-сурет. Рекомбинантты микроорганизмдерді алу технологиясы 62

тын. Геңдік инженерия әдісті, рекомбинантты ДНҚ технология- 
ны пайдаланып микроорганизмге жаңа генді енгізуі немесе олар- 
дын гендерін өзгертуі мүмкін 
(1 7-сурет).
 
Бұл жүмыстардың негізгі 
мақсаты -
рекомбинантты микроорганизмдерді қуру,
себебі олар 
жаңа ферменттік белсенділігіне ие болады.
Гендік инженерия әдістерін қолданып ферменттерді таза күй- 
інде және көп мөлшерде алады. Бұл биотехнологиялық өнеркәсі- 
бінде ферменттердің көмегімен химиялық реакцияларының ірі 
масштабта жүзеге асыру үшін мүмкіндік береді. Ферменттер 
қатысуымен іске асатын реакцияларьгаың тиімділігі органикалық 
химияның әдістерімен салыстырғанда жоғары. Ферменттердің
көоісі өнеркәсіптік жағдаида түрақсыз, сондықтан өнеркәсіпте 
кең пайдалуына шек қояды. Белгілі ферменттердің көзі ретінде 
көбінесе мезофилді организмдерді қолданады. Мезофилді орга- 
низмдер ортаньщ қапыпты жағдайында (температура, қысымы, 
рН көрсеткіштері және т.б.) өмір сүреді.
Микроорганизмдердің бір тобы экстремалды ортаның жағдай- 
ында, температура аралығы -2°С...-15°С және 60°...+110°С, жоға- 
ры иондық күші (2-5М ЫаСІ), рН< 4...> 9 тіршілік әрекетін жүзе- 
ге асырады. Экстремофилдердің ферменттері экстремалды жағ- 
дайда іске асатың реакцияларды катаігаздейді, яғни экстремалды 
жағдайда өздерінің белсенділігін жоғаптпайды. Бүл ферменттерді 
экстремозимдер (яғни экстремалды энзимдер) деп атайды. Экст- 
ремозимдердін ерекше қасиеттері биотехнологиялық өнеркәсіп- 
те кең таралуына және пайдалуына мүмкіндік береді. Ақуыз ин­
женерия, инженерлік энзимология, гендік инженерия әдістерді қол- 
дянып табиғи экстремозимдердің химиялык түрақтылықты жоға- 
рылатуға болады. Сонымен қатар ақуыз инженерия әдістерін қол- 
данып белгілі мезофилді ферментгерді түрөзгеріске үшыратады, 
алынған модифицирленген ферменттер жаңа қасиеттеріне ие бо­
лады да, экстремалды жағдайда белсінділігін жоғалтпайды. Гендік 
инженерияның нөтижесінде апынған микроорганизмдер бағалы 
өнімді, мысалы, дәрілік препаратгы алу үшін пайдаланады. Қазіргі 
кезде әртүрлі адам ақуыздардың 400 гені клондалған. Олардың 
көпшілігі дәрілік препарат саналады. Көптеген фармацевтикалық 
фирмалар ақуыз препараттарына көңіл аударуда. Мамандар бол- 
жауынша, жылсайынғы өлемдік нарықта адам ақуызы негізіндегі 
дөрілік препараттар 150 млрд. долларды қүрайды.

жүктеу/скачать 16,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: