Білім беру бағдарламасы: 6В01810-Әлеуметтік педагогика және өзін-өзі тану Орындаған: А. Дошниязова спиС-11 тобы
жүктеу/скачать 76,49 Kb.
|
Дошниязова курс
|
2. Эксперименттік-тәжірибе жұмыс жағдайында оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастырудың жүйесі 2.1. Оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастырудағы пәнаралық байланыстың мүмкіндіктері Мектептегі білім мазмұнын құрылымына қойылатын қазіргі заман талаптарының бірі – дүние мен адам жөніндегі тұтас білімді жан-жақты қайта жасаумен сипатталады. Білімге жаңа көзқарас, оның құнды мағынасын заманға лайықты түсінуден шығатын әлемдік мәдениеттің тұтас контекстімен арақатынасын белгілейді, білім мазмұны құрылымының нәтижесі ретінде білімнің жаңа формаларын жасауға бағыттайды. Бұл проблеманы шешудің тәсілдерінің бірі оқу материалының мазмұнын ұйымдастыру формасы ретіндегі интеграциясымен байланысты. Интеграция (латын тіліндегі қайта құру, толықтыру деген сөзден шыққан) кез келген элементтер мен бөліктерді тұтас біріктіруді көрсетеді. Интеграцияның диалектикалық аспектісі контексте оқу материалы мен ғылымның арақатынасын анықтау проблемасын қарастырады. Бүгінгі қоғамның тереңдеп келе жатқан процесі мектептегі ғылымдар негізінен білім беруді, ғылымдардың алуан салаларының өзара байланысымен интеграцияның жаңа дәрежеге көтерілуі негізінде құруды талап етіп отыр. Осыған орай, пәнаралық байланыстың философиялық, психологиялық, жалпы ғылымдық және арнайы дидактикалық негіздері анықталған. Пәнаралық байланыс күрделі және көп жақты проблема. Оның философиялық көзі ғылыми білім мен ғылымдар интеграциясынан келіп шығады. Интеграция ғылымның даму тарихында бұрынна келе жатқан проблема. Ғылыми білімнің бірлігі туралы идея ертедегі ойшылдар еңбектерінде орын алған. Бұл проблеманың философиялық негізін ойшылдар Платон, Аристотель, И.Кант, Г.Гегель, Д.И.Менделеев, И.П.Павлов және т.б. әртүрлі тұрғыдан шешуге тырысты. Слнымен қатар Н.И.Вавилов, А.И.Берг, М.А.Марков т.б. ғылымдар арасындағы байланыс мәнін ашу мәселесіне назар аударды. Классикалық педагогикада Ы.Алтынсарин, Я.А.Коменский, И.Г.Песталоцци, К.Д.Ушинский, Н.К.Крупская т.б. ғалымдар еңбектерінде пәнаралық байланыс идеясы көрініс тапты. Оқу-тәрбие процесін пәнаралық байланыс негізінде зерттеген одақ көлемінде психолог, педагогтар мысалы, оқу материалын меңгеруде пәнаралық байланыстың қызметі туралы (П.Г.Кулагин, Н.П.Черкас-Заде, Э.С.Радлов т.б.), пәнаралық байланыс негізінде оқушылардың білім дағдыларын қалыптастыру туралы (Т.К.Александрова, Н.А.Лошкарева, Г.И.Батурина т.б.) пәнаралық байоаныстың әдіснамалық негізін (М.Д.Зверев, В.Н.Максимова), пәнаралық байланыстың оқушылардың дүние заңдылығын танып-білуге құштарлығын арттыруға жөнінде (Н.А.Чурилин, В.В.Моткин), пәнаралық байланысты оқу процесін үйлесімді ұйымдастырудың бір тәсілі ретінде (А.А.Миркулова) ғылыми зерттеулерінде қарастырады. Пәнаралық байланыстың тәрбиелік мәніне Г.И.Беленький, И.Д.Зверев, В.М.Коротков, В.Н.Максимова еңбектерінде көңіл бөлген. Соңғы жылдары бұл мәселемен философтар А.Н.Аверьянов, К.М.Кедоров, П.В.Копнина, С.Т.Мелюхина, М.Г.Чепиков т.б. шұғылданды. Қазақстанда педагог-ғалымдар (Р.Г.Иванов, А.А.Бейсенбаева және т.б.) пәнаралық байланыс проблемасын жан-жақты, дидактикалық, филофиялық, педагогикалық тұрғыдан күні бүгінге дейін ерекше ғылыми бағыт ретінде зерттеп келеді. Қазіргі заманда пәнаралық байланыс проблемасы білім мазмұнын жаңарту тұралы ретінде көкейкесті. Білімді гуманизациялау контексінде пәнаралық байланыстың әдіснамалық аспектісі қаралады. А.А.Бейсенбаева пәнаралық байланысты білімді гуманизациялау құралы ретінде қарастыра отырып, осы аспектінің айқындалуы қазіргі ұлттық мектептің білім мазмұнын жаңартудың маңызды шарты болып табылады деп есептейді. Сондықтан, мектеп бағдарламасы мен оқулықтарындағы адамгершіліктің деңгейін арттыру төмендегі бағыттарда жүреді: тәрбие мен оқудың бірлігі, оқушылардың жан-жақты дамуы: ғылым негіздерін әдіснамалық, диалектикалық деңгейде оқыту: ізгілік пен адамгершіліктік маңызы бар теориялар, заңдылықтар, ұғымдар, жетекші идеялар жүйесін айқындау: теорияның өмір мен байланысын, жоғары маманды кәсіптік еңбекке дайындауда өзіндік вариантты таңдау үшін жағдай жасау, әсіресе экономикалық сферада тез өзгеретін жеке өмірлік жағдайларды ескеру және олармен байланысты күшейту. Соңғы жылдары А.