Экономист (Жен)
жүктеу/скачать 1,44 Mb.
|
О у ралы «Топыра тану» п ніні университеттерге арнал ан ба да
№18омл тұлғамен кездесу, 2 1 merged, 81 Урок Международный день Земли -3
| Тапсырмаға түсініктеме.
Шөлейт аймақ Қазақстанда дала мен шөл аралығында орналасып республика территориясының 23%-ін алып жатыр. Климаты қуаң және тым континентальды, жылдық жауын-шашын мөлшері 200-250 мм. Өсімдік жамылғысы сиректеу- боз, бетеге, жусан, бұйырғын, изен, қаңбақ, т.б. шөптерден құралған. Аймақтың негізгі топырақ типі қоңыр шөлейт топырақ. Қоңыр шөлейт топырақта органикалық қалдықтардың аз мөлшері және олардың жылдам минералдануы, гумус мөлшері аз, аз қалыңдықты генетикалық қабаттарға анық бөлінген кескін қалыптастырады. Қоңыр шөлейт топырақтар кескінінің жоғарғы бөлігінде қабатты құрылымды, сұр-қоңыр немесе жалынды-сұр түсті қарашірікті-элювиальды А1 қабаты орналасады. Қарашірікті қабат қалыңдығы 10-15 см. Одан төмен қоңыр–сұр түсті, тығыз қалыптасқан, жарықшақты, ірі кесекті немесе тоң кесекті құрылымды қарашірікті-иллювиальды В1 қабаты орналасады. Омыру беткейінде сирек призмалық пен жылтырлық байқалады. А1+ В1 қабатының қалыңдығы 30-35 см. Қарашірікті-иллювиальды қабаттың астында иллювиальды карбонатты қабат Вк орналасады, біркелкі боялмаған, сарғылт-қоңыр, карбонат ақтаңдақтары бар. Карбонатты қабат тығыз қалыптасқан, тоң кесекті немесе жаңғақты құрылымды. 80-100 см тереңдікте гипсті қабат бөлінеді, одан төмен жеңіл еритін тұздар кездеседі. Тұздар, соның ішінде натрий тұздары органикалық қалдықтардың минерализациясы және бұзылу кезінде түзіледі, терең шайылмайды, осыған байланысты натрийдің сіңіру комплексіне енуіне жағдай туады, нәтижесінде шөлейт қоңыр топырақтарда кебірлену процесі жүреді. Бұл топырақтарда кебірлену кең таралған (28-кесте). 28-кесте - Қоңыр шөлейт топырақтардың классификациясы
Қоңыр шөлейт топырақтарды типшелерге бөлу негізіне гумус мөлшері мен топырақ кескінінің жеңіл еритін тұздардан сілтісіздену дәрежесі алынады, бұл көрсеткіштер жергілікті жағдайлар (топырақтардың механикалық құрамы, жыныс сипаты, орналасу тереңдігі) және олардың даму ерекшеліктерімен анықталады. Қоңыр шөлейт топырақтарды тегтерге бөлу негізіне кебірлену, сортаңдану және карбонаттылық алынған. Қалыпты шөлейт топырақтарда топырақ типінің белгілері түгел сақталады. Кебірленген топырақтардың сіңіру комплексінде 3 - 15% натрий болады. Қарашірікті В1 қабатының төменгі бөлігі тығыздалған, құрылымы кесекті-призмалы немесе тоң кесекті. Кебірленбеген қоңыр топырақтармен салыстырғанда карбонаттар мен жеңіл еритін тұздар топырақ беткейіне жақын орналасқан. Қоңыр шөлейт қалдық-кебірлі солодтанған топырақтарда солодтану белгілері қарашірікті-элювиальды қабатта болады. Оларға SiO2 себіндісі, жапырақты құрылым, кеуекті қалыптасу тән. Қарашірікті қабаттың төменгі бөлігінде кебірлену мен аз мөлшерде сіңірілген натрий болады. Қоңыр шөлейт сортаңданған топырақтар 1 метрлік қабатта жоғары мөлшерде жеңіл еритін тұздар болуымен ерекшеленеді. Қоңыр шөлейт карбонаттық топырақтардың сипатты белгісі- беткейінен бастап қайнау және аз тереңдікте көп мөлшерде карбонаттардың болуы. Қоңыр шөлейт босқұмды топырақтар құмды жыныстарда дамыған , кескінінің нашар жіктелуі, карбонаттар мен жеңіл еритін тұздардан сілтісізденуімен ерекшеленеді. Қоңыр шөлейт гипсті топырақтар қалдық гипсті жыныстарда қалыптасады. Қоңыр шөлейт шала дамыған топырақтар тығыз жыныстардың аз қалыңдықты элювийінде қалыптасады, қиыршық тасты, кейде тастанған. Қоңыр шөлейт гипссіз топырақтар жеңіл жыныстарда қалыптасады, оларда кебірлену белгілері жоқ, тұзданбаған, аз карбонатты, олардың кескіні жиі қиыршық тасты. Қоңыр шөлейт топырақтар кебірлену, сортаңдану, карбонаттылық және тастану дәрежесіне қарай түрлерге бөлінеді. жүктеу/скачать 1,44 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|