Үйдегі фотостудиялық құрылғылар

Цифрлық фототехниканың және онша қымбат емес түрлі түсті принтерлердің көмегімен әрбір адам өз үйінде компьютерлік фотостудия жасауына болады. Суреттерді компьютерлік сыртқы тасымалдаушыларда сақтап қана қоймай, оны өз қалауы бойынша өңдеуіне болады. Ол үшін ең MS Office пакетіне кіретін қарапайым Photo Editor атты программаны қолдана алады. Бұрын түсірілген суреттер компьютерге сканердің көмегімен енгізіледі. Мысалы Polaroid сияқты арнайы слайд-адаптері бар фотокамерадан суретті бірден компьютерге енгізуге болады. USB арқылы да цифрлық фотокамерадағы суреттерді компьютерге енгізуге болады. Суреттер компьютер жадысында орынды көп алатындықтан оларды сақтау үшін сыйымдылығы көп дискілер керек. Сондықтан да оны компакт-дискілерде сақтаған дұрыс. Сонымен қатар ақпаратты магниттік лентаға жазып, сақтауға арналған құрылғы стриммерлерде сақтауға болады.

Тек ғана жазуға арналған дискілер (CD-R) мен бірнеше рет жазып-өшіруге болатын дискілерді (CD-RW) қолдануға болады. Жұмыс істеу жылдамдығына байланысты дисководтар әр түрлі болады: мысалы CD-RW – 52/32/52 – дискіні 52000 жылдамдықпен айналдырады, дискіні 32000 жылдамдықпен жазады, 52000 жылдамдықпен қайта оқиды.
Бақылау сұрақтары:

1.Компьютерлік графика қандай түрлерге бөлінеді?

2.Векторлық графика деп қандай графиканы айтамыз?

3.Растрліқ графика деп қандай графиканы айтамыз?

4.Фрактальдық графика мысалдарын келтіріңіз.
Дәріс №4. Компьютерлік түстік модельдер

1. 
   Аддативтік түстер жүйесі.
   
2. 
   Палитра
   
3. 
   Жарықтың түске әсері
   

Суретші еңбегінің әдемі болып шығуы, оның таңдап алған түсіне байланысты болады. Суретшінің бояу таңдап алуы, палитра арқылы анықталады. Палитра – екі ұғымды білдіреді. Бірінші – суретші бояуларды араластыратын тақтайша. Екінші – суретші бояуларының жиынтығы. Адамдар түстерді көру арқылы қабылдайды. Сурет салғанда түстердің өзара үйлесіп, жарасып келуі колорит болып табылады. әрбір суретшінің өз колориті болады.

Бай түстер палитрасын алу үшін негізгі түстерге әртүрлі интенсивтілік қойылуы мүмкін. Мысалы, 24 биттік түс тереңдігінің әр түсіне екілік кодпен берілген (00000000-минимальдыдан 11111111-максимальдыға дейін) N = 2⁸ = 256 интенсивтілік дәлдігі мүмкін.

24 биттік түстер тереңдігіне түстерді нақтылау
Түстер	Интенсивтілік
	Қызыл	Жасыл	Көк
Қара	00000000	00000000	00000000
Қызыл	11111111	00000000	00000000
Жасыл	00000000	11111111	00000000
Көк	00000000	00000000	11111111
Көгілдір	00000000	11111111	11111111
Сары	11111111	11111111	00000000
Ақ	11111111	11111111	11111111

Жарықтың түске әсері. Объект оған түскен жарықтың шағылысуынан белгілі бір түске боялғандай болып қабылданады. Ақ түсте – барлық түстер шағылысады, ал қара түсте керісінше жұтылады. Табиғатта – түскен жарықтың 100 пайызын шағылыстыратын ақ және қара түс жоқ, нағыз қара түс қара бархытта, ол түскен жарықтың 99,8 пайызын жұтады. Нағыз ақ түс күкірт қышқылында (барий ұнтағы), ол жарықтың 99,4 пайызын шағылыстырады. Ақ, қара және сұр түстер ахроматиялық түстер деп аталады. Ал басқа түстер хроматиялық деп аталады.

Түсті тану үшін адамға қажетті үш элемент бар: 1) көз, 2) күн, 3) бізді қоршаған табиғат – болмыс. Табиғатта барлық түстердің негізін қызыл, жасыл, көк түстер құрайды. Олар негізгі түстер деп аталады. Бұл түстерді екі-екіден біріктіргенде, көгілдір, ал қызыл, сары түстер шығады. Түс пен бояу деген екі түрлі нәрсе, бояу – ол фильтр сияқты жарық сәулесін өткізеді және шағылыстырады. Соның нәтижесінде жаңа түс алынады.

