Дәрістік кешен пән: жкп 05 Анатомия және физиология Мамандығы



бет139/152
Дата13.12.2022
өлшемі434,65 Kb.
#162453
түріЖұмыс бағдарламасы
1   ...   135   136   137   138   139   140   141   142   ...   152
Байланысты:
дәрістік кешен ФАП-1
шешім 12.04.-19.04, Басқару стилінің қызметкерлердің қызмет жағдайларымен қанағаттануына әсері, Дене шынықтыру және басқару жүйесі, Дене шынықтыру және басқару жүйесі, Дене шынықтыру және басқару жүйесі, тірек конспект мемлекеттік тілде іс қағаздар жүргізу , Ағылшын тілі (2), нау3 лек, 8-наурыз Құттықтау, 9 дарис Аритмиялар. Кардиомиопатиялар. Кардионевроздар (1), 9 дарис Аритмиялар. Кардиомиопатиялар. Кардионевроздар, Документ Microsoft Word (6), ЕРИТИНДИЛЕР ТЕОРИЯСЫ-УМКД (1), 6В05101 биохим 2021, кәсіби
Үлестірмелі материалдар. кестелер, слайдтар, муляждар, планшеттер.
Бақылау сұрақтары (кері байланысы):
1.Аталық безде және аталық без қосалқысында қанша үлес бөледі?
2. Бір ұрық өзекшелерінің шірілмелі және аталық безқосалқысының өзектерінің ұзындығы бар?
3. Ұрықшығарушы өзектерінің қандай өзектерінен пайда болады? Ол қай жерде орналасады?
Негізгі әдебиеттер.
Қазақ тілінде: негізгі:
1. Рақышев, А. Р. Адам денесі. 3 томдық. Т.1. Сүйектер туралы ілім. – М.:ГЭОТАРМедиа,2014
2. Кузенбаева, Ә. О. Адам анатомиясы. 1 - кітап: оқу құралы /. - Алматы : Эверо, 2016. - 292 бет. с.
3. Кузенбаева, Ә. О. Адам анатомиясы. 2- кітап : оқу құралы . - Алматы : Эверо, 2016. - 248 бет. с.
4. Досаев Т.М. Адам анатомиясы.-Ақ-Нұр, 2013

64 Тақырып.Әйел жыныс ағзалары, топографиясы, құрылысы.


Мақсаты: Еркек жыныс ағзаларының құрылыстық ерекшеліктерін оқыту.
Дәріс жоспары
1.Сыртқы жыныс мүшелері
2.Қынаптың құрылысы
3. Жатыр
Дәріс тезистері
ӘЙЕЛ ЖЫНЫС МҮШЕЛЕРІ
ӘЙЕЛДІҢ ЖЫНЫС МҮШЕЛЕРІ ЕКІ БӨЛІККЕ БӨЛІНЕДІ:
1. Ішкі және сыртқы ағзалары
2. Жыныс бездері.

ž Жыныстық жетілу кезеңінде жыныс бездері гипофиз бөлетін гормондардың әсерінен белсенді түрде өсе бастайды. Бұл гормондар өз кезегімен жыныс гормондарының бөлінуін қамтамасыз етеді: тестостерондар немесе андрогендер еркектерде, ал әйелдерде эстрогендер және прогестерондар. Жыныс гормондары жыныс ағзаларының өсуімен қатар, екіншілікті жыныс белгілерін көрсетеді, (еркектерде дауысы жуандап, ал әйелдерде етеккір басталады.


ӘЙЕЛДІҢ СЫРТҚЫ ЖЫНЫС МҮШЕЛЕРІ.


ORGANA GENITALIA FEMININA EXTERNA
ž Әйелдің сыртқы жыныс мүшелеріне қасаға, үлкен және кіші жыныс ернеулері, қынап кіреберісі, деліткі жатады.
ž Қасағаponspubis үстінен іш аймағынан қасағажүлгесімен, саннан жамбас сан жүлгесімен бөлінеді.
ЖЫНЫС ЕРНЕУЛЕРІ
ž Үлкен жыныс ернеулері
ž Labiamajorapudendi
ž Сопақша пішінді қос тері қатпары. Ұзындығы 7-8см, ені 2-3см. Ішкі бетімен үлкен жыныс ернеулері бір біріне қарайды, қызғылт түсті және шырышты қабыққа ұқсайды. Жыныс ернеулерін қаптайтын тері жамылғысы пигменттелген көптеген май және тері бездері бар.
КІШІ ЖЫНЫС ЕРНЕУІ
LABIA MINORA PUDENDI
ž Ұзыннан келген қос жіңішке тері қатпарлары. Кіші жыныс ернеулері үлкен жыныс ернеулері арасындағы жыныс саңлауында қыныап кіреберісін шектеп орналасқан кіші жыныс ернеулерінің қырлары жұқарған және бос болады. Майлы торсыз дәнекер тіннен құралған, құрамында көптеген эластикалық талшықтар , бұлшық ет жасушалары және веналық өрімдер бар.
ДЕЛІТКІ (КЛИТОР) CLITORIS
ž Еркектің жыныс мүшесінің үңгірлі денесінің гомологы болып табылады.
ž Деліткіде көптеген нерв жасушалары орналасқан. Деліткі аяқшалары цилиндр пішінді және қасағасимфизінің төменгі бөлігінің астында қосылып, ұзындығы 2,5-3,5 см дейін жететін деліткі денесін құрайды. Денесі сыртынан ақ қабықпен қапталған, ал деліткінің өзі деліткі басымен аяқталады.
ҚЫЗДЫҚ ПЕРДЕ
ž Қыздық перде (Гиме́н, лат. hymen) -сыртқы жыныс мүшелері мен қынапқа кіреберіс жерде орналасқан шырышты қабатты қатпар.
ž ҚЫЗДЫҚ ПЕРДЕ ТҮРЛЕРІНІҢ ҚҰРЫЛЫСЫ
Қынап. Vagina.
ž Қынап— бұл қалың бұлшықетті тақ қуысты мүше. Ұзындығы 8-10 см, қалыңдығы 3мм дей. Төменнен қынап несепжыныскөкеті арқылы өтеді. Сонымен қатар қынап туу жолы болып табылады. Олар варонка тәріздес, соңынан кеңейген болады. Осы қосалқылар арқылы ұрық өтіп жатырға барып бекиді.
ЖАТЫР. URETRUS.
ž Жатыр — алмұрт тәріздес бұлшықетті ағза, көлемі үлкен адамның жұдырығындай болады. Ол құрсақ қуысының ортасында қуықтың артында орналасқан. Жатыр қалың бұлшықетті қабырғадан болады. Ішкі беткей қабаты қан тамырға бай шырышты қабаттан тұрады. Жатыр қалың сақиналы бұлшықетпен қынаппен жалғасады, оны «жатыр мойны» деп атайды.