А.Бейсенбаеваның басшылығымен пәнаралық байланыс проблемасы әртүрлі бағытта зерттелінді. -«Пәнаралық байланыс негізінде оқушыларда ғылыми ұғымдарды қалыптастыру» (Р.А.Аббасов, А.1997 ж): - «Жалпы білім беретін мектептерде оқыту процесін жетілдіруде комьпютерді пайдаланудың педагогикалық мүмкіндіктері» (В.Рах.А.1991ж); - «Пәнаралық байланыс - музыка мұғалімінің танымдық шығармашылық белсенділігін қалыптастырудың шарты» (С.А.Илларионов.,А.,1991ж): - «Пәнаралық байланыс – оқу-тәрбие жұмысын жетілдірудің негізгі бір жолы (қазақ тілі пәндеріндегі пәнаралық байланысқа негізделген )» (Н.А.Оразахынов.,А.,1993ж): - «Пәнаралық байланыс арқылы оқушылардың танымдық іс-әрекетін белсендендіру» (А.Р.Бектеньярова.,А.,1993ж): - «Көркем әдебиет құралымен жеткіншектердің табиғатқа деген адамгершілік қатынасын қалыптастыру » (К.Ш.Көккөзова.,А.,1994ж): - «Пәнаралық байланыс арқылы оқушыларға экологиялық тәрбие беру» (А.Д.Болтаев.,А.,1994ж): - «Оқыту процесінде пәнаралық байланыс негізінде оқушыларда(8-9 сыныптар) гумандық қарым-қатынасты қалыптастыру» (Г.К.Шолпанқұлова.,1995ж). Сонымен қатар пәнаралық байланыс проблемасымен Қ.Мұқанов, С.Мұсабеков, Р.Б.Лонштейн, М.Ә.Құдайқұлов,И.М.Горбачева және т.б. шұғылданды. Олар өз еңбектерінде мұғалімдерді пәнаралық байланысты жүзеге асыруға дайындау мәселесіне назар аударады. Пәнаралық байланыстың философиялық негізіне дүниедегі барлық заттың, құбылыстардың бірімен-бірінің өзара байланыстылығы туралы тұжырымдалған білім алынады. Обьективті дүние белгілі заңдылықпен ұйымдасқан жүйе болғандықтан, оны танып білуде де ғылымдар арасындағы байланыстар қажет. Негізінен оқу пәндері әр ғылымның логикасына сүйенетіндіктен олар бір-бірінен өз алдына оңашаланып бөлектенбейді. Сондықтан ғылымның міндеті өзара байланыстылықты танып, білу. Осыған орай, соңғы жылдардағы блоктік жүйемен алынған курстар оқушыларға пәнаралық байланыс негізінде білім беруді көздеп отыр. Бұл бағыт жеке тұлғаның интеллектуалдық потенциалын дамытуды, дүниетанымын қалыптастыруды жүзеге асыруға көмектеседі. Пәнаралық байланыстың психологиялық негізі психологиялық, физологиялық заңдылықтарға негізделген.И.П.Павлов мидың аналитикалық-синтетикалық қызметін зерттеп, оның үздіксіз дамуда,өзгерісте болатынын анықтайды. Мида сыртқы дүниеден қабылданатын көптеген тітіркендіргіштер реттеліп, жүйеге келетінін түсіндіреді. Сондықтан, ойлау нерв процестерінң күрделі динамикалық жүйесі болғандықтан, ол мидың анализ, синтез қызметімен орындалады. Бұл жүйеге әр пәннің өз ішіндегі және пәндер бірлестігіндегі білімдер жүйесі сәйкес келеді. Қорыта келгенде, пәнаралық байланыстың физиологиялық, психологиялық негізінің нәтижесі білімдер жүйесінің мида орналасуы, адамның үнемі алға ұмтылушылығына жағдай туғызады да, оның шығармашылық іс-әрекетіне дайын бола алатындығын дәлелдейді. Ғылыми әдебиеттерде пәнаралық байланыстың дидактикалық негізіне оқу пәндері аланған. Ғылымдардың гуманитарлық табиғаттану және техникалық болып дәстүрлі топтастырылуы олардың зерттейтін объектілерінің ортақтылығына, пәндік қатынастардың бірлігіне негізделген. Экологиялық мәдениетті қалыптастыру экологиялық тәрбиеліліктің жалпы көрсеткіштері, оқушы тұлғасының интеллектуалдық, сезімдік, іс-әрекеттік саласында дамуы болып табылады. Осыдан келіп, экологиялық мәдениет тұлғаның жаңа түрі, жалпы мәдениеттің бөлігі болғандықтан, тұлға құрылымындағы өзгерістерді, оның қалыптасу деңгейін ескере отырып, оның әлеуметтік және табиғи ортаға қарым-қатынасының ықпалын, іс-әрекетінің сипатын анықтайды. жүктеу/скачать 76,49 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|