Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырма
Төменде диаграммада жасыл жапырақтың борпылдақ мезофилл жасушасы берілген.
Жануар жасушасына тән емес құрылымдар қандай сандармен берілгенін анықтаңыз:
|
А. 1,3 және 4
|
В. 1,4 және 5
|
С. 2,3 және 4
|
D. 3,4 және 5
|
2. Сызбада тірі ағзаның жасушасы берілген.
|
|
(а) Жасушаның қандай ағзаға тән екенін анықтаңыз.
|
|
(b) Н және G әріптерімен берілген органоидтарды және олардың қызметтері туралы кестені толтырыңыз.
|
|
Органоид аты
|
Атқаратын қызметі
|
Н
|
|
|
G
|
|
|
Оқушы митохондрияның диаграммасын салды.
Оның сызықтық ұлғаюы × 20000, ұзындығы 5 см. Митохондрияның нақты өлшемін анықтаңыз.
Суретте бес әр түрлі сүтқоректі жануарлар және оларды ерекше белгілері бойынша ажырататын кілт берілген.
Кілтті қолдана отырып сүтқоректілерді анықтаңыз.
Кілт
Сипаттамалары
|
Сүтқоректінің атауы
|
(а) құлағының ұзындығы басының мөлшерінен артық
(b) құлағының ұзындығы басының мөлшерінен кем
|
O. cuniculus 2-ге өтіңіз:
|
2 (а) құйрығындағы терісі бір ғана түсті
(b) құйрығының ұшындағы терінің түсі әр түрлі
|
3 өтіңіз
4-ке өтіңіз
|
3 (а) аяғында жарғақ бар (саусақтарының арасында тері)
(b) аяғында жарғақ жоқ (саусақтарының арасында тері болмайды)
4 (а) құйрығының ұшындағы терінің түсі ақ
(b) құйрығының ұшындағы терінің түсі қара
|
M. vison
M. leucurus
V. vulpes
M. erminea
|
Жауап кестесі:
Сүтқоректі
|
Сүтқоректі атауы
|
A
|
|
B
|
|
C
|
|
D
|
|
E
|
|
Сызба көміртек айналымының бір бөлігі туралы ақпарат береді.
(а) A, B, C және D әріптерімен берілген үрдістерді атаңыз.
A B C D
Аталған тірі ағзалардың өздеріне ғана тән қосылыстар туралы кестені толтырыңыз.
Тірі ағзалар
|
Қосылыс аты
|
Өсімдіктер
|
|
Жануарлар
|
|
Жануар тіршілігін жойғанда оның денесіндегі көміртек көмірқышқыл газы күйінде атмосфераға өтеді. Осы үрдіс қалай жүретінін түсіндіріңіз.
Бағалау критерийлері
|
Тапсырма
№
|
Дескриптор
|
Балл
|
Білім алушы
|
Өсімдік және жануар жасушаларының негізгі бөліктерінің құрылысы мен қызметін сипаттайды
|
1
|
сызбадан жануар жасушасына тән емес
құрылымдарды анықтайды;
|
1
|
2 (а)
|
сызбада берілген жасушаның қандай ағзаға
тән екенін анықтайды;
|
1
|
2 (b)
|
Н және G әріптерімен берілген
органоидтарды атайды;
|
1
|
Н және G әріптерімен берілген
органоидтардың қызметтерін анықтайды;
|
1
|
Жасушалардың сызықтық ұлғаюын есептейді
|
3
|
сызықтық ұлғаюдың формуласын көрсетеді;
|
1
|
сызықтық ұлғаюдың формуласын түрлендіре алады;
|
1
|
биологияда қолданылатын өлшем бірліктерді біледі;
|
1
|
Ағзаларды анықтауда өсімдіктер жануарлардың ерекше белгілерін қолданады
|
4
|
А суретіндегі сүтқоректіні анықтайды;
|
1
|
B суретіндегі сүтқоректіні анықтайды;
|
1
|
С суретіндегі сүтқоректіні анықтайды;
|
1
|
D суретіндегі сүтқоректіні анықтайды;
|
1
|
E суретіндегі сүтқоректіні анықтайды;
|
1
|
Азот пен көміртектің табиғаттағы айналымының сызба түрінде көрсетеді
|
5
|
A әріпімен берілген үрдісті анықтайды;
|
1
|
B әріпімен берілген үрдісті анықтайды;
|
1
|
С әріпімен берілген үрдісті анықтайды;
|
1
|
D әріпімен берілген үрдісті анықтайды;
|
1
|
өсімдік ағзасындағы көміртекті қосылысты анықтайды;
|
1
|
жануар ағзасындағы көміртекті қосылысты анықтайды;
|
1
|
жануар ағзасындағы көмірқышқыл газының атмосфераға өту үрдісін түсіндіреді;
|
2
|
Барлығы
|
20
| «Жасушалық биология және тірі ағзалардың көптүрлілігі, экология және биосфера» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні
Бағалау критерийлері
|
Оқу жетістіктерінің деңгейі
|
Төмен
|
Орташа
|
Жоғары
|
Өсімдік және жануар жасушаларының негізгі бөліктерінің құрылысы мен қызметін сипаттайды
|
Өсімдік және жануар жасушаларының негізгі бөліктерінің құрылысы мен қызметін сипаттауда қиналады