ЦЕРВИКАЛЬДІ КАНАЛ


ž Цервикальді канал, жатыр мойында орналасқан, жатыр қуысы мен қынапты жалғастырып отырады. Қалыптыда ол шырышты қабаттар бөлетін сұйықтыққа толы болады. Сұйықтықтың құрамы мен консистенциясы еттеккір циклінің фазасын анықтайды. Ол небәрі жабысқақ болса, соғұрлым жатырға сперматозоидтың өтуіне мүмкіндігі жоғары болады. Бұл жағдай әйел жыныс гормондарының деңгейін көрсетеді.: прогестерона бұл кезде жоғары, ал эстроген керісінше – төмен. Бірақта фолликулярлы фазаның соңында эстроген біршама жоғарлайды, ол кезегімен секретті қоюлата шығарады.
АНАЛЫҚ БЕЗ ҚОСАЛҚЫЛАРЫ. EPOOPHORON
ž Қалыпты жағдайда ұрықтанған жұмыртқа қосалқылар арқылы жатырдың бұлшықетті қабатына келіп бекиді, сосын сол жерде ұрық өсіп жетіліп, туылғанша жатырда болады.
ž АНАЛЫҚ ЖҰМЫРТҚАЛАРЫ.
ORGANA GENITALIA FEMININA INTERNA, OVARIUM
ž Жұмыртқалар бұл жұп ағза, құрсақ қуысының төменгі бөлігінде орналасқан және байламдармен жалғасқан. Пішімі бойынша 3 см дейін жетеді, миндаль жаңғағына ұқсайды. Овуляция кезінде пісіп жетілген жұмыртқа аналық без қосалқылары арқылы құрсақ қуысына келеді
Жатыр түбінен жоғары екі жаққа қарай жатыр түтікшелері кетеді. Ұзындығы 10 – 12см. Жатыр түтігінің екі тесігі бар, кең тесігі іш пердеге қарай ашылып, шеті салпыншақ пен бітеді, ал тар тесігі жатыр қуысына қарайды. Жатыр түтігі 4 бөлімнен тұрады:
а)интерстициалды
ә)қылта бөлігі
б)салпыншақ бөлігі
в)оймышбөлігі
Жатыр түтігінің қабырғасы: ішкі – шырышты қабық(түкті эпителиймен қапталған, осы эпителий түтікке түскен ұрықтың жылжуына, жатыр қуысына түсуіне әсер етеді). Ортаңғы – бұлшық ет қабығы, сыртқы – сір қабығы.
Аналық без. Әйел жыныс безі, жұп ағза, ішкі секреция бездері деп аталады (эстроген, прогестерон гормондары түзіледі)
Аналық бездің пішіні овоид тәрізді, ұзындығы 3см, ені 2см, қалындығы 5 – 8г. Аналық без жамбастың екі жақ бүйірінде жатырдың жалпақ байламының артында орналасқан.
Аналық бездің түсі ақшыл-қызғылт, екі беттен тұрады: медиалды беті жамбас қуысына бағытталған, латералды жамбас қабырғасына орналасқан. Аналық бездің ойығы бар, бұл жерден артерия мен нерв енеді, вена мен лимфа тамырлары шығады. Аналық бездің жоғарға бөлігі – жатыр түтікшелеріне қарай бағытталған, төменгі – жатырлық бөлігі, жатыр мен аналық бездің байламы арқылы қосылған. Бұл бездің топографиясы жатырдың көлемі мен орналасу бағытына байланысты, аналық без жамбас қуысындағы ең жылжымалы мүше.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   135   136   137   138   139   140   141   142   ...   152




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет