-есеп.  =? Шешуі:  Нәтижесін тексерейік: 3-есеп

1.    Анықталған интеграл қасиеттері

Қисық сызықты трапецияның ауданы (флипчарт1)Қисықсызықты трапецияның ауданын есептеу үшін S=F(b)-F(a) формуласын қолданады.Қисықсызықты трапецияның ауданы төмендегідей алгоритм бойынша есептелінеді:1. Бір координаталық жазықтықта берілген сызықтардың графиктерін салу; 2. Фигураны OX осі бйымен шектелген кесіндісінің шеткі нүктелерін, яғни a және b-ның мәндерін анықтау;3. f(x) функциясының алғашқы функциясын табу;4. S=F(b)-F(a) формуласы бойынша қисықсызықты трапецияның ауданын есептеу. Алгоритм еске түсіреміз№60 а) есепті шешіп әр жұп бір-бірінің шешкен есебін тексереді№61 а)есепті бірінші қатарә)есепті екінші қатар оқушылары шешеді . Әр жұп бір-бірінің шешкен есебін тексереді.Тест.Есепті шешпей жауапты бірден көрсетеді және сол жауапты не үшін,қандай белгілеріне қарап таңдағаны туралы пікірін ортаға салады.

1. F(b) - F(a) айырмасын y=f(x) функциясының [a;b] кесіндісіндегі анықталған интегралы деп атайды.

Мұндағы a және b сандары интегралдау шектері: a – төменгі шегі,  ал b – жоғарғы шегі.

Анықталған интегралдың негiзгi қасиеттерi.

Берiлген анықталған интегралдың бар болу шарты орындалады деп есептейiк.

10. Тұрақты санды анықталған интеграл белгiсiнiң алдына шығаруға болады:

                         ,

мұнда k=const .

20. Бiрнеше функциялар қосындысының анықталған интегралы қосылғыштарының анықталған интегралдарының қосындысына тең:

       .

Осы екi қасиет интегралдың сызықтық қасиетi деп аталады.

30. Егер [a;b] аралығын [a;c]  және [c;b] аралықтарына бөлсек, онда

                                

40. Егер интегралдың жоғарғы шегi мен төменгi шегiнiң орындарын ауыстырсақ, онда оның таңбасы өзгередi:

50. Жоғарғы шегi мен төменгi шегi тең болатын интеграл 0-ге тең

60. Егер [a;b] аралығындағы х айнымалысының барлық мәндерi үшiн   болса, онда

70. Егер [a;b]  аралығындағы х айнымалысының барлық мәндерi үшiн   болса, онда

                                .

80. Егер [a;b]  аралығында функциясының ең үлкен және ең кiшi мәндерi сәйкес М және m сандары болса, онда

2. Ньютон-Лейбниц формуласы.

Ньютон Исаак (1643-1727) - ағылшын астрономы, физигі, әрі  математигі. ХVII ғасырда дифференциалдық және интегралдық есептеулерді математикалық практикаға енгізді.

Туындыны дифференциалдау деп атаған және  интеграл белгісін енгізген Лейбниц

Готфрид Вильгельм Лейбниц (1646-1716 жж.) – XVII ғасырдағы неміс рухы туғызған терең де жан-жақты дамыған философ. Екінші жағынан, ол - математик, физик, саясаткер, тарихшы, құқықтанушы.

Теорема. Егер F(X) функциясы [a;b]  аралығына f(x) функциясының алғашқы функциясының бiрi болса, онда

Бұл теңдiк Ньютон-Лейбниц формуласы деп аталады.

Анықталған интегралдарға байланысты мысалдар келтіру.

1-есеп.  .

Интеграл астындағы функцияның алғашқы функциясын бөлiктеп интегралдау әдiсiмен тауып және оған Ньютон-Лейбниц  формуласын қолдансақ,

2-есеп.  .

Бөліктеп интегралдау формуласы бойынша   болса, онда

3-есеп.                                       

Пайдаланылған әдебиеттер

1 Ахметова Г.С. Математические методы. – Алматы: Наука, 2003. – 216 С.