Барлық уақытта компьютердегі түстер табиғи түстермен сәйкес келмейді. Түс мониторда, қағаз беттерінде, табиғатта әр түрлі болады. Әр түрлі түстік ортада бір мәнді түстерді анықтау үшін түстік модель қолданылады. Компьютер экраны мен принтерде суретті нақты етіп беру мақсатында түстік реңктерді сипаттау үшін арнайы құралдар – түстік модельдер жасалған. Оларды компьютерлік графикада тиімді пайдалану үшін:

• 
  әр түстік моделдің ерекшеліктерін түсіне білу қажет;
  
• 
  әр түрлі түстік модельді қолдана отырып, қажетті түсті анықтай алу қажет.
  
• 
  әр түрлі графикалық программаларда түсті кодтау мәселесін түсіну керек
  
• 
  монитордағы суреттегі түстік реңктерді баспаға шығарғанда нақты етіп шығару қиындығын түсіну керек
  

Жарық – электромагниттік шағылысу.

Түс адамның көзіне таралу әрекетін жасайды. Осылайша жарық сәулелері көздің ішкі тор қабатына түседі де, адам түсті сезеді.

Таралған жарық – ол Күннен, лампадан немесе монитор экранынан шыққан жарық.

Шағылысқан жарық – бұл нысанның бетінен «секіріп шыққан» жарық. Біз оны жарық көзі болмайтын қандай да бір затқа қарағанда көреміз.

Жарық көзінен тікелей көзге келетін таралған жарықта барлық түстер сақталады. Бірақ бұл жарық нысаннан шағылысқан кезде өзгеруі мүмкін. (17 - сурет).

Егер өте жақыннан немесе үлткейткіштің көмегімен жұмыс істеп тұрған монитор немесе теледидардың экранына қарайтын болса, онда өте ұсақ қызыл (Red), жасыл (Green) және көк түсті (Blue)нүктелерді көру қиын емес. Экранның бетінде жарық әсері тоқтағаннан кейін де қараңғыда фосфорға ұқсас жарқыраған мыңдаған жоғары жылдамдықтағы электрондарды, яғни түстік нүктелерді көруге болады. Түстік нүктелер электрондық сәуленің әсерінен жарықты таратады. Бұл нүктелердің өлшемі өте кішкентай (диаметрі 0,3мм шамаасында), сондықтан көршілес әр түсті нүктелер қосылып кетеді де басқа түс пен реңктер береді.

Мысалы:

Қызыл + көк = ал қызыл (пурпурный)

Жасыл + көк = көгілдір

Қызыл + жасыл + көк = ақ

Компьютер экранның әрбі нүктесі арқылы таратылатын жарық көлемін нақты басқаруы мүмкін. Сондықтан түстік нүктелер жарқырауының күшеюін өзгерте отыоып, әр алуан реңктерді жасауға болады.

Осылайша аддитивтік түс (add-біріктіру) негізгі үш: қызыл, жасыл, көк түс сәулелерін біріктіру нәтижесінде алынады. Егер олардың әрқайсысының жарқырауы 100% болса, онда ақ түс алынады. Бұл үш түс қоладнылатын аддитивтік түстер жүйесін қысқартып RGB деп белгілейді.

Компьютерде Red – (0, 255 ): Green – (0, 255); Blue – (0, 255) мәндерді қабылдайды. Үш түстің көмегімен 256³ = 16,7 млн түс алуға болады.

Үш компоненттің мәні бірдей болған жағдайда ахроматиялық түс (ақ, қара, сұр) аламыз. Мысалы:

R = 0, G = 0, B = 0 – қара түс

R = 170, G = 170, B = 170 – сұр түс

R = 255, G = 255, B = 255 – ақ түс

Егер мониторға түстік сигналжы R255G00B255 жіберсек, онда кез – келген компьютерлерде ал қызыл түс алуға болады.

Бұл үлгі үш өлшемді кординаталар жүйесі түрінде көрсетіледі. Әрбір координата нөлден максимал мәніне дейінгі аралықта әр құрамының нәтижесі шығаратын түске қосатын үлесін бейнелейді. Алынған текшенің ішінде түстер кеңістігін тудыра отырып, барлық түстер орналасады.

Бұл үлгінің ерекше нүктелері мен сызықтарын айта кеткен дұрыс.

