Әдістемесі бөлім тарау
жүктеу/скачать 4,15 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 63. Соң
- 65. Алынған нәтижелерді қалпына келтіру
| 62. Еркін бастаудан ауытқып кету әдісі
315. Нәтижелер таблицасын толтырғаннан кейін есептерді келесі тәртіппен өткізеді(осы Методиканың 36-қосышасы): 316. Басы ретінде сынақ бойынша орташа өнімділікке жақын санды алады. Біздің мысалымызда 44,0 санды аламыз (40-ты да алуға болады өйткені бәрі бір өңдеудің соңғы қортындылары өзгермейді). 317 Делянка өнімдерінің басынан ауытқып кету таблицасын құрастырады (∆у). 318. Әр қосылған вариантгар бойынша (∑∆аЬ), әр қайталау бойынша (∑∆P) және белгіні есепке алып жалпы сынақ бойынша (∆Q) айырмашылықтар қосындысын есептейді (осы Методиканың 42-қосымшасы). 319. Екі еселенген делянка айырмашылықтардың қосындысын есептейді (∑∆abn2), варианттар бойынша екі еселенген айырмашылықтар қосындысын есептейді (∑∆ab2), қайталаулар бойынша екі еселенген айырмашылықтар қосындысын (∑∆Р2),сынақ бойынша екі еселенген айырмашылықтар қосындысын есептейді (∆Q2). ∑∆abn2 = (– 5,0)2 + (– 0,8)2 + ... + 4,62 = 178,40, ∑∆ab2 = (– 7,2)2 + (– 3,2)2 + ... + 3,22 = 298,40, ∑∆P2 = (– 9,2)2 + (-1,6)2 + (–2,6)2 + 13,02 = 262,96, ∆Q2 = (– 0,4)2 = 0,16. 320. Екі еселенгендердің жалпы қосындысы (SS жалпы) мен кішкентай делянкалардың еркіндік дәрежесін (∂abn) келесі формулалармен анықтайды: SSabn = [(abn * ∑∆abn2) – ∆Q2] : abn, ∂abn = abn – 1. Біздің мысалымызда: SS abn = [( 2 * 3 * 4 * 178,40) – 0,16] : ( 2 * 3 * 4) = 178,3933, ∂abn = 2*3*4– l = 23. 321. Екі еселенгендердің қосындысы мен (SSab) варианттардың еркіндік дәрежелерін (∂ab) келесі формулалармен шығарады: SSab = [(ab * ∑ab2) – ∆Q2] : abn, ∂ab = ab – 1. SSab = (2 * 3 * 298,40 – 0,16): ( 2 * 3 * 4) = 74,5933, ∂ab = 2 * 3 – 1 = 5. 322. Екі еселенгендердің қосындысы мен (SSn) қайталаулардың еркіндік дәрежелерін (∂п) келесі формулалармен шығарады: SSn = [(n * ∑∆Р2) – Q2] : abn, ∂n = n – 1. SSn = (4 * 262,96 – 0,16): (2 * 3 * 4) = 43,8200 ∂n = 4– l = 3 323. Екі еселенгендердің қалдық қосындысы (SS0 ) мен еркіндік дәрежесінің санын (д0) келесі формулалар бойынша анықтайды: SS0 = SS abn – SS ab – SSn ∂0 = ∂ abn – ∂ ab – ∂n SS0 = 178,3933 – 74,5933 – 43,8200 = 59,98, ∂0 = 23 – 5 – 3 =15. 324. Үлкен делянкалар бойынша айырмашылықтардың қосындылар таблицасын жасайды (осы Методиканың 43-қосымшасы): ∆а1,I = (– 5,0) + (–0,8) + 1,8 = – 4,0, ∆a2,IV = (– 0,2) + 2,2 + 4,6 = 6,6. Бірінші фактор варианттары екі pет қайталағанда үлкен делянкалар бойынша айырмашылықтар қосындылары келесі мөлшерде болады: а1 - 1,8 және 5,0; а2 - 9,0 және 5,4 және 10,8 және 11,4 қосындысында. 325. Үлкен делянкалардың екі еселенген айырмашылықтар қосындысын (∑∆an2) және бірінші фактор вариантгарының екі еселенген айырмашылықтар қосындысын (∑∆a2) есептейді. Осы Методиканың 43-қосымшасы бойынша қайталаулардың екі еселенген айырмашылықтар қосындысын (∑∆n2) және сынақ бойынша екі еселенген айырмашылықтар қосындысын (∑∆Q2) екінші рет есептемейді, өйткені олар осы Методиканың 42-қосымшасы (319 п.) бойынша есептелінген болатын. ∑∆an2= (-4,0)2+(-5,2)2 + ... + 6,62 = 150,2400 ∑∆a2 = 3,22+(-3,6)2 = 23,2000. Екінші типті сынақ бойынша екі еселенген айырмашылықтар қосындыларын есептеу керек: ∑∆n2= (-10,8)2+-11,42 =246,60. 