|
Жануар жасушасына тән емес құрылымдарды / жасушаның қандай ағзаға тән екенін анықтауда, жануар жасушасына тән органоидтарды атауда / қызметтерін жазуда қателіктер жібереді
|
Өсімдік және жануар жасушаларының негізгі бөліктерінің құрылысы мен қызметін дұрыс сипаттайды
|
Жасушалардың сызықтық ұлғаюын есептейді
|
Микрофотографияны қолданып жасушалардың сызықтық ұлғаюын есептеуге қиналады
|
Жасушалардың сызықтық ұлғаюын есептеуде, формуланы түрлендіруде өлшем бірліктерді қолдануда, бір
жүйеге келтіруде қателіктер жібереді
|
Жасушалардың сызықтық ұлғаюын дұрыс есептейді
|
Ағзаларды анықтауда өсімдіктер жануарлардың ерекше белгілерін қолданады
|
Ағзаларды анықтауда өсімдіктер жануарлардың ерекше белгілерін қолдануда қиналады
|
Ағзалардың морфологиялық белгілерін оларды анықтауда, теза, антитезаларды қолдануда, А/В/С/ D/E ағзаларын анықтауда қателіктер жібереді
|
Ағзаларды анықтауда
өсімдіктер жануарлардың ерекше белгілерін дұрыс қолданады
|
Азот пен көміртектің табиғаттағы айналымының сызба түрінде көрсетеді
|
Азот пен көміртектің табиғаттағы айналымының сызба түрінде көрсетуде қиналады
|
Табиғатта көміртегі айналымы барысында жүретін А/В/С/ D үрдістерін, өсімдік және жануар ағзасындағы көміртекті қосылысты анықтағанда, жануар ағзасындағы көмірқышқыл газының атмосфераға өту үрдісін түсіндіруде
қателіктер жібереді
|
Азот пен көміртектің табиғаттағы айналымының сызба түрінде дұрыс көрсетеді
| 9.1С «Aдам қызметінің қоршаған ортаға әсері» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаттары
|
9.3.2.1 Пайдалы қазбаларды өндіру мен өңдеудің қоршаған ортаға әсерін түсіндіру.
Парниктік эффектінің тірі ағзаларға әсерін түсіндіру
Озон қабатының бұзылуы себептері мен салдарын түсіндіру
|
Бағалау критерийлері
|
Білім алушы:
Пайдалы қазбаларды өндіру мен өңдеудің қоршаған ортаға әсерін сипаттайды
Тірі ағзаларға парниктік эффектінің әсерін түсіндіреді
Озон қабатының бұзылуы себептері мен салдарын түсіндіреді
|
Ойлау дағдыларының деңгейі
|
Білу және түсіну Қолдану
|
Орындау уақыты
|
20 минут
|
Тапсырма
Қазақстанның кескін картасы берілген.
(а) Картада Қазақстанның аймақтарындағы қазба өндіретін 2 өндіріс орынын жазыңыз және сипаттама беріңіз.
(b) Осы өндірісте өндірілген қазбаның қоршаған ортаға әсерін сипаттаңыз.
Парниктік эффект және озон қабатының бұзылуы - соңғы уақытта әлем жұршылығын толғандырып отырған экологиялық проблемалар.
|
(а) Cызбаны пайдалана отырып парниктік эффект туралы кестені толтырыңыз.
Парниктік эффект тудыратын газдар
|
Қайдан пайда болады?
|
Өсімдіктерге әсері
|
Жануарларға әсері
|
СО2
|
|
|
|
NO; NO2
|
|
|
|
(b) Сызбадан озон қабатының бұзылуына әкелетін факторларды (себептерді) анықтаңыз.
(с) Озон қабатының бұзылуынан туындайтын салдарларды атаңыз (кемінде 3).
Бағалау критерийлері
|
Тапсырма
№
|
Дескриптор
|
Балл
|
Білім алушы
|
Пайдалы қазбаларды өндіру мен өңдеудің қоршаған ортаға әсерін сипаттайды
|
1
|
кескін картада Қазақстанның аймақтарындағы 2 қазба өндіретін
орынды белгілейді;
|
1
|
қазба өндіретін орынды белгілеуде
шартты белгіні қолданады;
|
1
|
өндірілген қазбаның қоршаған ортаға әсерін сипаттайды;
|
1
|
Парниктік эффектінің тірі ағзаларға әсерін түсіндіреді
|
2
|
парниктік эффектіні тудыратын газдардың (СО2, NO; NO2) пайда болу
жолдарын анықтайды;
|
2
|
парниктік эффектіні тудыратын газдардың өсімдіктерге әсерін
түсіндіреді;
|
2
|
парниктік эффектіні тудыратын газдардың жануарларға әсерін
түсіндіреді;
|
2
|
Озон қабатының бұзылуы себептері мен салдарын түсіндіреді
|
озон қабатының бұзылуын тудыратын факторларды анықтайды;
|
1
|
озон қабатының бұзылуынан туындайтын
1/2/3 салдарды атайды.
|
3
|
Барлығы
|
13
|
Достарыңызбен бөлісу: |