• 
  Кордината басы: бұл нүктеде барлық құрамалар нөлге тең, сәулелендіру жоқ (қара түс)
  
• 
  Көрерменге жақын нүкте; бұл нүктедегі барлық құрамалар максимал мәнге тең ( ақ түс).
  
• 
  Алдыңғы екі нүктені қосатын кескіндіде (диагоналы бойынша) , сұр реңдер орналасады: қарадан аққа дейін (сұр шкала көбінесе 256 градация). Бұл барлық үш құраманың бірдей болуына және нөлден максимал мәнге дейінгі аралықта оргаласуына байланысты жүреді. Текшенің үш төбесі таза бастапқы түстерді береді, қалған үшеуі бастапқы түстердің екі рет араласуын бейнелейді.
  

1.Компьютерлік графикадағы Түс түсінігі.

2.Ахроматиялық түстер деп қандай түстерді айтамыз?

3.Аддитивтік түстер жүйесі қалай алынады?

4.HSB - түстік моделінде H,S,B әріптері нені білдіреді?

5.Lab- түстік моделінің ерекшелігі неде?

1. 
   Субтрактивтік түстер жүйесінің негізі
   
2. 
   Түстік модель
   

Ақ түс кемпірқосақтың барлық түстерінен тұрады. Егер қарапайым призма арқылы жарық сәулесін жіберсек, ол түстік спектрге бөлініп кетеді. Қызыл,, қызғылт сары, сары, жасыл, көгілдір, көк және күлгін түстре жарық спекторын көрсететіндей етеді. Ақ қағазға жарық түсіргенде барлық түстерді шағылыстырады, ал боялған қағаз түстердің жартысын жұтады, ал қалғандарын шағылыстырады. Мысалы, қызыл түсті қағаздың бетіне ақ түсті жарық түссе, онда қызыл түсті болып көрінеді, себебі, мұндай түсті қағаз қызыл түстен басқа түстердің бәрін жұтады. Ал осындай қызыл түсті қағазға көк түсті жарық түссе, онда қағаз қара түсті болып көрінеді, себебі көк түс ол түсті жұтады.

Субтрактивтік түстер жүйесінде негізгі түстер көгілдір (Cyan), алқызыл (Magenta) және сары (Yellow) болып табылады.

Ол түстердің әрқайсысы баспаға шығарылатын бетке түстен ақ жарықтан белгілі бір түстерді жұтады. Осылайша негізгі үш түс қара, қызыл, жасыл және көк түстерді алу үшін қоладынлады.

Бұл үлгідегі негізгі түстер ақ түстен RGB үлгісінің негізгі аддитивтік түстерін азайту арқылы алынады. Бұл жағдайда негізгі субтративтік түстер үшеу болатындығы түсінікті:

ақ -қызыл = көгілдір

ақ –жасыл = алқызыл

ақ –көк = сары

көгілдір + алқызыл + сары = қара,

көгілдір+алқызыл = көк,

сары + алқызыл = қызыл,

сары+ + көгілдір = жасыл.

Негізгі түстерді әр түрлі порцияда араластыра отырып, ақ қағазда алуан түрлі түс ренктерін алуға болады.

Осы үш негізгі түс болмаған жағдайда ақ түс алуға болады. Көгілдір, алқызыл,сары түстерінің жоғары пайыздық мөлшері қара түсті береді. Кейбір ерекшеліктеріне байланысты типографиялық бояуларда осы үш негізгі түстің қоспасы кір – қоңыр түс береді, сондықтан да суретті баспаға шығаруда қара бояу ( Black) қосылады.

Субтрактивтік түстер жүйесі қысқаша CMYK деп белгілейді.

CMYK үлгісі координаталар басы орналастырылған RGB, үлгісіне ұқсас.

Үлгінің ерекше нүктелері мен сызықтары үлгі.

• 
  Координата басы: ешбір бояу болмаған (құраманың нөлдік мәні) – ақ түс (ақ қағаз) алынады.
  
• 
  Көрерменге жақын нүкте: барлық үш сыңарлардың максимал мәндерін араластырған кезде қара түс шығуы керек.
  
• 
  Алдыңғы екі нүктені қосатын кескіндіде ( диагональ бойынша). Үш сыңарлардың тең мәндерін араластыру сұр реңді береді.
  
• 
  Текшенің үш төбесі таза бастапқы түстерді де, қалған үшеуі бастапқы түстердің екі рет араласуын бейнелейді.
  