326. Екі еселенгендердің жалпы қосындысы мен (SSan) үлкен делянкалардың еркіндік дәрежелерін (д) келесі формулалармен есептеу керек: SSan = [(an * ∑∆an2) – ∆Q2]: abn ∂an = an – 1. SSan = (2 * 4 * 150,24 – 0,16): (2 * 3 * 4) = 50,0733 ∂an = 2 * 4 – 1 = 7. 327. Квадраттардың қосындысы (SSa) мен бірінші фактор варианттарының еркіндік дәрежесін (да) келесі формулалар арқылы шығарады: SSa = [(а * ∑∆a2) – ∆Q2 ] : abn ∂а = а – 1 SSa = (2 * 23,20 – 0,16): (2 * 3 * 4) = 1,9267 Екі еселенгендердің қосындысы мен (SSn) қайталаулардың еркіндік дәрежесін (дп) осы Методиканың 43-қосымшасы(5.4. п) бойынша есептемейді, өйткені олар осы Методиканың 42-қосымшасы(322 п.) бойынша есептелінген болатын SSn=43,82, дп =3. Осы есеп екінші типті тәжірибе участок үшін керек болады. 328. Екі еселенгендердің қосындысы мен (SS1) Іқатенің еркіндік дәрежесінің санын (д1) есептейді: SSI = SSan – SSa – SSn ∂I = ∂an– ∂ a– ∂n SSI= 50,0733 – 1,9267 – 43,82 = 4,3266 ∂I =7– 1– 3 = 3 329. Квадраттардың қосындысы(SSn) мен 2 қатенің еркіндік дәрежесінің санын (д2) есептейді: SSn = SS∂II = ∂0 ∂I SSII = 59,98 – 4,3266 = 55,6534 ∂I = 15 – 3 = 12. Дисперсияның барлық мөлшерін дисперсия анализінің таблицасына кіргізеді (осы Методиканың 44-қосымшасы). Келесі есептерді осы Методиканың 301.- 305 пунктеріне сәйкес өткізеді. 63. Соңының үдей түсу әдісі 330. Нәтижелер таблицасын толтырғаннан кейін есептерді келесі тәртіппен өткізеді (осы Методиканың 36-қосымшасы). 331. Квадраттардың жалпы қосындысын (SSabn ) және кішкентай делянкалардың еркіндік дәрежесінің санын (даbn) есептейді: SSabn = [( abn * ∑ABn2) – Q2] : abn; ∂abn = ( a * b * n) – 1; 332. Ең алдымен екі еселенген делянка өнімдерінің қосындысын табады (∑∆Bn2); ∑∆Bn2 = 39,02 +43,22 + 45,82 + ... +48,62 = 46607,20 333. Тәжірибе участок делянкаларының жалпы санына көбейтеді (axbxn) 46607,20x24=1118572,80 334. Тәжірибе участок бойынша екі еселенген өнім қосындысын алдырады(Q2) 1118572,80 - 1055,62= 4281,44 335. Тәжірибе участок делянкаларының жалпы санына бөледі (axbxn): 4281,44:24=178,3933 336. Еркіндік дәрежесінің саны: даbп = 2x3x4- 1=23 337. Екі еселенгендердің қосындысы (SSab ) мен варианттардың еркіндік дәрежесінің санын есептейді (даb): SSab= [(ab * ∑AB2) – Q2] : (a * b * n) ∂ab = (a*b) – l. 338. Варианттар бойынша екі еселенген өнім қосындысын есептейді: ∑AB = 168,82 + 172,82 + ... + 179,22 = 186013,60 339. Варианттар санына көбейтеді ab: 186013,60x2x3= 1116081,60 340. Тәжірибе участок бойынша екі еселенген өнім қосындысын алдырады(Q2): 1116081,60-1055,62= 1790,24. 341. Тәжірибе участок делянкаларының жалпы санына бөледі (axbxn): 1790,24:24=74,5933. 342. Еркіндік дәрежесінің саны (даb): даb = 2х З-1=5. 343. Екі еселенгендердің қосындысы мен (SSn) қайталаулардың еркіндік дәрежесінің санын (дп) есептейді: SSn = [(n * ∑P2) – Q2] : abn, ∂n = n – 1. 