Механизмдердің пайдалы әсер коэффициенті. Жұмыс жасайтын кез келген механизм жұмыс жасау үшін бір жақтан энергия алуы керек. Қалыпты жағдайда механизм тек механикалық жұмысты энергия көзінен алып, пайдалануға жібереді. Бірақ, механизмде үйкеліс күштері болғандықтан, жұмыстың жартысы осы кедергіні жоюға кетеді, яғни ол жылуға айналады да жұмыс керексіз болып табылады.
Сонымен, пайдалы қуаттың толық қуатқа қатынасын пайдалы әсер коэффициенті деп атайды, қысқаша П.Ә.К.
Барлық механизмде энергияны босқа жоғалтпау үшін, механизмдегі керексіз кедергілерді және үйкеліс күштерін азайтуға тырысады. Бұл жағдайда, ПӘК бірге жақын болуы керек.
Соқтығысулар. Соқтығысу – екі немесе бірнеше денелердің, аз уақыт ішінде бір-бірімен әрекеттесуі.
Екі түрлі соқтығысу бар: абсолют серпімді және абсолют серпімсіз.
Абсолют серпімді соқтығыс. Абсолют серпімді соқтығыс кезінде кинетикалық энергия потенциалдық энергияға айналады және керісінше. Бұл жағдай екі дененің толық энергиясы және толық импульсы сақталады.
Массалары m1 және m2шарлардың соқтығысқанға дейінгі жылдамдықтары v10 және v20, соқтығысқаннан кейінгі жылдамдықтарыv1 және v2 болса, сонда сақталу заңдары:
Абсолют серпімсіз соқтығыс. Абсолют серпімсіз соқтығыс кезінде деформацияның нәтижесінде, кинетикалық энергия жартылай немесе толығымен ішкі энергияға (жылуға) айналады. Соқтығыстан кейін денелер не бірдей жылдамдықпен қозғалады, не тыныштық күйде тұрады. Абсолют серпімсіз соқтығыста тек импульстың сақталу заңы орындалады, ал механикалық энергия сақталмайды:
4 дәріс. Қатты дене механикасы. Абсолют қатты дене. Айналмалы қозғалыстың кинетикалық энергиясы. Инерция моменті. Күш моменті. Қозғалмайтын ось арқылы қатты дененің айналу динамикасының негізгі теңдеуі. Импульс моменті. Импульс моментінің сақталу заңы. Сақталу заңдарының негізі.