Cyan = (1 – Red – Black)/(1 – Black)

Magenta = ( 1 – Green – Black)/(1 – Bkack)

Yellow = (1 – Blue – Black)/(1 – Black)

Black = min(1 – Red, 1 – Green, 1 – blue)

CMYK → RGB:

Red = 1 - min( 1,Cyan*(1 – Black)+Black)

Green = 1- min(1,Magenta*(1 - Black)+Black)

Blue = 1 – min(1,Yellow*(1 - Black)+Black)

RGB және CMY модельдерінің негізгі түстерінің өзара байланысы «түстік дөңгелекте» көрсетілген. Суретті көршілес түстердің қосындысы әрбір үшбұрыштың төбесіндегі түсті береді.

Ал CMYК түстік моделін RGB түстік моделіне түрлендіру қиынырақ, себебі нүктенің түсі RGB түстерінің қосындысынан анықталса, ал жаңа жүйеде СМУ мәндерінің қосындысынан қара түсті қосу керек болады, түрлендіру үшін түсті бөлу программасы бірқатар математикалық амалдар орындайды. Егер RGB жүйесінде нүкте таза қызыл түстен тұрса (100%R, 0% G, 0% B), онда CMYK түстік жүйесінде ол алқызыл және сары түстердің бірдей мәніне тең болуы керек (0 % C, 100% M, 100%Y, 0%K).

Бірнеше түстердің RGB және CMYK түстік модельдерді қолданып бірнеше түстерді сипаттап көрелік (құраушы түстердің өзгеру дипазоны(RGB 0-ден 255-ке дейін, ал CMYK- 0-ден 100-ге дейін)).

Тұтас түрлі түсті аумақтың орнына түсті бөлу программасы жекеше нүктелерден растрлар құрады, әр түсті нүктелер бір – бірінің үстіне түспей, қатар орналасатындай нүктелік растлар бір – бірінен жайлап қана бұрыш жасай орналасады.

Түрлі түсті нүктелер бір – біріне өте жақын орналасқан, олар бітұтас болып көрінеді, біздің көзіміз нәтижелік түсті қабылдайды.

Осылайша RGB түстер жүйесі таратылатын жарықпен, ал CMYK шағлысқан жарықпен жұмыс істейді. Егер мониторды алынған суретті принтерде басып шығару керек боблса, онда арнайы программа бір түстер жүйесінен екінші түстер жүйесіне түрлендіріледі. Бірақ RGB және CMYK жүйелерінде түстерді алу табиғаты әртүрлі. Соондықтан да монитордағы түс пен баспаға шығаратын түсті бірдей етіп алу өте қиын. Баспаға шққан түске қарағанда экрандағы түс неғұрлым ашығырақ болады.

Түстік модель құрылған түстердің барлық жиыны – түстік диапазон деп аталады. RGB диапазоны CMYK диапазонына қарағанда кеңірек. Сондықтан экранда құрылған түстерді баспаға шығаруда алу мүмкін емес. Сондықтан да кейбір графикалық программаларда диапазондық алдын ала сақтандыру көрсеткіштері қарастырылған. Олар RGB моделінде құрылған түс CMYK моделі дипазоны шеңберінен шғып кеткен жағдайда пайда болады. Adobe Photoshop – та ескерту көрсеткіші кішкентай леп белгісі түрінде көрсетіледі.

Ол суретті баспаға шығаруда полиграфияда қолданылады. Типографиялық құрылғылар және қазіргі принтерлерде түстің осы моделін қолдануы негізінде жұмыс істейді.

HSB – түстік моделі. HSB – түстік моделі – адамның түсті қаблдау ерекшелігі ескеріле отырып жасалған түстік модель.

Мұндағы H,S,B әріптері ешқандай түсті бермейді, олар тек қана

• 
  Түстік реңі (Hue), Н
  
• 
  Түстің қанықтылығын (түске ақ бояуды қосу пайызымен) (Saturation – насыщенность - қанықтылығы )S,
  
• 
  Түстің ашықтығын (түске қара бояуды қосу пайызымен) (Brightness – яркость - ашықтығы) В символдармен көрсетеді.
  

Түстің ашықтығы жеке осьпен беріледі. Төменгі нүктесі – минимальді ашықтықты, ал жоғарғы нүктесі максимальді ашқтықты береді.

• 
  Н (рең) – 0 – ден 360 градусқа дейінгі аралықтағы мәнді;
  
• 
  ал S және В параметрлері пайызбен өлшенеді де, 0 ден 100 – ге дейінгі бүтін мәндерді қабылдайды.
  

