Дәріс 12. Этнопсихологиялық зерттеуде қолданылатын әдістер.
Этнопсихология этникалық топтарды зерттеумен айналысады, сондықтан ондағы тұлғаны зерттеу бағынышты мағынада: ол топтарды зерттеуге мүмкіндік береді.
Этнопсихологияда аталған ғылымдардың әдістерін қолдану мақсатында мамандар оларды осы ғылымның объектісі мен пәнінің ерекшеліктерін ескере отырып ұқсастырады. Этникалық топтарды зерттеу үшін бақылау, анкета, эксперимент (жиі), әңгіме, этникалық топтарды және олардың мүшелерінің іс-әрекет нәтижесін талдау әдістері қолданылады.
Этнопсихологияның дамуы үшін тарихи әдісін қолдану қажет, ол әдіс әлеуметтік психологияның аймағында қолданылады.
Бұл әдісті қолдану арқылы П.Сорокин мен Г.Беккер қызықты зерттеулер жүргізген болатын.
Қазіргі заманғы психологтар белгілі бір мәдени контекстте жүргізілген кез-келген психологиялық зерттеу осы мәдениетті жетік белген жағдайда ғана мәні бар екендігін түсінеді. Мұндай бағыттың мысалы ретінде Либериядағы кпелле тайпасының өкілдерінің математикалық ойлауын зерттеуді айтуға болады. Есептеу қабілеті және басқа математикалық іскерліктер мен қабілеттер зерттелінді.
Үлкен пайдалы мәліметті этникалық топтардың тарихы мен мәдениетін психологиялық талдау арқылы алуға болады. Ғылымның танымал өкілдерінің тұлғасын және қызметін талдау және зерттеу өнімді болады, өйткені мұндай адамдар өздерінің халқының оң және теріс нышандарын сіңдіре отырып, ұлттық белгілері ұқсас келеді. Этнопсихологиялық портрет құрастыру елеулі ғылыми және мәдени міндет болып табылады, бірақ көптеген халықтар (соның ішінде армяндар) бұл қатынаста көп артта қалған.
Этнопсихологияда далалық әдіс (бақылау, құжаттар жинақтау және т.б.) қолданылады, сонымен қатар кірістірілген бақылау.
Семантикалық дифференциал әдісі этникалық айырмашылықтарды зерттеуде қолданылады.
Этнопсихология жаңа ғылым болғанымен, онда бірқатар зерттеу бағыттары бар. Американдық және европалық авторлардың зерттеулерін қарастыра отырып, С.И.Королев қазіргі этнопсихологиялық зерттеулердің негізгі бағыттарын бөліп көрсетті.
Достарыңызбен бөлісу: |