3 Жұмыстың орындалу тәртібі
3.1 Осы жұмыстағы негізгі құрылғылар ұзындықөлшеуіш ИЗВ-2 және әмбебап өлшеуіш құралдармен танысу. Алынған негізгі мәліметтерді 2-ші кестеге жазу.
3.2 220В кернеулі ток көзіне ұзындықөлшеуішті қосу және есеп микраскопының шкаласын 0-ге дұрыстау керек.
3.3 Білікті ұзындықөлшеуіш столына қойып, біліктің цилиндрлы беткі қабатында (7-ші сурет) диаметрі 40 мм көлбеу және ені бойынша қимасының пішіндік ауытқуын өлшеп, нәтижелерін 3-ші кестеге толтырамыз.
3.4 Ауытқуларды өлшеп болған соң ұзындықөлшеуішті ток көзінен сөндіру.
3.5 Білікті ПБ-500 аспапының орталығына қойып, диаметрі 20 мм біліктің беткі қабатында біростілік ауытқуды орталық оске салыстырмалы және диаметрі 25мм біліктің беткі қабатында радильды соғуды өлшеп, өлшеу нәтижелерін 3-ші кестеге жазу.
3.6 Штангенциркуль көмегімен біліктің жеке беткі қабаттарының арасындағы сызықтық өлшеулерін (40 мм, 120 мм, 30 мм), микрометрдің МК түрімен берілген 0-25 мм және 25-50 мм мәндермен білік бетінің диаметрлі өлшеулерін өлшеу, нәтижені 4-ші кестеге жазу.
3.7 Өлшеулерді өшеп болғаннан кейін, штангенциркуль мен микрометрді өз орныны қою.
3.8 7-ші суретке қарап, 3,4 кестелерінің «Берілген мәні» бағанына біліктің дәлдік көрсеткішіне қажетті мәндер өлшемін жазу.
3.9 Берілген мәндер мен дәлдік көрсеткіштің шын мәндерін салыстыра отырып, деталь туралы қорытынды жазу.
3.10 Алынған нәтижелерді оқытушыға көрсетіп, зертханалық жұмыс туралы есеп жазу керек.
6 сурет - Есеп микроскопы
7 сурет
2 кесте
Аспап атауы
|
Өлшеу құралының түрі
|
Шкала бөлінуі
|
Көрсеткіш диапазоны
|
Өлшеу диапазоны
|
|
|
|
|
|
3 кесте
Өлшеу көрсеткіші
|
Ұзындықөлшеуіш бойынша есеп,мм
|
Көрсеткіштің берілген мәндері, мм
|
Көрсеткіштің шын мәндері, мм
|
1
|
2
|
3
|
1.Көлбеу қимасында диаметрі 40 мм біліктің беткі қабатының пішіндік ауытқуы
|
|
|
|
|
|
2. Ені бойынша қимасында диаметрі 40 мм біліктің беткі қабатының пішіндік ауытқуы
|
|
|
|
|
|
4 кесте
Өлшеу көрсеткіші, мм
|
Көрсеткіштің берілген мәндері (ауытқудың), мм
|
Көрсеткіштің шын мәндері, мм
|
максималды
|
минималды
|
1. 40
|
|
|
|
2. 120 – 0,9
|
|
|
|
3. 30
|
|
|
|
4. Диаметр 20 – 0,14
|
|
|
|
5. Диаметр 25 – 0,14
|
|
|
|
6. Орталық оске салыстырмалы диаметрі 25 мм радиальды соғудың беткі қабаты
|
|
|
|
7. Орталық оске салыстырмалы диаметрі 20 мм біліктің беткі қабатының біростілік ауытқуы
|
|
|
|
4 Жұмыстың жеке кезеңдерін орындау бойынша нұсқаулар
Ұзындықөлшеуіш шкаласын 0-ге дұрыстау келесідей түрмен жүзеге асады. Сермер 19 және бұрама 20 көмегімен миллиметрлі шкаланың нөлдік штрихын екеулі нөлдік иіру серіппесінің ортасына корпусты 21бұрамамен 23 бекітеді. Аспапты құрастырып, өлшеуіш өзекті көтеріп, оны бұйым өлшейтін столға қойып, өлшеуіш өзекті ұшты бұйыммен түйістіргенше төмен түсіреді. Микраскоптың 18 шкаласы бойынша (5-ші сурет) есепті есептейді.
Есептеу үрдісін нақты мысалдармен қарастырамыз. Есепті микраскоптың көру аумағында (8-ші сурет) біркелкі көрінетіндер: үлкен сандармен белгіленген миллиметрлі шкаланың үш штрихы «11», «12», «13», қозғалмайтын шкаланың миллиметрдегі он еселі бөлінуі «0» ден «10» дейін; дөңгелек шкала есебі үшін миллиметрдегі жүз, мың еселі бөліну мен екі еселі иілу серіппесі.
Ең алдымен есептеу алдында екі еселі иілуде миллиметрлі штрих, иілу сызықтарының дәл арасында болғандай етіп екі еселі иілу серіппесін сермермен жақындастыру керек. Миллиметрлі есептің индексі болып, шкаланың нөлдік штрихының он еселі миллиметрі саналады.
8-ші суреттегі миллиметрлі штрих «12» шкаланың он еселі миллиметрінде нөлдік штрихынан өтті, ал жақын тұрған «13» үлкен штрихы нөлдік шкалаға өткен жоқ. Есеп «12» штрихынан шкала миллиметрінің он еселі нөлдік штрихына дейін 12 мм тесіктермен болады. Бұл тесік он еселі шкала штрихынан соңында өткен миллиметрде он еселі сан «2» мен белгіленеді. Миллиметрдегі жүздік, мыңдықтар дөңгелек шкала бойынша анықталады; мұнда есеп индексы болып, шкала көрсеткіші қызмет етеді; дөңгелек шкаласының бөлінуі – 0,001 мм.
8-ші суретте «72» штрихы көрсеткіштен және интервал шкаласының кейбір бөлімдерінен өткен. Бұл интервал бөлігінің он еселі бөлінуін көзбен жобалап анықтайды: Ол шамамен дөңгелек шкаласының 0,5 бөлігіне тең.
Осылайша соңғы есеп 12,2725 мм болады.
8 сурет - Есептік микроскоптың шкаласы
5 Есеп мазмұны
Осы жұмыс бойынша есеп мыналардан турады.
жұмыс мақсаты туралы қысқаша анықтама;
біліктің сызбасы;
өлшеу құралдарының негізгі метрологиялық мінездемесі туралы 1-ші кесте;
өлшеу натижелерімен толтырылған 2 және 3-ші кесте;
жұмыс туралы жалпы қорытынды.
Достарыңызбен бөлісу: |