бізге көп қонақтар келді. Ата-бабамыз әркез келген қонақтарды жылы шырыймен қарсы алған . Бізде қуаныштымыз. Келген қонақтарға «Қош келдіңіздер» айтып, төрге шығарайық.

-Қонақтармен амандасып алайық. Ол үшін біз саусақтарды атаймыз. Бас бармақ біз өзіміз, қалған саусақтар – қонақтар. – Сәлеметсыздер ме , қонақтар! ( Бас бармақ әрбір саусақпен бірігіп амандасады.)

- Балалар, біздің туған жеріміз қалай аталады

- Орал қаласы.

- Олай болса туған жер туралы ән айтайық.

Дала гүлге толатын,

Атам- әжем тұратын,Мен ауылды, мен ауылды сүйемін.

Көше гүлге тұнатын

Әкем- шешем тұратын,

Мен қаланы, мен қаланы сүйемін.

( Әнді айтқан кезде пианино ойнағандай саусақпен қимыл жасайды.)
Артикуляциялық жаттығулар.

«Жымию», (Қонақтарды көңілді қарсы аламыз)

Саусақ театры.

(Әр жолды балалар саусақ қимылдары арқылы көрсетіп отырыды.)

Ертеде бір адам өмір сүріпті. Ерінбей еңбектеніп үй салады. Үйінің айналасын түгелдей шарбақпен қоршап алған. Шарбаққа түрлі гүлдер отырғызып өсіреді екен. Кеш түссе болды, есігін кілттеп алатын болған.Қанша еңбектенсе де әлгі адам жалғысырай береді. Күндердің күнінде, әлгі адам дос іздеп сапарға шығады.

Біраз жүрген соң жылқыны кездестіреді.- Сен кімсің? Мен дос іздеп жүрмін. Егер қарсы болмасаң, дос болайық - дейді.

- Ио-ио, жәрайды, мен саған ауыр жүктеріңді көтерісіп көмек бере аламын,- дейді жылқы.

Екеуі келе жатып итке кездеседі.

- Ав-Ав, қайда барасыңдар, мені де өздеріңмен бірге ала кетіңдерші ,- деп жалынады ит.

- Адам, жылқы, ит үшеуі келе жатса ешкі кездеседі.

- Мә-мә-ә , менде сендермен дос болайыншы,- дейді ешкі. Мен сендерге тәтті сүт беремін.

Барлығы жүріп келе жатып , үлкен өзенге тап болады. Арғы бетіне өтейін десе өткел жоқ екен. Ешқайсының судан жүзіп өтуге батылы бармайды да, өткел салуға бел байлайды. Өткел көпір арқылы жүріп, адамның үйіне жетеді.

Міне, содан бері бұл жануарларды «Үй жануарлары» – деп атап, адаммен бірге өмір сүріп, достықтары нығайя түсіпті.

Балалар, біздің ата-әжелеріміз қайда тұрады?

- Жайлауда.

Ендеше қонақтарымыз жайлауды да тамашалап көрсін.

Барлығымыз жүріп келеміз.

Айналамыздан жайқала өскен биік ағаштар ( қолды жоғары созу)

Алдымыздан жел соқты.( ш-ш-ш, салқын леп)

Ағаштар тербеліп теңселеді. Жел жәйлап соғып тұр.(с-с-с жылы леп)

Міне, біз жайлауға да келдік. Бізді үй жануарлары қарсы алуда.

Балалар дыбыстарды ести отырып, қай малдың даусы екенін анықтайды.Және олардың қалай дыбыстайтынын сөйлеммен айтуын талап етеді.

Мө-мө-ө , сиыр – мөңірейді.

Мә-мә-ә , қой-ешкі – маңырайды.

Ио-ио-о, жылқы – кісінейді.

Бө-бө-ө , түйе – боздайды.

Ав-ав, ит – үреді.
«Қайсысы ненің төлі?» ( Сызба арқылы біріктіру)

Әр балаға үлестірме суреттер беріледі.

Түйе-бота, жылқы-құлын, сиыр-бұзау, қой-қозы, ешкі-лақ.

Сергіту сәті:

Шөре-шөре, лағым,

Тентек болма , шырағым.

