Дәріс 7-8.
Жыныс генетикасы. Жыныспен тiркесе тұқым қуалау. Жыныс
хромосомаларының бірінші және екінші реттік ажырамауы. Жынысты анықтаудың
баланыстық теориясы.
Дәрістің
мақсаты:
Студенттерге
жыныс
генетикасы,
белгілердің
жыныс
хромосомаларымен тіркесіп тұқым қуалауы және хромосомалардың ажырамауына
байланысты туындайтын аурулар туралы мәлімет беру.
Кілтті сөздер:
Жыныс хромосомалары, жыныспен тiркескен белгiлердiң тұқым қуалауы,
Клайнфельтер синдромы, Шерешевский-Тернер синдромы, жыныстық хроматин (Барр денешiгi),
крисс-кросс тұқым қуалау, гинандроморфтар, гемизиготалық, баланс теориясы, дальтонизм, асқын
аналық, гемофилия, асқын аталық, жыныс хромосомаларының бiрiншi реттiк ажырамауы,
интерсекстер, жынысқа тәуелдi белгiлер, жыныс хромосомаларының екiншi реттiк ажырамауы,
жыныстың қайта анықталуы, жынысты реттеу, гаплодиплоидея.
Негізгі қарастырылатын сұрақтар
1 Жыныс хромосомалары және жыныстың анықталуы
2 Жыныс хромосомалары мен тiркескен гендердiң тұқым қуалауы
3 Аталық жыныс гетерогаметалы болғанда жыныспен тiркескен белгiлердiң тұқым
қуалауы
4 Аналық жыныс гетерогаметалы болғанда жыныспен тiркескен белгiлердiң тұқым
қуалауы
5 Жыныс хромосомалары ажырамағандағы тұқым қуалау
6 Жынысты анықтаудың баланстық теориясы
7 Жынысқа тәуелдi және жыныспен шектелген белгiлердiң тұқым қуалауы
1 Жыныс хромосомалары және жыныстың анықталуы
Аталық және аналық дарабастардың қатынасы табиғатта 1:1-ге, яғни әрбiр 100 аталыққа
100 аналық келетiнi ертеден белгiлi. Екi жыныстың осылайша 1:1 қатынасында пайда болуы бiзге
талдаушы шағылыстыруды
еске түсiредi, яғни екi жыныстың бiреуi гетерозиготалы, ал екiншiсi
гомозиготалы деп болжау айтуға мүмкiндiк бередi. Жыныстың хромосома арқылы анықталуының
бiрнеше типтерi белгiлi. Қай түрдiң жануарларынан бiрiншi рет табылғанына қарай ол типтердiң
аты да соларға ұқсас қойылған.
Достарыңызбен бөлісу: |
