кәсіптік бағдарлау және кеңес беру, сондай-

105 
Психоаналитикалық көзқарас көбінесе әумесер және деликвентті
 
мінез-құлықтың 
негізгі себептерін қарастырады: басқа маңызды адамдармен шешілмеген қақтығыстарды, 
шұғыл қажеттіліктерді депривациялау немесе психологиялық жарақатты бастан өткізу. 
Сондықтан, психоаналитикалық терапияда басты назар, сезімді эмоционалды-символикалық 
(«катарисс») көрсетуге негізінен жасалады. Балалармен жұмыс істеуде жеке және топтық 
жұмыс әдісінің екеуі де қолданылады. 
Девиантты және деликвентті
 
мінезді балалармен жұмыс істеуде суреттеуге бағытталған 
жеке әдістерді пайдалану – психикалық жарақаттардың, өзін жоғалтудың және айырылудың 
әртүрлі түрлерін бастан кешіру олардың психологиялық дамуын ішінара бұзатын терең 
физикалық және психологиялық тыртықтардың пайда болуына әкеледі. Осындай балалармен 
және жасөспірімдермен жұмыс істеу тәжірибесі психологиялық жарақаттануды бір 
сөйлесумен ғана жоюға болмайтындығын көрсетеді. Сахналық ойынмен бірге сурет салу, 
кескіндеме және керамикамен айналысу баланың күйзелісін экстернализдеудің сенімді 
құралы ретінде қызмет етеді, сондықтан психиканың сауығуына және одан әрі дамуына 
мүмкіндік береді. Сурет салу, шығармашылық ойындар-драматизациялар, шығармалар, 
оқиғаларды әңгімелеу, ертегілер, кітаптарды оқу, «бағытталған әсер» мультфильмдерін қарау 
және т.б.-ды балалармен жұмыс істеуде, әумесер және деликвентті балалардің мінезін түзету 
процесінде психологиялық-әлеуметтік жұмыста пайдалануға болады. 
Жасөспірімдер мен балалардағы мінез-құлық бұзылыстарын түзетудің негізгі және 
тиімді әдісі – мінез-құлық терапиясы. Бұл әдіс оқыту теориясына негізделген және 
әлеуметтік психологияның және даму теориясының белгілі принциптеріне негізделген. 
Мінез-құлықының бұзылулары бар балалармен психокоррекциялық жұмыс істеудің ең 
көп тараған түрі әлеуметтік дағдыларды үйрету болып табылады. Жалпы алғанда, әлеуметтік 
дағдыларды үйрету классикалық және оперативті жағдайға сүйенетін терапевтік 
процедураларды жүзеге асыруға негізделген. 
Әлеуметтік дағдыларды үйретудің мақсаты – жеке адам үшін ғана емес, жалпы қоғам 
үшін де қолайлы мінез-құлықты дамыту. Бұл негізінен балалар мен жасөспірімдердің 
қалыпты өмір дағдыларын қалыптастыруға және дамытуға бағытталған. 
Гельштат терапиясы неврологиялық, орынсыз немесе созылмалы реакцияларды 
құрылымды, пайдалы және салауаттыға айналдыруға мүмкіндік береді. Жұмыстың 
формалары мен әдістері әртүрлі болуы мүмкін: мысалы, релеванттық емес жағдайда мінез-
құлықтың алдын-алу механизмін белсендіру, агрессивті импульстардың бағытталмаған, 
объективті емес білдіру қабілеттілігін жаңарту, өз әрекеттерінің салдарын жоспарлау және 
болжау дағдылары. 
Осылайша, отбасылармен және балалармен психоәлеуметтік жұмыс істеу стратегиясы – 
жеке тұлғаның жұмыс істеуін айқындаудың ішкі (интрапсихикалық) және сыртқы 
(психоәлеуметтік) өзара байланысының принципінен; мінез-құлқының өзгеру процесінің 
заңдылығын ескеру принципінен; күрделілік принципінен; интегралдау принципінен 
құрылуы керек. Психоәлеуметтік жұмыс барысында келесі міндеттер шешіледі: ата-ананың 
рольі мен позициясын қайта қарау; бір-бірінің (ата-аналар мен балалар) құқықтары мен 
қажеттіліктерін өзара түсінісу мен өзара құрметтеу; алаңдаушылықты азайтып, өзіне деген 
сенімділікті жоғарылату; отбасылардағы барлық даулы және қақтығысты жағдайларды 
балалармен талқылауға дайындықты қалыптастыру; балалармен өзара іс-қимылдың тиімді 
стилін дамыту. (Қиын өмірлік жағдайда ...) 

106 

жүктеу/скачать 2,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: