ХІІ БӨЛІМ ИЛЕУДЕН КЕЙІНГІ ОПЕРАЦИЯЛАР МЕН ҮРДІСТЕР

ХІІ БӨЛІМ

ИЛЕУДЕН КЕЙІНГІ ОПЕРАЦИЯЛАР МЕН ҮРДІСТЕР

Бұл бөлімде келесі кептірілген және өңделген былғарыны дайындау мақсатымен орындалатын және келесі илеудегі операциялар мен процесстер жазылған.

Бұған жататындар: жатқызу, жуу, сығу, қырқу, нейтрализация, бояу, майлау және толықтыру.

1. Бояудың алдындағы операциялар

Ауа және жарық әсерімен оттегі тотығының әсерінен болатын, әсіресе күннің көзінен болатын былғарының қараюын болдырмау үшін былғары тұрған штабелдерді жақсылап жауып қою керек.

онымен қатар жатқызуға былғарыны хроммен илегеннен кейін, хром тұздары көң заттарымен толықтай және берік байланысуы үшін де жатқызады.

Жуу. Өсімдікпен иленген былғарыда жатқызудан кейін, айтарлықтай мөлшерде көң заттарымен байланыспаған таннидтер қалуы мүмкін, олар кептіру кезінде былғары қатты болып және беттік қабатының сынуына әкеліп соғуы мүмкін.

Сондықтан былғарыны өсімдікпен илегеннен кейін таннид қалдықтарын алу үшін барабанда сумен немесе әлсіз илегіш шырындарымен жуылады. Жуу әдетте ағын сумен 20-25^о С температурада жүргізіледі. Былғары жұмсақ және иілгіш болуы үшін, соғырлым жуу жақсылап жүргізіледі. Қатты былғарылардың жуу ұзақтығы 10-30 мин, юфть былғарылар 30 минуттан 1 сағатқа дейін. Кейде жуу барабанына бисульфид натрийді қосады (1.5-2% көң салмағына қарай), одан кейін былғарыны таза сумен шаяды.

Сығылған илегіш шырынын илеуге немесе экстрактерді қайнатуға қолданылады. Хромды былғарылар валикті сығу машиналарында қырқу алдында сығылады.

Хромды былғары илеуден кейін валикті сығу машинасында артық ылғалды алдына ала сығудан кейін қырқылады. Хромдағаннан кейін юфть пен былғарының кейбір түрлерінде осылай қырқады.

Хромды ұнтақ жасанды былғары өндірісінде қолданылады.

Бейтараптау хроммен иленген былғарыдан артық қышқылдар мен бейтарап тұздардан алу үшін әлсіз қышқыл ертінділерімен өңделіп жасалады. Егер қырқылған былғарыны бейтараптамай бояуға немесе майлауға жіберсе, онда бұл үрдістер дұрыс жүрмейді, ал дайын былғарыда ақаулар пайда болады, мысалы, май қалдығы, тұз қалдығы, ал кейде былғары қатып қалады.

Бейтараптау алдында былғарыны жылы сумен бос қышқылдар мен бейтарап тұздарды алу үшін (натрий хлориді мен глауберова тұзы) жылы сумен шаяды, одан кейін барабанда бикорбанат, сода немесе сульфитпен өңдейді.

Хромды былғарыны бейтараптау үшін кальцийленген қолданбайды, өйткені былғары бетіне күшті әсер етіп және өтімді болғандықтан. Бейтараптау 2,5 с.к. және 30÷35^о температурада өндіріледі. Ұзақтығы - 45÷50 мин. Барабанға су құйылып, айналып тұрған барабанға жарты білік арқылы қырқылған былғары салмағына байланысты 25% суға ертілген 1÷1,5% бикорбанат қосады. Бейтараптау біткеннен кейін былғары кесіндісіне метил қызыл индикаторымен тексеру жүргізіледі. Сонымен қатар қызыл түске бояу былғарының ортаңғы қабатына рұқсат етіледі (оның қалыңдығынан 25% артық емес).

Бейтараптаудан кейін 2÷2,5 с.к. және 35÷40° температурада шамамен 40 минут ұзақтықта екінші шаю жүргізіледі. Жуылған былғарыны бояу үшін барабанға беткі жағымен салады.