2 Иванова Р.С. Анализ финансового состояния предприятий // Вопросы экономики: сб. науч. тр. Института экономики. – Алматы, 2004. – С. 214-217

3 Баженов Л.Г., Сорочинская И.Н. Сезонные изменения содержания имунноглобулинов в крови // Тезисы докл. III Межд. конф. по биологии. – Москва, 2000. - 320 с.

4 Омаров А.А. К вопросу о современном состоянии банковской системы РК // Финансы Казахстана. – 2009 г. - № 2. – С. 110-112.

5 Изучение кинетики и химизма процессов: отчет о НИР / ИМ и О АН РК. – Алматы, 2009 г. – 240 с. – Инв. № 810.

Жиын, фуекция, амалдар.

Жоспары:

1.Жиындар теориясы

2.Функцияның мәндерінің жиыны

3.Арифметикалық амалдар

Функцияның мәндерінің жиыны функцияның мәндерінің аймағы деп аталады. 

Білгіңіз келсе...

Рене Декарт ( 1596-1650 ) – француздың ұлы философы, математигі. Аналитикалық гоеметрияны жасаушылардың бірі. Айнымалы шамалар ұғымын енгізген. Латынша аты – Картезий. Еңбектері «Гоеметрия», «Рассуждение о методе».

Леонард Эйлер (1707-1783 ) – 18 ғасырдың көрнекті математигі, швейцарияда туған. Эйлердің зор ғылыми мұралары математикалық анализге, гоеметрияға, сандар теориясына, механикаға және басқа да математиканың қосымшаларына қатысты алған тамаша нәтижелерден тұрады.

Лейбниц Годфрид Фридрих (1646-1716 ) - немістің ұлы ғалымы. Философ, математик, физик, юрист, тіл зерттеушісі. Математикалық анализді құрушы. Үлкен математикалық мектептің негізін салушы. Лейбниц идеялары математикалық логиканың дамуына зор ықпал жасады.

Арифметикалық амалдар - берілген сандар бойынша тиісті шартты қанағаттандыратын басқа бір санды табу әдісі. Мектеп арифметикасында натурал сандар мен оң бөлшектерді қосу, азайту, көбейту, бөлу амалдары қарастырылады. Берілген натурал сандарды қосу деп сол сандарда қанша бірлік болса, сонша бірліктерден құралған санды табу амалын айтады. Берілген сандар қосылғыштар, ал қосу нәтижесі қосынды деп аталады. Мыс., 5+7+8=20, мұндағы 5, 7, 8 — қосылғыштар, 20 — қосынды. Қосу амалы ауыстырымдылық (коммутативтілік) және терімділік (ассоциативтілік) заңдарына бағынады. Ерте кезде сандарды сол жақтан бастап қосатын болған. Өзімізге үйреншікті түрдегі қосу тәсілі жәпе оның таңбасы (+) 15 ғасырда енгізілген. Азайту амалы деп берілген қосынды мен бір қосылғыш бойынша екінші қосылғышты табу амалын айтады. Берілген қосынды азайғыш, берілген қосылғыш азайтқыш, ал азайту нәтижесі айырма деп аталады. Сонымен, азайту амалы — қосу амалына кері амал. Мыс., 15—8=7; 15 — азайғыш, 8 — азайтқыш, 7 — айырма. Ертеректе азайту амалы да қазіргіге керісінше, сол жақтан басталып орындалатын. Қазіргі үйреншікті тәсіл Европада 15 ғасырдан бастап қолданылған. Азайту таңбасының (—) да шыққан кезі — сол уақыт.

Пайдаланылған әдебиеттер

1 Ахметова Г.С. Математические методы. – Алматы: Наука, 2003. – 216 С.

2 Иванова Р.С. Анализ финансового состояния предприятий // Вопросы экономики: сб. науч. тр. Института экономики. – Алматы, 2004. – С. 214-217