Жарма
Жарма сапасы дақылдың табиғи ерекшеліктерімен оның технологиялық өңдеуіне байланысты юолады.
Жарманы астық тұқымдастардан сондай-ақ қарақұмық пен ас бұршақтан алады. Еліміздегі физиологиялық нормаларға сай бір адам күніне тамақтану рационына 24-35 г жарма пайдалануы керек. Қарақұмық, күріш, сұлы және бұршақ тұқымдастардан жасалған жарма жоғары биологиялық құндылыққа ие. Барлық жармалар крахмалға бай.
Дақылдардан жарма жасаудың басты мақсаттарының бірі олардың құрамындағы адам организміне сіңбейтін заттардан тазалау. Астықтардан олардың сыртқы қабықшасысыз тағам дайындау жеңілдеу.
Біздің елімізде төмендегідей жарма түрлері өндіріледі: қарақұмықтан – бірінші және екінші сұрыпты жарма, күріштен – тегістеліп өңделген (жоғары, бірінші және екінші сұрып), мйдаланған (өнімді өңдеу барысындаға қосымша қалдық), ас бұршақтан – ақталған және өңдеоген, тарыдан- өңделге жарма (жоғары, бірінші және екінші сұрып), сұлыдан – майдаланбаған (жоғары, бірінші сұрып), қарақұмықтан бесінші және екінші номерлі жарма, қатты бидайдан – «Полтовская» және «Артек» жармасы, жүгеріден – бесінші номерлі жарма, жүгері таяқшалары. Бұдан басқа бидайдан ұнтақ жарма (манная крупа) жасайды.
Жарманың сапасы астықтың тек химиялық сапасына емес сондай-ақ физикалық сапасынада байланысты болады. Жарма сапасына астықты өңдеу мен қоспалардан тазалау қатты әсер етеді.
Бидай. Дайындауда және азық-түлік, азықтық және құрама жем жасауға ГОСТ 9353-90 және ГОСТ 9353-90 талабы бойынша шектеледі.
ГОСТ 9353-90 бойынша дайындайтын бидайдың шектеу нормасы
3- кесте
Көрсеткіш аты
|
Норма
|
ылғалдығы, % жоғары емес
|
19
|
қиқым қоспасы, % артық емес
|
5,0
|
соның ішінде:
- тас
- зиянды қоспалар /барлық түрі/
|
1,0
1,0
|
- зиянды қоспаның ішінде:
- қастауыш
- у кекіре және есекмия, улы термопсис
- қарағаш түрлі гүлді
- сүйелжазар түскен жемісті
- ақбас триходема
|
0,5
0,1
0,1
0,1
жіберілмейді
|
қаракүйелі дәндер, жоғары емес
|
10,0
|
астық қоспасы, % жоғары емес соның ішінде өскен дәндер
|
5,0
|
қор астығының зиянкестерімен зияндануы
|
кенемен зиянданғаннан басқасы жіберілмейді
|
Жем және құрама жем жасауға арналған бидайдың шектеу нормасы
4- кесте
Көрсеткіш аты
|
Норма
|
жағдайы
|
қызбаған, сау жағдайында
|
исі
|
бадайдың дәніне тән, басқа шірік, ашыымтал, зең исінсіз
|
түсі
|
бидай дәніне табиғылығына тән
|
ылғалдығы,%? жоғары емес
|
16
|
қиқым қоспасы, % артық емес
|
5,0
|
соның ішінде:
- минералды қоспа
- зиянды қоспа
|
1,0
0,2
|
- зиянды қоспаның ішінде:
- жатаған у және қарағаш түсгі гүл
- қаракүйе мен қастауыш
- арам шөп
|
0,1
0,1
0,5
|
астық қоспасы, % жоғары емес
|
15,0
|
қор астығының зиянкестермен зияндануы
|
11 дәрежедегі кенемен зиянданудан басқасы жіберілмейді
|
Арпа. Тағам және жем үшін астық дайындау ГОСТ 28672-90, ГОСТ 2867-90, ГОСТ 2534-82 талаптары бойынша жүргізіледі.