Секеңдемей деміңді ал,

Селтеңдемей құлағың.
«Қима суреттерді құрастыру». Бес бөлікке бөлінген суреттерді құрастыру, атау және олардың адамға қандай пайдасы бар екенін айту.
Бекіту. Біз бүгін нелермен таныстық?. Оларды бір атаумен қалай атаймыз?

Қорытынды: Мақал: Малды теппе, ақты төкпе.
Тіл дамыту сабағы (естиярлар тобы)
№ 29 « Балауса» балабақшасының

« Еркем-ай» арнаулы тобының

логопед- мұғалімі Айтюрина А.Х.
Сабақтың тақырыбы:«Құстар келді көктемде»
Сабақтың мақсаты: Балаларға көктемде келетін құстар туралы түсінік беру. Олардың аттарын біліп, тіршілігі туралы мәліметтер беру.

Коррекциялық мақсаты: Балалардың ойлау қабілеттерін арттырып, сөздік қорын молайту, сабаққа қызығушылығын арттырып, қиялын дамыту.

Тәрбиелік мәні: Табиғатты сүйе білуге, құстарды қорғауға, оларға қамқорлық жасауға баулу.
Сабақтың әдісі: Баяндау, сұрақ-жауап, ойын арқылы дамыту.
Сабақтың барысы: а) Ұйымдастыру бөлімі.

ә) Санитарлық-гигиенаны сақтау.

-Балалар сендер таң ертең қандай көңіл күймен тұрасыңдар?

-Көңілді. Жаттығу –«Жымию»

-Тұрғаннан соң жан-жақтарыңа қарайсыңдар ма?

-Иә. Жаттығу – «Сағаттың тілі»

-Одан кейін не істейсіңдер?

-Жуынамыз, тістерімізді тазалаймыз. Жаттығу – «Тіс тазалау»

-Одан әрі не істейсіңдер?

-Тамақтанамыз, шәй ішеміз. Жаттығу – «Кесе»

-Тамақтанып, шәй ішіп отырғанда еріндеріңе шырын жұғып қалды делік, оны қалай тазалайсыңдар?

-Жаттығу –«Тәтті шырын»
Сұрақ- жауап әдісі:Қар, мұз еріп,

Су көбейіп,

Сай салада толады.

Бүршік шашып,

Жапырақ ашып,

Жер гүл шашақ тағады.

Құстар келіп,

Ұя салып,

Құстар қиқу салады.

Ал, балалар, айтыңдаршы,

Бұл қай кезде болады?

-Балалар, қазір жылдың қай мезгілі екен?

-Көктем.

-Көктемгі табиғат қалай өзгереді?

-Күн жылынады. Қар ериді. Ағаштар гүлдейді. Құстар ұшып келеді.

Логопед: Жарайсыңдар, балалар!

Ал, енді орнымыздан тұрып, шеңбер құрайық.

-Барлығың жоғары қараңдаршы, нені көріп тұрсыңдар?

-Күнді.

Олай болса, қолымызды жоғары созып, одан соң бір-бірімізге алақан жылуын беріп, жылы лебізімізді айтайық.

• 
  Күніміз жарқырасын!
  
• 
  Аспанымыз ашық болсын!
  
• 
  Отбасымыз аман болсын!
  
• 
  Балалардың жүзінен күлкі кетпесін!
  
• 
  Табиғатымыз тұнық болсын!
  
• 
  Тәртіпті әдепті болайық!
  

-Балалар енді орындарыңызға отыра қойыңдар.

• 
  Балалар, бұл ненің дыбысы?
  
• 
  Құстардың дыбыстары.
  
• 
  Бұл құс – көктем жаршысы. Бізге көктемнің келгендігі туралы хат-хабар ала келіпті. Бұнда не бар екен?
  
• 
  Хатта тағыда басқа көптеген құстардың жылы жаққа келе жатқанын хабарлапты.
  
• 
  Олардың қандай құстар екенін білесіңдер ме?
  
• 
  Ендеше танысайық.. Құстардың суреттері көрсетіліп, аттары аталады.
  
• 
  Ұзақ, қарлығаш, көкек, аққу, тырна.
  

Күзде жылы жаққа ұшып кеткен құстар, көктемде қайта оралады. Құстар адамға үлкен пайда келтіреді. Олар өсімдіктерді зиянды жәндіктерден қорғайды. Көктем мезгілінде адамдар ұя жасап, ағаштың басына іледі. Құстарға жем шашып тамақтандырып, оларды қорғайды.