Кейбір графикалық редакторларда HLS түстік моделі қолданылады. Мысалы, Macromedia FreeHand графикалық редакторында НSB моделіне ұқсас HLS (Hue, Lightness, Saturation) моделі қолданылады. Оның НSB моделінен айырмашылығы ашықтықтың орнына L – жарық (Lightness) қолданылады. Жарық азайса, онда түс қара түске, ал көбейсе, ақ түске жақындайды. НSB мен HLS модельдері ешқандай техникалық құрылғылардан тәуелсіз, сондықтан оларды аппараттан тәуелсіз түстер деп атайды. Бұл млдель мониторға немесе принтерге емес, адамға арналып жасалған.

Осы үлгілерде жасалған бейнелері Photoshop – та қолданылады.

Lab – үш арналы түстік модель. Бұл үлгіні жасаудағ мақсат – RGB, CMYK, HSB түстік модельдерінің кемшілігін жоятын үлгі жасау болып табылады. Бұл модель құрылғылардың ( монитор, принтер, баспа құралдары және т.б) ерекшелігіне қарамайды, бұл жүйе аппратқа тәуелсіз, сондықтан да көбінесе құрылғылардың арасында мәліметтерді тарату үшін қолданылады.

Lab моделінде кез келген түс (L - Luminosity) – түстің ашықтығымен және хроматиялық компоненттермен, яғни жасыл түстен сұр түс арқылы қызыл түске дейінгі диапазонда өзгергеретін А параметрімен, көк түстен сұр түс арқылы сары түске дейінгі диапазонда өзгеретін В параметрімена нықтайды. А және В түстерін араластыру нәтиесінде алынған түс анағұрлм ашық болады. Ашықтық түспен емес адамнң қабылдауымен сипатталады.

Шеңбердің центріндегі нүкте ең аз қанықтылықта нейтралды түске ( ақ, сұр, қара – ол ашықтыққа тәуелді) сәйкес келеді. Вектордың көлбеу бұрышы реңді анықтайды, ал вектордың ұзындығы – түстің қанықтылығын анықтайды.

Lab моделінде нүкте бір мезгілде қара және ақ түсті, бір мезгілде жасыл және қызыл түсті, көк және сары түсті бола алмайды. Сондықтан Lab моделінде арналрады анықтау осы принципке негізделіп жасалған.

L- түстің ашықтығы 0- ден 100-ге дейінгі аралықта,

А параметрлерінің мәні: -128 ден 127-ге дейінгі аралықта,

B параметрлерінің мәні: -128 ден 127-ге дейінгі аралықта өзгереді

Lab түстік моделінің түстік шеңбері монитор мен баспа құрылғыларының мүмкіндіктерінен жоғары, сондықтан осы модельдегі суретті шығармастан бұрын, оны түрлендіріп алуға тура келеді. Ол Adobe Photoshop – та стандартты үлгі ретінде қолданылады.

Lab моделі адам қабылдауға қабілетті табиғаттағы барлық түстерді қамтиды.

Grayscale – сұр градация шкаласы. Бұл ақ, қара және сұр түс градациясынан тұратын кәдімгі ақ – қара режим. Ол ақ – қара түсті фотосуреттерді немесе ақ – қара түсті полиграфиға суреттерді бейнелеу үшін қолданылады.

Индекстелген түс (Indexed Color). Суретті сипаттау оның нүктелерінің түстерін сипаттаудан тұрады. Бұл суретті сипаттаудың ең қарапайым тәсілі. Бірақ суретті сақтауда компьютер жадысын үнемдеп, суретті ықшамдап сипаттау мәселесі туады. Қазіргі кезде суретті ықшамды сипаттаудың әр түрлі әдістері қолданылады. Солардың ішінде Indexed Color (индекстелген түске) тоқталып өтелік.

Мысалы, картина он шақты түрлі түстпен болясын. Ондағы ұқсас түстерді біпнеше кластарға топтайық. Бір – біріне ұқсас түстер бір класқа жатсын. Картинадағы осындай барлық түстердің кластарға топтастырылуы картинаның түстер палитрасын құрады. Палитраның элементтерін (түстер класын) нөмірлеп шығу керек немесе басқаша айтқанда индекстеу керек. Осылайша кесте құрамыз, әр индекске палитрадан түстерді (мысалы, RGB – код) сәйкестендіреміз. Сонда картинаны сипаттау картинаның әрбір нүктесіне сәйкес келетін кестеден және индекстер тізбегінен тұрады. Егер палитраның элементтері бастапқы графикалық ақпарат жоғалып кетеді.