5- кесте
|
Класс нормасы
|
І
|
ІІ
|
түсі
|
әртүрлі сары түсті
|
сау дәнге тән, қарапайым түске ұлықсат
|
ылғалдығы, % жоғары емес
|
19,0
|
19,0
|
табиғилығы, % төмен емес
|
630
|
шек қойылмайды
|
қиқым қоспасы, % жоғары емес
|
4,0
|
8,0
|
соның ішінде:
|
|
|
Тас
|
1,0
|
1,0
|
бұзылған арпа және басқа дақылдар дәні
|
0,2
|
қиқымның жалпы мөл-шерінің көлемі
|
қара сұлы
|
1,0
|
Сондай
|
зиянды қоспалар
|
0,5
|
1,0
|
қастауыш және қаракүйе
|
0,1
|
0,5
|
у кекіре, есекмия, улы термопсис /барлығы бірге/
|
0,1
|
0,1
|
вязель қарағаш түрлі гүлді
|
0,1
|
0,1
|
сүйелжазар түскен- жемісті
|
0,1
|
0,1
|
ақбас триходеемасы
|
жіберілмейді
|
Жіберілмейді
|
ақ зеңді дәндер
|
0,1
|
0,1
|
ақ зеңді дәндер қосындысы
|
9,0
|
15,0
|
соның ішінде, дән қос-пасына жататын арпа дәні
|
4,0
|
дәндер қоспасының жалпы мөлшерінің көлемі
|
өнгені
|
2,0
|
5,0
|
астық пен тұқымның дақылдардың қоспаларға жататын дәндері
|
5,0
|
дән қоспасының жалпы мөлшері көлемінде
|
соның ішінде
қарабидай және сұлы
|
0,9
|
Сондай
|
ұсақ дәндер, % жоғары емес
|
5,0
|
Шектелмейді
|
зиянды жәндіктермен жұқпалылығы
|
ІІ дәрежедегі кенемелер деңгейінен жоғары нормаларының талаптары
|
ГОСТ 28672-90 сәйкес құрама жем өнеркәсібі үшін арпа нормаларының талаптары
6- кесте
Көрсеткіш аты
|
Норма
|
түсі
|
арпа дәніне тән, сәл қаралтым болуына рұқсат
|
исі
|
арпа дәніне тән, басқа шірік, ашымтал, зең исінсіз
|
жағдайы
|
сау қызған емес
|
ылғалдығы,% жоғары емес
|
15
|
жүгері,егістік сиыр жоңышқасының, асбұршақ, ноқат, жасмық, цин, фасоль, соя, азықтық тұтас және жарылған бұршақтарының дақыл стандартына сай емес қиқым қоспасы, ? артық емес
|
5,0
|
соның ішінде:
- минералды қоспа
- арам шөп
- зиянды қоспа
|
1,0
0,5
0,2
|
зиянды қоспаның ішінде:
- жатаған у және вязель
- қаракүйе мен қастауыш қосындысы
- жемісі түсік гимотроп және ақбас триходема
|
0,04
0,1
жіберілмейді
|
астық қоспасы /дәнді дақылдарды қоспағанда, % жоғары емес
|
15,0
|
қор астығының зиянкестерімен зияндануы
|
1 сатыдағы кенеден басқасы жіберілмейді
|
Сұлы. Сұлыны азақ-түлік және азықтық үшін дайындағанда ГОСТ 12771-71 және ГОСТ 28673-90 талаптарымен, ал азық үшін құрама жемге өңдеуге ГОСТ 12770-73 талабына сай шектеледі.
Жем және құрама жем үшін сұлыны шектеу нормасы
7- кесте
Көрсеткіш аты
|
Норма
|
түсі
|
қараюы жіберілмейді
|
типі
|
І және П типтердің және подтип-тердің қоспасы
|
ылғалдығы,? % жоғары емес
|
15,5
|
қиқым қоспасы, %? артық емес
|
5,0
|
соның ішінде:
- минералды қоспа
- арам шөп
- зиянды қоспа
|
1,0
0,5
0,20
|
зиянды қоспаның ішінде:
- жатаған у және қарағаш түрлігүлді
- қаракүйе мен қастауыш
- сүйелжазар түскен жемісті және ақбас триходема
|
0,04
0,1
жіберілмейді
|
астық қоспасы /дәнді дақылдарды қоспағанда/, % жоғары емес
|
15,0
|
зиянкестерімен зияндануы
|
1 дәрежедегі кенемен зиянданғанынан басқасы жіберілмейді
|
Дайындалған және қойылатын сұлы, қызбаған, сау, астыққа тән исі және түсі болу қажет. Жемге және құрама жем өндіруге дайындалған 4 класс дәндерінде қарайған сұлының болуына рұқсат етіледі.
Достарыңызбен бөлісу: |
