БИОСФЕРА ЫДЫРАУЫНДАҒЫ ТЕХНОГЕНДІК ФАКТОРЛАР Негізгі түсініктер. "Қоршаған ортаның ластануы" ұғымының ауқымы кең. Тар мағынада ластанудеп қандай да бір ортаға жаңа, оған тән емес физикалық, химиялық және биологиялық агенттерді (ластаушыларды) әкелу немесе осы агенттерді табиғи ортадағы орташа көп жылдық деңгейін көтеруді айтады. Экологиялық көзқарас бойынша бұл түсінікті екі тұрғыдан қарастыруға болады:
1) қоршаған ортаға түсіп жатқан немесе адам мен табиғатқа зиянды әсерлердің нәтижесінде пайда болып жатқан заттар;
2) қоршаған ортаны ластайтын заттар (мысалы, химиялық заттар).
Экологиялық тұрғыдан ластану объектісі әрдайым экожүйе (биогеоценоз) болып табылатындығын түсіну қажет. Бұдан өзге, табиғи орта бір заттардың тым көптігі немесе онда басқа заттардың болуы (жаңа қоспалардың) экологиялық факторлардын режимдерінің өзгергендігін білдіреді, себебі зиянды заттар өзінің шынайы мәнінде экологиялық факторлар болып табылады. Демек, бұл факторлардың режимі (немесе олардын құрамы) қандай да ағзаның (немесе қоректік тізбектегі түйіннің) экологиялық қуысының талаптарынан ауытқиды. Бұл кезде зат алмасу үрдістері бұзылады, продуценттердің ассимиляция қарқындылығы, ендеше бүкіл биогеоценозын өнімділігі де кемиді.
Осылайша, ауаның, су мен топырақтың құрамында бар кез келген зат ластаушы агент бола алады. Қоршаған ортаның құрамына кіретін заттарды құрамдас бөліктер (ингридиенттер) деп атайды, Құрамдас бөліктер табиғи текті(мысалы, жанартаудың атқылауы, өсімдік тозаңы, жел көтерген шаң т.б.) антропогенді текті(қоғамның іс-әрекеттілігінің нәтижесінде) текті бола алады. Ортаның ластануы - күрделі үрдіс. Өңдіріс қалдықтарындағы химиялық қосылыстар әдетте өздері бастапқыда болмағаи жерлерге тап болады. Олардың көпшілігі химиялық белсенді, әрі тірі ағзаның ұлпасының құрамына кіретін молекулалар мен өзара әрекеттесуге немесе ауада белсенді түрде тотығуға қабілетті. Мұндай заттардың барлық тіршілік иелері үшін у болып табылатыны түсінікті.