Adobe Photoshop растрлық редакторында RGB режиміндегі суретті индекстелген түстер жүйесіне ауыстыру үшін Image > Mode > Indexed Color (Изoбражение > Pежим > Индексированный) командасын орындау жеткілікті.

1.Субтрактифтік түстер жүйесінің негізгі түстеріне қандай түстер жатады?

2. Индестелген түстер дегеніміз не?

3. Үш арналық түстік модельге не жатады?

4. Ауыстыру формулалары қандай?

5. RGB, CMYK, HSB түстік модельдерінің кемшілігін жоятын модель?

1. 
   Графикалық файлдар форматы
   
2. 
   Графикалық ақпараттарды қысу алгоритмі
   

Әдетте файл форматын ақпаратты байттар тізбегінің көмегімен жазу тәсілі деп түсінеміз.

Қазіргі кезде компьютерлік графикада графикалық файлдардың 30-дан астам түрлері қолданылады.Бірақ олар тек кейбіреулері ғана стандартты,яғни кез-келген программада жұмыс істеуге қолайлы болады.Векторлық,растрлық және үшөлшемді суреттердің файлдарының форматтары бір-біріне сәйкес келмейді.Көптеген графикалық редакторларда ақпаратты тез ашып және кодталған суреттерді тез қалпына келтіру керек,сондықтан да суреттерді сақтау барысында суреттің өз форматын қолданып сақтаған тиімді.Басқа программалар осы берілген файлдар форматымен жұмыс істей алмауы мүмкін.Егер суреттерді құру немесе өңдеу үшін бірнеше программалар қолданылса немесе суретерді басқа бір адамдарға жіберсеңіз,онда компьютерде кеңінен қолданылатын форматтарды қолданған жөн. Қосымшалардың көпшілігі өзінің жеке форматтарына негізделгендіктен,файлдарды басқа программаға ауыстырғанда арнайы фильтрлерді қолдануға немесе суретті стандартты форматқа экспорттауға тура келеді.

Қандай мақсатқа анралып жасалғандығына байланысты әр формат графикалық ақпаратты әр түрлі етіп сақтайды.Кез келген форматтың артықшылығы және кемшілігі болады.

Компьютерде графикалық ақпаратты векторлық және растрлық түрде беруге болатыны белгілі,ендеше графикалық файлдар форматының да сәйкесінше векторлық және растрлық түрлері бар.

• 
  Суреттің өлшемі-горизанталь және вертикаль өлшемдері бойынша суреттегі бейненүктелердің саны.
  
• 
  Биттік тереңдік-бір бейненүктенің түсін сақтау үшін қолданылатын биттер саны.
  
• 
  Суретті сипаттайтын мәліметтер(суреттегі бейненүктенің түсі),сонымен қатар қосымша ақпарат сақталады.
  

• 
  файлдарды архиватор-программалардың көмегімен қысу;
  
• 
  файл форматына енгізілген қысу алгоритмінің көмегімен қысу.
  

WINDOWS жүйесінде файлдарды қысудың кең тараған түрлеріне-ZIP,ARJ,RAR және т.б жататыны белгілі.Ал графикалық файлдарды қысу архиватор программалардың көмегімен файлдарды архивтеуден өзгеше.

Суреттердің әр түрлі типтеріне сәйкес өзіндік қысу алгоритмі бар.Егер файлдар форматына қысу алгоритмі қосылса,онда сәйкес программалар қысылған мәліметтерді дұрыс оқуға жағдай жасайды.

Графикалық ақпараттарды қысу алгоритмдері;

1. RLE(Run-Length Encoding) қысу алгоритмі-көп бөлігі біртұтас бояудан тұратын аппликация типті суреттерді қысу мақсатында қайталанатын шаманың тізбегін екі шамаға ауыстыратын қосу алгоритмі.

Мұндай қысу алгоритмі кейбір растрлық графикалық файлдар форматында қолданылады. Файлдарды қысу алгоритмі алдымен бейненүктелер санын,сосын олардың түсін жазады,немесе керісінше.

2. LZW(Lempel-Ziv-Welch) қысу алгоритмі файлдағы бірдей өрнектер тізбегін іздеп,ақпараттарды қысуға негізделген.Табылған тізбектер кесте түрінде сақталады,оларға неғұрлым қысқа маркерлер(кілт) беріледі.

