Бауыржанова А. З., Асенова Б. К., Тері және былғары өнімдерін өңдеу технологиясы Оқу құралы мазмұНЫ

1. Аралас илеудің маңызы

Аралас илеу қолданылады:

1) Илеу үрдісін тездету үшін;

2) аралас илеудің түрлерін өздігімен қолданғанда пайда болатын жағымсыз қасиеттерді жою;

3) былғарыға жағымды қасиеттер беру.

Мынаны ескеру қажет, илеудің аралас әдісін қолдану тек былғары өндірісінің технологиялық үрдістері жеткілікті теориялық негіз тапқанда және оларды бақылау әдістері жетілгенде ғана мүмкін болды. Қатты былғары мен юфть өндірісінде илеудің аралас әдісін кеңінен қолдану илеу циклының ұзақтығын 2÷4 тәулікке қысқартты және таннидтердің жалпы шығынын 15÷20 % төмендетті. Өсімдік емес илегіштерді (сульфитцеллюлозалы экстракт, жасанды және синтетикалық илегіштер) пайдалану өсімдік илегіш материалдарды қолдануды айтарлықтай қысқартуға мүмкіндік берді.

Қазіргі уақытта илеудің аралас әдістерінде қолданылады:

1) өсімдік илегіштер негізгі хром тұздарымен бірге;

2) өсімдік илегіштер негізгі хром тұздары, синтетикалық илегіштер және сульфитцеллюлозалы экстрактпен бірге;

3) сульфитцеллюлозалы экстракт және синтан негізгі хром тұздарымен бірге.

Аралас илеуде жарғақты алдын-ала хромдау қажет, содан кейін өсімдік илегіштермен таза күйінде немесе шоғырланғанда өсімдік емес илегіштермен (синтанмен және сульфитцеллюлозалы экстрактпен) илейді. Жарғақты хромдайды және барабанда илейді.

Илеудің аралас әдісінде шырынды жүріс болмайды. Аралас барабанды илеуде хром тотығын мөлшерлеу таза хромды илеудегі мөлшерлеуге қарағанда кенет төмендейді және әдетте хромды-өсімдікті илеу үшін жарғақ салмағынан 0,4÷0,8 % шамасында және хромды-сульфитцеллюлозалы үшін 1,2÷1,4 % шамасында болады.

Өсімдік илеуге дейінгі жарғақты алдын-ала хромдау жарғаққа таннидтердің енуін тездететін неғұрлым жоғары концентраицялы илегіш шырынды пайдалану жолымен илеу үрдісін айтарлықтай жылдамдататын мүмкіндік туғызады.

Аралас илеу кезінде хром тотығының мөлшері көбірек болса, өзінің қасиеті бойынша жартылай фабрикат хромдық иленген былғарыға жақындау келеді, және керісінше, хром тотығының мөлшері аз болса, аралас иленген былғарының қасиеті өсімдіктермен иленген былғарыға жақындау болады.

Барлық илеуден кейінгі үрдістер мен операциялар (кептіру және әрлеу) аралас илеуде өзгеріске ұшырамайды.