Өңештің химиялық күйігі кезіндегі дәрігерлердің тактикасы.
Жәбірленуші стационарға түскен кезде күйікке не себеп болғанын, қандай алғашқы көмек көрсетілгенін және осыған байланысты және науқастың жағдайын ескере отырып, химиялық заттың жергілікті резорбциялық әсерін жоюға, сондай-ақ шоктың дамуын болдырмауға немесе науқасты осы жағдайдан шығаруға бағытталған іс-шаралар кешенін жалғастыру қажет. Осы мақсатта мыналар қажет: тері астына 1-2 мл 2% промедол немесе морфин ерітіндісін 1 мл кордиаминмен қайталаңыз;
асқазанды шайыңыз, жасалмаған немесе жеткіліксіз жасалған;
орташа және ауыр күйік жағдайында екі жақты паранефральды блокада жасаңыз;
өңештің өткір ауырсынуымен және тыныс алудың қиындауымен Вишневский бойынша екі жақты вагосимпатикалық блокада жасаңыз.
Шұғыл түрде зәрдің жалпы анализін жасаңыз және онда қан болған кезде (гематурия) гемоглобинді анықтаңыз, сонымен қатар қан тобы мен резервтік сілтілікті анықтайтын қан анализін жасаңыз.
Қышқылдардың күйіп қалуы кезінде 200-500 мл натрий бикарбонатының 2% ерітіндісін (ацидоз дәрежесіне және қабылданған қышқылдың мөлшеріне байланысты) және 1000 мл Рингер ерітіндісін немесе физиологиялық ас тұзының ерітіндісін тамшылатып көктамыр ішіне құюды қолданыңыз.
Сілтілермен күйік кезінде 1,5-2 литр ас тұзының тұзды ерітіндісін және 10 мл 10% кальций хлориді ерітіндісін көктамыр ішіне енгізіңіз. Шок жағдайда науқасты жылытудан басқа, қосымша кордиаминмен омнопон ерітіндісін, тамырға тамшылатып 250 мл шокқа қарсы ерітінді, 400 мл полиглюкин енгізіңіз. Пульс пен қан қысымы төмендеген кезде бір топтық қан құю керек. Қанмен ампулаға 1 мл мезатон ерітіндісін немесе 0,5-0,75 мл норадреналин қосыңыз. Бұлшықет ішіне 40 дана инъекция жасаңыз АКТГ, 75-100 мг гидрокортизон.
Мынау кітап бойынша: Еңбасында химиялық күйіктерде ауру сезімін басатын дәрілерді (промедол, морфин), саливацияны және өңештің құрысуын басу үшін атропин, пирензипин, ганглиоблокаторларды қолданады. Уды ағзадан шығару үшін көп көлемде сұйықтық ішкізіп,кейінжасанды түрдеқұсық шақыртылады.Күштісілтімен уланған жағдайда асқазанды зондарқылы абайлап сумен,1% сірке немесе лимон қышқылымен жуады. Сірке қышқылымен уланған жағдайда көмірқышқылды сілтілерді(ассодасы) ішке қолдануға қатаң тыйым салынады. Асқазанды таза сумен қышқылдың иісі кеткенше жуады. Асқазанды жуғаннан кейін ішке күйдірілген магнезий (1 ас қасықтан 15%-тік ерітіндініәр 10 минут сайын),крахмалды клейстертағайындалады.Химиялық күйіктен кейінқатты ауру сезімін басу мақсатында өсімдік немесе сары май, сүт қабылдауға болады,алғашқы 6–7сағатта антидот енгізіледі.
Науқастың жалпы жағдайы нашарлаған және айқын интоксикация дамыған жағдайда көрсеткішіне қарай тыныс және жүрек-қантамырлық реанимация, анальгетикалық және инфузионды қарқынды терапия жүргізіледі.Тынысалу жолдары зақымданғанда және олардың көмей деңгейінде өтімділігі бұзылған жағдайда трахеостомия жасалады. Аурудың жедел сатысында парентералды тамақтандыру және сұйықтықтар енгізген жөн.Күйіктен 2күн өткеннен кейін сұйықтық беру үшін мұрын арқылы асқазанға вазелинмен жақсы майланған жіңішке зонд енгізіледі.Егер 4–5күннен кейін науқассұйықтықты жұта алмаса,онда адекватты тамақтану үшін гастростома жасалынады. Антибиотиктер міндетті түрде тағайындалуы тиіс.Өңештің тесілуі және медиастинит дамыған жағдайда гастростомия, медиастиностомия және көкірекаралықты дренаждау қажет. Сілтімен қышқылдардың әлсіз ерітінділеріөңеш өтімділігінің толық қалпына келуімен сипатталатын өңештің шырышты қабатының беткей қабынуын шақырады.Терең зақымдануларда тыртықтану пайда болады. Тыртықтық тарылудың алдыналу мақсатында науқастарға 1–2күннен бастап құрамында күнбағысмайы,анестезинбар микстураны әр 30–40 минутсайын 1–2 жұтымнан береді.3- күннен бастап науқастарды суық, сұйық тамақпен тамақтандырады.Тамақтануды ерте бастау және микстура қабылдау өңештің «жұмсақ» буждалуын қамтамасыз етеді. Тыртықтардың түзілуінекортизон,преднизолон енгізукедергі жасайды,бұлар фибробласт түзілуін баяулатады және өңеште дөрекі тыртықтардың түзілуін азайтады. Қазіргі кезде хирургтардың көпшілігіерте буждауды (2–4 күніжәне 9–11 тәуліктен бастап),2 аптабойы тері астына лидаза енгізумен үйлестіре отырып 1–1,5ай бойы өңешті буждау қолданады.90% жағдайда өңештіерте буждау тыртықтық стеноздың алдын алады.Өңештікеш буждауды (2–3–7 апталар) жақтаушылар күйіктің ерте сатысында өңештің тесілуі жән емедиастенит даму қаупінің бар екендігін өз аргументі ретінде келтіреді.Буждауды бастамас бұрын күйіктің дәрежесін анықтауға көмектесетін эзофагоскопияны жүргізуқажет. Перфорацияны болдырмас үшін буждауды текбір дәрігер жүргізу керекдеп есептеледі.Емді жергілікті жансыздандырудан кейін және қуыс буждары барізашар-металл қылмен жасаған жөн.Наркозбен жасайтын форсирленген буждау кезінде өңешті диаметрі11–13мм–лік түтікпен интубациялап,оны 2–4аптаға қалдыру керек.Ауызарқылы көрмей буждау еңқауіптісі болып табылады,себебі,өңештің тесілуі мүмкін.Қазіргіжағдайда буждауды рентгенологиялық бақылау немесе фиброэзофагоскоппен бақылай отырып, қуысты рентгенконтрасты буждары бар ізашар-металл қыл арқылы жасайды. Буждау барысында төмендегідей асқынулар мен қауіп қатерлер болуымүмкін:
Буждаудан кейін қабыну үрдісінің өршуі;
Тарылған өңештің обтурациясы;
Өңештің зақымдануы;
Өңештің тесілуі.
Буждаудан кейінгіуақытта әртүрлімерзімде рестеноздаму қаупі бар,солсебепті осындай емнің біріншілік курсынанкейін тарылған аймақта өңеш қуысын тұрақты кеңіту үшін 1–1,5жыл көлемінде буждаудың қосымша курстарын жүргізу керек.