Егер суретте 20 рет қайталанатын қызыл,қызыл сары және жасыл нүктелер жиыны болса, .LZW оны анықтап,бұл жиынға жекеше сан береді де (мысалы,5),сосын бұл мәліметтерді 5 саны түрінде 20 рет сақтайды.

Қаныққан өрнекті суреттер бастапқы өлшемінен 0,1-ге дейін қысылады. LZW- қысу әдісі біртектес бояулардан тұратын (логотиптер,жазулар,схемалар) файлдарды қысуға мүмкіндік береді.

LZW(Lempel-Ziv-Welch) қысу алгоритмі RLE алгоритміне қарағанда әлдеқайда жақсы,бірақ кодтау және қайтадан шығару процестері жайырақ жүреді.

LZW қысу әдісі TIFF және GIF форматындағы файлдарда қолданылады.

TIFF форматының басқа да қысу алгоритміін қолданатын нұсқалары да бар.

Сондықтан TIFF форматының әр түрлі нұсқалары да бір-біріне сәйкес келмейді. TIFF форматындағы файл кейбір графикалық програмаларда оқылмауы мүмкін.Осындай кемшіліктеріне қарамастан TIFF форматы қазіргі кезде ең танымал растрлық форматтардың бірі болып табылады.Кең тараған растрлық форматтарға BMP,TIFF,PCX,GIF,JPEG форматтары жатады.

BMP форматының артықшылығы – Windows –пен үйлесетін кез келген программаны сүйемелдеуі. Ал кемшілігі – қысу мүмкіндігінің нашарлығы. Бұл форматта тек қана 4 және 8 биттік суреттерге ғана сәйкес RLE қысу алгоритмі қолданылады. BMP файлдары дискіде көп орын алады. Сонымен қатар BMP файлдарын қолдану Windows платформасымен шектеулі. Форматтың кемшілігі: жиырма төрт биттік түс тереңдігін қолданғанда, файлдың өлшемі өте үлкен болады. Сонымен қатар бұл форматта басқа форматтағыдай кейбір қосымша мүмкіндіктер жеткіліксіз.

ТІҒҒ форматы түсті тарату және қысу механизмінің тиімділігіне сай сканерленген аэрофото және ғарыштық суреттерді сақтауға өте ыңғайлы.

РСХ форматы. PCX (PC PaintBrush File Format, файл атының кеңейтілуі. PCX) форматын PC PaintBrush программасы үшін Z – Soft фирмасы жасаған. РСХ файлдарын компьютерлердің барлық графикалық қосымшалары аша және импорттай алады. Бұл форматта RLE қысу алгоритмі қолданылады. Бірақ РСХ СМҮК моделімен немесе RGB моделінен басқа модельдермен жұмыс жасай алмайды. Бейненің түстік бөлінуін сақтамауы, түстік модельдің аздығы және басқа шектеулер бұл форматтың қолданыстан шығуына сеьеп болды. Қазіргі кезде бұл формат секірген формат болып табылады.

GIF форматы. GIF (Graphics Interchange Format, файл атының кеңейтілуі .Gif) форматын 1987 жылы (GIF 87a) СompuServe фирмасы желімен растрлық суреттерді тарату үшін арнайы жасаған. Сондықтанда бұл форматта қысу механизмі жақсы, WEB беттерінен суреттерді тез жүктейді. GIF форматы LZW қысу әдісін қоданады. GIF суретті «жол арқылы» жазуға мүмкіндік береді. 1989 жылы мөлдірлік пен анимацияны сүйемелдеуге байланысты GIF форматы қайтадан (GIF 89a) толықтырылды. Нәтижесінде GIF – те немесе бірнеше түстерді мөлдір етіп орнатуға болады, сондықтан бұл түстер Интернеттің көру программаларында көрінбейді.

GIF файлдар бір немесе бірнеше растрлық суреттерден тұруы мүмкін, программа файлда көрсетілген жиілікпен суреттің бірінен кейін бірін жүктейді. Осылайша қозғалысты алуға болады (GIF анимация). GIF форматында түстік сурет тек қана 256 түс режимінде жазылады. Сондықтан бұл формат Интернет желісінде электрондық басылдымдарды құру кезінде қолданылады.

Бұл форматта ақпаратты қысу алгоритмі жоқ болғандықтан, файлдың үлкен көлемі болады, сондықтан сурет жадыдан көп орын алад Ол форматтың негізгі кемшілігі болып табылады.

1. 
   Графикалық файлдар форматы дегеніміз не?
   
2. 
   Растрлық файлдар форматына жататын файлдар?
   
