Бауыржанова А. З., Асенова Б. К., Тері және былғары өнімдерін өңдеу технологиясы Оқу құралы мазмұНЫ
ХІ БӨЛІМ МАЙМЕН ЖӘНЕ ЛАЙКАМЕН ИЛЕУ
жүктеу/скачать 0,63 Mb.
|
бауыржановв книга
ХІ БӨЛІММАЙМЕН ЖӘНЕ ЛАЙКАМЕН ИЛЕУ1. Маймен илеуТотықтандыру қабілеті бар майлардың көмегімен жарғақты илеу операциясы маймен илеу деп аталады. Илеудің бұл әдісі майлы күдері – бұғы, марал, қой және жабайы ешкі терілерінен өңделетін майлармен иленген былғары өндірісінде қолданылады. Олар аяқ киім, қолғап, галантереялық бұйымдар және әртүрлі техникалық қажет құралдар дайындауда пайдаланылады. Күдері беті алынып тасталған былғары, сыртқы түрі сукноға ұқсайды, өте жеңіл болуымен және созылғыштығымен ерекшеленеді. Күдері кеуекті, яғни ұсақ саңылаулы, сондықтан меншікті салмағы тым аз – 0,3÷0,4. Сулану немесе кептіру кезінде күдері өзінің жұмсақтығы мен нәзіктігін жоғалтпайды, құрамында сумен экстрактіленетін (шайылатын) заттары болмағандықтан, оның сапасына зиян келтірмей-ақ оны жылы суда немесе сабынды ерітіндіде жууға болады. Күдерінің жиырылу температурасы 65°С. күдерінің осы аталған қасиеттері оны өңдеу әдісіне ғана тәуелді емес, сонымен қатар айтарлықтай шамада оны дайындауға пайдаланылған шикізаттың түріне де байланысты. Күдеріні өңдеу кезінде терінің беткі қабаты бүтіндей алып тасталады. Күдері өндірісінің бірінші операциясы – жібіту, оны өте ұқыптылықпен және мұқият жүргізу қажет. Жібітуден кейін теріні сылау арқылы жүннен арылтады. Күлдеу күдеріні өңдеуде маңызды роль атқарады. Ол күшейткіш (күкіртті натрий) қоса отырып әкпен жүргізіледі. Күдерінің жұмсақтығы мен нәзіктігі күлдеудің ұзақтығына байланысты, ол былғарының тағайындалуына байланысты реттеледі. Сонымен, аяқ киімге арналған күдері айтарлықтай созылмалылықты талап етпейді, ал қолғапқа арналған күдері жоғары созылмалы болуы қажет. Бетін сыпыру (қыртысымен бірге өзеңнің беткі қабаты) күдеріні өңдеудегі жауапты операциялардың бірі болып табылады. Ол жарғаққа жүргізіледі. Беттік қиылған былғарыны галантереялық және аяқ киімдік былғарыға немесе фото былғарыға пайдалануға болады. Жуу мен күлдеуден кейін жарғақ майлармен илеуге жіберіледі. Әдетте май илеу үшін балықтың бауыр майы (ворвань) итбалық, дельфин және кит тектес теңіз жануарларының майлары қолданылады. Мұндай майлармен жарғақты илеу майлардың ауамен жанасып, ауаның құрамындағы оттегімен тотығады және коллаген талшықтарымен қосылады, соның арқасында илеуге қол жеткізіледі. Майлармен илеу - химиялық үрдіс. Балық майы жарғақ талшығының тереңдігіне енеді және оның бетіне біркелкі болып жайылады. Майлы қышқылдар ауадағы оттегіні қосып алу арқылы тотығады, және де коллагенді талшықтармен байланысатын тотыққан майлы қышқылдарға айналады.
жүктеу/скачать 0,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|