-Шиқылдайды.

-Жемдерін немен жейді?

-Тұмсығымен шоқып жейді.

-Несімен ұшады?

-Қанатымен ұшады.

Момақансып отырсың.

Қиылған құстың қанатын көру арқылы, құстың атын атату. Құстың бөлшектерін ата.

Қол қимыл жаттығулары:

-Құстың қанат қағуы.

-Құстың жем шоқуы.

-Құстың су ішуі.

-Аққудың үй құстарымен бірге жүруі?

-Қарлығаштың жерге ұя салуы?

-Тоқылдақтың ағашты шоқуы?

-Ұзақтың құрт тістеп отыруы.
Бекіту: Танысқан құстар туралы жұмбақтар жасыру.

Шарлап келіп даланы,

Үйіме үйін салады.

(Қарлығаш.)

Өзі құстың төресі,

Жұбын жазбай жүреді.

( Аққу.)

Тал басында тамаша үй.

(Ұя.)

Қорытындылау.

«Құстар- біздің досымыз»
Шыңғырлау ауданының ППТК тәрбиеші

Рақымберлиева Қызғалдақ Амангелдіқызы

Мақсаты:

Білімділік:Балалардың құстар жайлы, олардың тіршілігі туралы білімдерін

кеңейту.

құстарын ажырата білуге үйрету. Зейіндерін шоғырландыра

отырып, пазл құрастыра білуге үйрету. Жолақ қағаздармен,

тістепілермен жұмыстана білу икемділіктерін

арттыру. Балалардың қағазбен жұмыстануға деген

қызығушылықтарын артырып , эстетикалық талғамдарын

қалыптастыру.

Тәрбиелік : Құстарды қорғауға , жанашырлықпен қарауға тәрбиелеу.

Сабақ түрі: жаңа сабақ

Сабақ тәсілдері: сөздік, машықтық, ойын
Көрнекілік: Құстардың суреті, орманшының суреті, жемшашардың, күннің, ағаштың суреті

Сабақ барысы:

Ұйымдастыру:

Баланың өзін-өзі таныстыруы

« Сиқырлы сандықша» дидактикалық ойыны

Балаға сандықшадан қара түсті қағаз алып тақтаға жапсыру сұралады. Қағаз ортысына белгіленген тұсқа сандықшадан ақ түсті қағаз жапсырады.

« Сиқырлы сандықшадан» құс трафаретін алып қағаздардың үстіне жапсырғанда сауысқан суреті шығады.

• 
  « Үстіне ақ камзолын киіп алып, жүреді қанатарын жиып алып » бұл қандай құс? / Баладан сұралады/
  
• 
  Балалар, біздің бүгінгі сабағымыз құстар тақырыбында болмақ / «Құстар- біздің досымыз» сабақ тақырыбы ілінеді. /
  
• 
  Сабақ мақсатын баяндау : Бүгінгі сабағымызда біздер құстар және олардың тіршілігі туралы танысып, оларды қыстап қалатын және жыл құстарына ажырата білуге үйренеміз. Өз қолымызбен жолақ қағаздардан қарлығаш құсын жасауды үйренеміз
  
• 
  Балалар, қандай құстарды білесіздер? «Құстар – біздің досымыз» теңеуін қалай түсінесіңдер?
  
• 
  Өткен сабақта үй құстарымен таныстық. Оларды атап өтейікші. Олардың адамдарға қандай пайдасы бар.
  1. Тақтаға орманшының суреті ілінеді.
  

- Балалар, бүгін бізге орманшы келіпті, ол өзімен бірге орманнан әдемі ағаш ала келіпті. Балалар , орманшы мамандығын білесің бе, сол туралы айтайықшы.

Орманшы атамыз бізге орманнан ағаш әкеліпті. Ағашта түрлі құстар қонған.

( Плакатта ағаш салынған және алынбалы құстар суреті қондырылған)

- Балалар, ағаш сендерге ұнады ма? Бұл құстарды танисыңдар ма? Оларды атайықшы. /Қарға,сауысқан,торғай,қарлығаш, бұлбұл, көгершін, аққу, көкек /