3. 
   Графикалық ақпараттарды қысу алгоритмдері дегеніміз не?
   
4. 
   TIFF форматы дегеніміз не?
   
5. 
   PSD форматы дегеніміз не?
   

1. 
   Интернет
   
2. 
   Гипермәтіндік сілтемелер
   
3. 
   Веб беттерін құру үрдістері
   

Жер бетінде алғашқы екі компьютердің пайда болуынан бастап адамдар олардың арасында байланыс орнатып, ақпаратты тарату мәселелерін шеше бастады. Техникалық жағынан бұл мүмкін жағдай еді. Компьютерлік техника дами бастады да, компьютерлік желілер қолданыла бастады.

Компьютерлер арасында ақпарат алмасу мұқтаждығы арта түсті де, бүкіл әлемде ауқымды желі пайда болды.

Интернет - әлемнің түкпір – түкпірімен байланыстыратын алғашқы ауқымды желі.

1989 жылы Тим Бенерс-Ли гипермәтіндік жүйені ойлап тапты, ал 1990 жылы алғашқы WWW (World Wide Web, WWW немесе Wеb – дүниежүзілік өрмек ) пайда болды. Сол кездерде ірі фирмалар жасаған алғашқы веб – беттері пайда бола бастады.

WWW (World Wide Web, WWW немесе Wеb – дүниежүзілік өрмек ) – интернеттегі гипермәтіндік ақпарат іздеу жүйесі , оны қысқаша Wеb деп те айта береді.

WWW – интернетте ақпаратты графикалық түрде беру құралы.

Web – беті – WWW - да орналастырылған және гипермәтін форматында дайындалған құжат.

Интернеттің бар мәліметтерінің, яғни барлық Web беттерінің бір ортақ қасиеттері олардың юарлығы да HTML (Hiper Text Maker Langyage) да жазылуында. HTML - гипермәтінді белгілеу тілі. Кез – келген мәтіндік редакторда даярланған құжаттар. HTML форматында сақталғаннан кейін Web беті түрінде бейнеленеді.

Гипермәтін -бұл қосымша элементтерді басқару мақсатында ішіндн екпінді элемент орналасқан мәтін түрі. Ол мәтін ішіне сурет, дыбыс енгізу, мәтінді безендіру және форматтау әрекеттерін орындайтын немесе осы құжаттың басқа бөлігіне сілтемесі бар алғашқы нүкте ретінде қарастырылатын белгіленген сөз.

Гиперсілтеме – басқа файлды немесе объектіні көрсететін гипермәтіннің үзіндісі. Сөзді ерекшелеп белгілеу келесі көрсетілген құжат бөлігі қалай бейнеленетінін анықтайтын айрықша кодты осы сөз ішіне енгізу деген меғынаны білдіреді.

Броузер – бұл Web бетттерін (гипермәтіндік беттерді) қарауға негізделген программа.

Графикалық, бейнелік және аудиомәліметтер жеке файлдарға жазылады да, құжат ішіндегі сілтемелерге сәйкес броузерлер оларды біртіндеп іске қосу қызметін атқарады. Файлдардағы мәліметтерді қабылда, броузер оларды реттеп орналастырады да, HTML тіліні ңкомандалары арқылы мәтінге қажетті түстер енгізіп, терезе көлемін, мәтін қаріпі мен оның мөлшерін және т.б. әрекеттерді анықтап, нәтижен іэкранда көрсетеді.

HTML файлдары *.htm немес *.html деген кеңейтілулер арқылы өрнектеледі. Оны құрастыру үшін «Стандартные» программасындағы Блакнотты пайдаланамыз. Ал оның нәтижесін экренда көру үшін Microsoft Internet Explorer броузері қолданылады.

Ал сайт - Web беттерінің жиынтығы.

WWW – дың негізгі қасиеті – ол тек қана мәтін мен графиканы ғана біріктіріп қана қоймай, сонымен қатар, мультимедиа мүмкіндіктері, яғни аудио және бейне клиптерді де біріктіре алады.

Web – гипермәтіндік орта болып табылады. Гипермәтін ақпараттың белгілі бір бөлігі ақпараттың басқа бір үзінділеріне сілтеме жасайды. Гипермәтіндік сілтеме тышқанды баса отырып, ақпаратқа сілтеме жасалған құжатты жеке терезеде аша аласыз.

Гипермәтіндік сілтемелер – Web құрастырылатын кірпіштер сияқты.

Web – беттерін құру үрдістері:

1. 
   
   жүктеу/скачать 4,22 Mb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: