Зертханалық жұмыс №1-2.
Тақырыбы: Топырақтың физикалық және химиялық
қасиеттерін далалық және лабораториялық жағдайында зерттеу
Сабақтың мақсаты:
Сабақтың әдісі: демонстрациялық, зертханалық
Сабақтың құрал-жабдықтары:
Пайдалынылған әдебиеттер:
Ірі масштабты топырақ зерттеу жұмыстарында мына талдау түрлерін орындау негізделген.
Бейтарап топырақтарда (қара топырақ, қара-қоңыр топырақ боз топырақ және т.б.) гигроскопиялық ылғалдылық, гранулометрлі (құрам Качинский бойынша), (карбонатты топырақтарда топырақты пирофосфот натрий қолднылумен дайындайды), гумус мөлшерін Тюрин тәсілімен фенилантранил қышқылын қолдану арқылы жалпы азот Кьелдаль бойынша, рН су сүзіндісі әйенекті электродпен потенциометрі.
Топырақтың гранулометриялық құрамы екі күйде болуы мүмкін жеке бөлшектер және агрегаттар.Топырақтың қатты фазасының агрегаттық күйде болуы топырақ кескіндерінің әртүрлі мөлшердегі кесектерге бірігуін, яғни құм мен шаң бөлшектерінің, тұнбалармен байланысқанын немесе желімденуін айтамыз. Кесектер көп немесе аз деңгейде бір-бірінен жекеленген. Осындай кесектердің әртүрлі пайдаланылатын жерлерде табиғи түрдегі жиыны топырақтың түйіртпектілігін құрайды.Топырақтың түйіртпектілігі деп топырақтың жеке бөлшектерге (А регаттарға) бөліну қабілетін айтамыз.Топырақ түйірпектілігіне баға берген кезде оның морфологиялық және агрономиялық анықтамаларының айырмашылығын ажырата білуіміз керек.Бұл жерде біз тек агрономиялық түйіртпектерге тоқтаймыз.Түйіртпектердің мөлшеріне байланысты мына топтарға бөлінеді: 1.Мегa түйіртпектілік (сеңді) - 10мм көп; 2. Макротүйіртпектілік -10-0,25мм; 3. Тұрпайы микро түйіртпектілік 0,25-0,0lмм; 4. Майда микротүйіртпектілік <0,0lм.Түйіртпектіліктің ең басты қасиеті, оның суға төзімділігі. Егер І үйірпер судың езу қасиетіне қарсы тұра білсе, ондай түйірлерді І уга төзімді деп атайды.Агрономиялық тұрғыдан ең құнды туйірлер болып, суға төзімді микроагрегаттарды атайды (10-0,25мм). Олардың ішінде 1-ден 4 мм аралығындағы дәнді-агрегатты туйірлер ең құнды болып саналады. Кесектер немесе туйіртпекті бөлшектер <0,25мм микроагрегаттар деп аталады.
Құрғақ елеу үшін техникалық таразыда салмағы 0,5 кг кем емес топырақ үлгісін алып, оны жоғарыдағы елеуіштерден біріктірген коллона жасап, шашылып кетпеу үшін астына табан, үстіне қақпағын жабады. Топырақ үлгілерін 100-200г алып, үстіңгі елеуішке салып біртіндеп елейді. Әрбір топырақ порция үлгілерін елеп болғаннан кейін, елеуіш коллонасын жеке-жеке ашып, әрбір елеуішті қолмен ептеп ұрып, ондағы топырақтарды фарфор кесесіне немесе қорапқа салады. Барлық топырақ үлгісін елеуіштен өткізіп болғаннан соң әрбір елеуіштегі топырақтардың фарфор немесе қораптағы үлгілерін техникалық таразыда өлшеп түйіртпектік бөлшектердің пайызын ауалы-құрғақ топырақ салмағымен байланысты есептеп шығарады. Егер талдауға жаңа топырақ алынса, оның ылғалдығын анықтап, соған сәйкес ылғалдықтың түзетуін кіргізу керек. Алынған түйіртпектік бөлшектердің фракцияларын суға төзімді агрегаттарды есептегенде пайдаланады.
Достарыңызбен бөлісу: |