344. Қайталаулар бойынша екі еселенгендердің қосындысын есептейді. ∑Р2 = 254,82 + 262,42 + 261,42 +277,02 = 278835,76. 345. Қайталаулар санына көбейтеді (n0): 278835,76x4= 1115343,04. 346. Сынақ бойынша екі еселенген қосындысын алдырады (Q2) 115343,04-1055,62 = 1051,68. 347. Делянкалар жалпы санына бөледі (ахвхп): 1051,68:24 = 43,82 348. Еркіндік дәрежесінің санын шығарады: ∂n = 4 – 1 = 3. 349. Екі еселенгендердің қалдық қосындысы мен (SS0) еркіндік дәрежесінің санын есептейді (∂ 0): SS0 = SSabn – SSab – SSn ∂0 = ∂abn – ∂ab – ∂n SS0 = 178,3933 – 74,5933 – 43,8200 = 59,98 ∂0 = 23 – 5 – 3 = 15. 350. Үлкен делянкалар бойынша өнім қосындылар таблицасын құрастырады: a1,I = 39,0+ 43,2+ 45,8 =128,0 a2,4 = 43,8 + 46,2 + 48,6 = 138,6. Осы Методиканың 45-қосымшасының есептері осы Методиканың 36-қосымшасының.есептерімен бірдей болады. 351. Екі еселенгендердің жалпы қосындысы (SSan ) мен үлкен делянкалардың еркіндік дәрежесінің санын (∂аn) шығарады: SSan = [(an * ∑(An)2 – Q2] : abn, ∂an = an – 1 352. Үлкен делянкалар бойынша екі еселенген өнім қосындысын шығарады: ∑(An)2 = 128,02 + 126,82 + ... +138,62= 139436,64. 353. Үлкен делянкалар санына көбейтеді (an): 139436,64 - 8 = 1115493,12 354. Q2 алдырады: 1115493,12 – 1055,62 = 1201,76. 355. Делянкалар жалпы санына бөледі (abn): 1201,76: 24 = 50,0733. 356. Еркіндік дәрежесінің санын шығарады: ∂an =2 * 4 – 1 = 7. 357. Екі еселенгендердің қосындысы (SSn) мен бірінші фактор варианттарының еркіндік дәрежесінің санын (∂n) есептейді: SSa = [(a * ∑A2) – Q2] : abn ∂a = а – 1. 358. Екі еселенгендер қосындысы: ∑А2 = 531,22 + 524,42 = 557168,8. 359. Бірінші фактор варианттарының санына көбейтеді (а): 557168,80x2=1114337,60. 360. Q2алдырады: 1114337,60-1055,62= 46,24. 361. Делянкалар жалпы санына бөледі: 46,24:24=1,9267. 362. Еркіндік дәрежесінің санын шығарады: ∂a =2 – 1 = 1. Бірінші типті тәжірибе участогі бойынша (1-ші және 2-ші факторлар вариантгарының 4 рет қайталағанында) қайталау дисперсияны осы Методиканың 45-қосымшасы бойынша есептемейді, өйткені ол осы Методиканың 36-қосымшасы бойынша есептелінген. SSn = 43,82; ∂n = 3. 363. Екі еселенгендер қосындысы (SSj) мен 1 қатенің еркіндік дәрежесінің санын есептейді (∂ 1): SSI = SSan – SSа – SSn ∂I = ∂an – ∂a – ∂n SSI = 50,0733 – 1,9267 – 43,82 = 4,3266 ∂I = 7 – 1 – 3 = 3. 364. Екі еселенгендер қосындысы (SSn ) мен 2 қатенің еркіндік дәрежесінің санын есептейді (д2) : SSII = SS0 – SSI ∂II = ∂0 – ∂I SSn = 59,98 – 4,3266 = 55,6534 4=15 – 3 = 12. Барлық дисперсия мөлшерлерін дисперсия анализінің таблицасына кіргізеді (осы Методиканың 44-қосымшасы). Келесі есептерді 301 - 305 пунктеріне сәйкес өткізеді. 64. Екі факторлы сынақтардың өнімділік нәтижелерінің анализі 365. Стандарт ылғалдылыққа әкелген екі факторлы сынақтардың өнімділік нәтижелерін зерттегенде келесі айырмашылықтарды бағалайды: 1) HCP1 бойынша бірінші фактор варианттарының орташа өнімділіктің айырмышылықтарын; 2) НСР2 бойынша екінші фактор варианттарының орташа өнімділіктің айырмашылықтарын; 3) НСР3 бойынша бір фактор варианттарын басқа фактор варианттарымен салыстырғанда 4) НСР3 бойынша бірінші және екінші фактор варианттарының бір-бірімен өзара қатынаста болғанда. НСР тең немесе жоғары болған айырмашылықтарды жұлдызбенен белгілейді. 