Биотехнология

Бүгінгі тақца биотехнология жағынан дамуын қарастырғанда, 
келесі үлкен заңцылықты байқап көруге болады: мысалы ХХ-шы 
ғасырдың 60-шы жылдарына дейін көбінесе көбею технология 
кеңінен қолданылды, әсіресе селекция салаларында жасанды түрде 
үрықтандыру, клондау, ұрықтарды 
іп 
у і і г о
жағдайында өсіру, се- 
лекциялық процесті жылдамдату арқылы зерттеулер жүргізілді. 
Сонымен қатар, 60-шы жылдардың соңьгада және 70-ші жылдар- 
дың басында жасушалық технология саласы жағынан биотехно­
логия өз зерттеулерінде толық қарастырылды: сомалық жасуша- 
ларды бір-бірімен будандастыру, экстракорпоралды үрықтанды- 
ру, гермаплазма мен жыныс жасушаларды төменгі температурада 
үзақ уақыт үстап сақтау, дәрілік препаратгарды рекомбинанттық 
және мутанттық микроорганизмдер арқылы алу, бағаналы жасу­
шаларды өсіру, сонымен қатар иммобилденген жасушаларды алу. 
Биотехнология 1983 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейін көбінесе 
молекулалық зерттеулермен (гендік инженерия, геномика, протео- 
мика, биосенсорика, ақуыздық және инженерлік энзимология, яғни 
молекулалық деңгейіндегі зертгеулермен) айналысып келеді. Осы 
орайда биотехнологиялық тәсілдерді пайдалану жасушаньщ ге- 
нетикалық аппаратына өзгерістер енгізу, селекцияльщ көлемі мен 
уақытын үнемдеуге болады. Бүл ауыл шаруашылығына және ком- 
мерциялық өнімді дамытуға үлкен үлесін қосады.
Биотехнологиялық жолмен алынатын коммерциялық өнімдерге 
көптеген дәрі-дәрмектер, ақуыздар мен ферменттік препараттар, 
табиғи бояулар, хош иісті заттар, витаминдер және тағы басқа да 
биологиялық белсенді қосындылар кіреді. Биотехнологиялық 
әдістердің көмегімен селекция процесін жүргізуде ежелден қолда- 
ныльш келе жатқан тәсілдерді (будандастыру, мутагенез, сүрыптау 
т.б.) едәуір жеңілдетуге болады. Биотехнологиялық тәсілдер көме- 
гімен, мүндағы жасушалық және гендік инженерия (биоинжене­
рия тәсілдері) арқылы өсімдіктердің сапалы сорттарын, малдың 
асыл түқымдарын, микроорганизмдердің аса өнімді ыггамдарын 
алуға болады /1 /. Биотехнологияның дамуы қауіпті аурудың ерте 
кезеңінде диагностикасын іске асыру, жүқпалы ауруларды емдеу 
жаңа әдістер мен жаңа дәрілерді шығаруға мүмкіндік ашады, та- 
биғи қорларды тиімді пайдалану мен энергияның жаңа көздерін 
шығару мүмкіндігін кеңейтеді, экологиялық мәселелерді шешеді. 
Сонымен 
клеткалық биотехнология
— биологиялық процестердің 
өту заңдылықтарын терең зерттеп, үғу, биологиялық нысаналар-
8

дың қызметін пайдалану негізінде іске асырылатын өте тиімді де 
биік деңгейдегі технологиясы болып табылады.
Экономикасы қарқынды дамыған мемлекеттерде биотехноло­
гия ғылымының дамуы өте жоғары деңгейде. Олар: Америка Қүра- 
мы Штаттары, ¥лыбритания, Германия, Франция, Нидерландия, 
Жапония. Жалпы биотехнологиялық өнімдердін 50 пайызы - Аме­
рика Құрамы Штаттарында, 20 пайызы - Европаға, 11 пайызы -
Жапонияға, 9 пайызы қалған мемлекеттер үлесіне тиеді. Биотех- 
нологиялық зерттеулер Қазақстан Республикасының Ұлтгық Ака- 
демиясьшын ғылыми зерттеу институттарьшда, Қазақ ауыл ша- 
руашылық ғылым академиясында және бір қатар жоғары оқу орын- 
дары мен Қытай, Германия, АҚШ, Польша және т.б. елдердің 
ғалымдарымен бірлесіп жүргізілуде.

жүктеу/скачать 16,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: