Bulletin «Педагогика ғылымдары» сериясы
жүктеу/скачать 6,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Майлыбаева Вестник
| ВЕСТНИК КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1(57), 2018
288 Сҿйлеу тілі оқушыға қарым-қатынасқа тҥсуге жҽне дҥниені танып білуге кҿмектеседі. Бастауыш сынып оқушыларын сҿйлеуге ҥйретуде олардың психологиялық ерекшеліктерін ескеру қажет. Сҿй- леу тілін дамыту ҥрдісінде адамның еркі, есте сақтау қабілеті, ой-ҿрісінің дамуы, сезімі, қабылдауы, қиялдай білу қабілеттері негізгі рҿл атқарады. Бастауыш сынып оқушыларының сҿйлеу тілінің дамуы ҽрдайым педагогикалық басшылықты қажет етеді. Сҿйлеу тілін дамыту мен байытуда жҥйелі жҧмыс қажет. Балалардың тілін дамытудың бір жолы ол – балаларға білім беру барысында кҿрнекілік пен ойын қҧралдарын барынша кҿп жҽне орынды пайдалану. Ойын арқылы тҥрлі тілдік жағдай туғызып, балалардың тҥрлі тақырыпта сҿй- леуіне жағдай жасауға болады. Ойын кезінде баланың сҿйлеуге ынтасы артады, кҿңіл-кҥйі ҿседі, сҿйлеуге белсенді қатысады. Ойын баланың сана-сезіміне де ҽсер етіп, тҽрбиелік мақсаттарды да жҥзеге асырады. Ойын кезінде балалар бір-бірімен тіл арқылы тығыз қарым-қатынасқа тҥседі. Ойын- ның мазмҧнына байланысты сҿздер ойын кезінде бірнеше рет қайталанады жҽне баланың есінде жылдам сақталады. Сондықтан ойын-жаттығуларын тіл ҥйретуде жиі пайдалану аса тиімді жҽне олар мына талаптарға сҽйкес болуы қажет: 1. Ойын-жаттығу баланың жасына сай болуы керек. 2. Ойын-жаттығу негізінен сҿйлесімнен қҧрылуы керек. Яғни, ойынның негізі болып саналатын тілдік жағдай сҿйлеу ҽрекетін туғызуы тиіс. 3. Тілдік қатысымды жҥзеге асыратын сҿйлеу нҽтижесіне ойнау ҽрекеті қосылу керек. 4. Ойын-жаттығу ҧжымдық болады, бала ойында ҿзі қалаған рҿлді таңдай алуы қажет. 5. Ойын-жаттығу баланың ауызша сҿйлеу дағдысын нақтылы сҿйлеу ҽрекеттері арқылы жҥзеге асыру жағдайын белгілеу керек. Бҧл ҽдіс арқылы білім мен ойын сабақта еріксіз байланысады, ал бала ҿзін еркін ҧстайды [5]. Қазіргі кезде қолданылатын оқытудың жаңартпа технологияларына келесі дейін тербелсенді ҽдістер жатады: 1. Проблемалық шығарма ҽдістері 2. Презентациялар 3. Пікір-таластар 4. Кейс-стадийлер 5. Топпен жҧмыс 6. Ой талқысы 7. Сын тҧрғысынан ойлау 8. Викториналар 9. Шағын зерттеулер 10. Іскерлік ойындар 11. Рҿлдік ойындар 12. Блиц-сҧрақтар ҽдісі 13. Сауалнама ҽдісі жҽне т.б. Мҧғалім ҿз жҧмысында қазіргі заманның оқу қҧралдарын кеңінен пайдалануы тиіс. Оларға электрондық оқулықтар, фонограмма, кҥйтабақтар, ҥнтаспалар, бейнетаспалар, дидиактикалық ҥлес- тірмелік материалдар, сҿздіктер жҽне т.б. жатады. Мҧндай қҧралдарды, ҽдістерді пайдаланудың негізінде мҧғалімнің рҿлі де тҥбегейлі ҿзгереді, жауапкершілігі артады жҽне білім сапасы да едҽуір жоғарылайды. Сонымен қатар бала тілін дамытып қалыптастыруда ҿз ҧлтымыздың ауызекі шығармашылығы- ның тигізер ықпалы қашан да зор. Халқымыздың ертегі, аңыз-ҽңгімелері, мақал-мҽтелдері, жҧмбақ- жаңылтпаштары, такпактары жҽне т.б. ҥлгілері ойнақы жеңіл тілмен беріледі. Балаға жаңылтпаш ҥйретіп, оны жатқа айтқызу сҿзді дҧрыс сҿйлеуге ҽдеттендіреді, есте сақтау қабілетін арттырады, ой- лау қабілетін жетілдіреді, кейбір тілі келмей, бҧзып айтатын дыбыстарды анық айтуға жаттықты- рады. Жҧмбақ шешкізу баланы тапқырлыққа ҥйретіп, ойлау қабілеті мен тілін ҧштайды. Ал мақал- мҽтелдерді пайдаланудың ҽдіс-тҽсілдері ҿте кҿп. Оларды сыныпта, сыныптан тыс жҧмыстарда, кез келген пҽндерде белгілі бір тақырыпты оқытумен сҽйкестендіріп пайдалануға болады. Мақал-мҽтел- дер балалардың ой-ҿрісін кеңейтеді, сҿздік қорын молайтады, оқушылар кҿркем, мҽнерлі сҿйлеуге тҿселеді, танымдық, шығармашылық қабілеттерін арттырады, қоршаған ортаға тиісті кҿзқарас қалыптастырады. Сонымен, бастауыш сыныпта оқытудың жаңартпа технологияларын пайдалану – білім сапасын арттырудың бірден-бір жолы. Ҽсіресе оқыту ҥрдісінде оқушылардың сҿздік қорын молайтуға, сҿй- леу белсенділігін арттыруға, шығармашылық қабілеттерін жетілдіруге ықпалы зор. Мҧндай жҧмыс- тың нҽтижесінде оқушыларды шығармашылыққа, ҿз бетімен іс-ҽрекет етуге, ҿз пікірін орынды айта Абай атындағы ҚазҰПУ-ң ХАБАРШЫСЫ «Педагогика ғылымдары» сериясы, №1(57), 2018 289 алатын, оны дҽлелдей білетін, ҿмірге деген ҿзіндік кҿзқарасы қалыптасқан, ҥнемі ізденіс ҥстінде болатын, қоғам дамуына ҥлес қоса алатын, жан-жақты жетілген жас ҧрпақ ҿкілдерін дайындау болатынына кҽміл сенеміз. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 1. Назарбаев Н.Ә. Қазақстан халқы Ассамблеясының ХХ сессия – «Қазақстан-2050» стратегиясы: бірхалық – бірел – біртағдыр». 24.04.2012.akorda.kz›kz/events/astana_kazakhstan/… 2. Зобарт В. Собрание сочинений в 3 томах. Том 1. 3. Shumpeter Y. and his surroundings: on overview // Schumpeter and the Idea of Social Science: A Metatheoretical Study. — Cambridge: Cambridge University Press, 2007. — P. 14. — 354 p. — ISBN 978-0-521-43034-0. 4. Қазақ тілі. Энциклопедия. – Алматы: ҚР Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998. – 509 б. 5. Анисимов, Ю.П. Теория и практика инновационной деятельности: учеб. пособие / Ю.П. Анисимов, Ю.В. Журавлѐв, С.В. Шапошникова. – Воронеж: ГОУ ВПО ВГТА, 2010. – 540 б. жүктеу/скачать 6,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|