366. Осы Методиканың 36-қосымшасы бойынша бірінші фактор варианттарының орташа өнімділігін есептейді, вариант арасындағы айырмашылықтарын есептейді және НСР1 осы Методиканың 46-қосымшасы бойынша оларды бағалайды. Қорытынды: бірінші фактордың екі варианттары сенімдік мүмкіндігі 0,95 деңгейінде болғанда өнімділік жағынан айырылмайды 367. Осы Методиканың 37-қосымшасы бойынша екінші фактор варианттарының орташа өнімділігін есептейді, варианттар арасындағы айырмашылықтарды есептейді және НСР2 бойынша оларды бағалайды (осы Методиканың 47-қосымшасы). Қорытынды: бір фактордың бірінші және екінші варианттары өнімділік жағынан бірдей болады, ал үшінші вариант өнімділік бойынша бірінші және екінші факторлардан жоғары болады. 368. Осы Методиканың 36-қосымшасы бойынша бірінші және екінші факторлар варианттарын есептейді, варианттар арасындағы айырмашылықтарды есептейді және оларды НСР3 бойынша бағалайды (осы Методиканың 47-қосымшасы). Қорытынды: бірінші фактордың бірінші варианты және екінші фактордың үшінші варианты өнімділікті көбейтеді (a1b3). Басқа варианттардың айырмашылықтары сынақтың қателігіне жатады. 369. Осы Методиканың 48-қосымшасы бойынша екі фактор варианттары алмасуында туатын реакцияларын зерттейді. Осы үшін НСР3 бойынша екі варианттар айырмашылықтарының айырымын анықтайды: 1) (a1b2-a1b1)-(a2b2-a2b1) 0,7-1,4=-0,7 2) (a1b3-a1b1)-(a2b3-a2b1) 4,8-2=2,8* 3) (a1b3-a1b2)-(a2b3-a2b2) 4,1-0,6=3,5* Факторлар қатынасы туралы қортындыны сорттарға қарай жасайды (сол фактор ішінде орналасқан сорттар бойынша). Сорттар үлкен делянкаларда орналасқанда (а1 және а2 сорттар) келесі қортындыға келеді: а1 сорт а2 сорттар реакция жағынан айырылады. Ал егер сорттар кішкентай делянкаларда орналасса онда (b1 b2 b3 сорттар) келесі қорытындыға келеміз: b3 сорт b1 және b2 сорттардан реакция жағынан айырылады. b1 және b2 сорттар бірінші фактор варианттарына бірдей реакция береді. Бірінші фактор варианттары екі рет қайталанса, НСР1 және НСР3 бойынша бағаланған айырмашылықтардың бәрі жоққа шығарылады. 65. Алынған нәтижелерді қалпына келтіру 370. Кейбір жағдайларда бір немесе бірнеше делянкалар сынақтан алынғанынан сынақ толық емес болып саналады. Егер сорттардың өзіндік емес қасиеттер әсерінен, басқа себептерден (өнім уланған, жоғалған, ұрланған болса, методика мен технологияны бұзғанынан) делянкалар алынса, онда осы делянкаларда өнімді төменде көрсетілген әдіспен жаңадан өсіреді. Мысал: осы Методиканың 33-қосымшасында екінші сорттың төртінші қайталануындағы бөлікше мен оныншы сорттың бірінші қайталануындағы түсуі көрсетілген нәтижелері қарастырылады. Таблицаның бір клеткасын қалдырып, басқа барлық толтырмаған жерлерді жақын мағыналармен толтырады. Ең соңында бір делянка өнімі жоқ таблица шығады. Ол өнімді келесі формула арқылы анықтаймыз: 
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|