Экономист (Жен)
жүктеу/скачать 1,44 Mb.
|
О у ралы «Топыра тану» п ніні университеттерге арнал ан ба да
- Бұл бет үшін навигация:
- Сұр-қоңыр аз карбонатты
| Сұр-қоңыр карбонатты (тұрандық) топырақтар сұр-қоңыр аз карбонатты топырақтардан кескін бойы карбонаттардың жоғары мөлшерде болуымен ерекшеленеді. Карбонаттардың ең жоғары мөлшері кескіннің орта және жоғарғы бөліктерінде байқалады.
Сұр-қоңыр аз карбонатты (қазақстандық) топырақтар сұр-қоңыр карбонатты (тұрандық) топырақтармен салыстырғанда генетикалық қабаттарға анық бөлінеді. Сұр-қоңыр қалыпты (кебірленбеген) топырақтар бос жыныстарда қалыптасады. Олардың кескіні нашар жіктелген. 29-кесте – Сұр-қоңыр топырақтар классификациясы
Кебірленген топырақтар тығыз қалыптасу, жарықшақтық, кесекті-тоңкесекті немесе призмалы құрылымды болуымен сипатталады. Сортаңданған топырақтар жеңіл еритін тұздардың жоғары мөлшерде болуымен ерекшеленеді. Гипсті топырақтарда 40-50 см тереңдікте 50%-ке дейін гипс болады. Сұр-қоңыр топырақтар түрлерге тұздану, кебірлену дәрежесі және кескін қалыңдығы бойынша бөлінеді. Тығыз жыныстарда шала дамыған топырақтар жеке тегке бөлінеді. Сұр-қоңыр топырақтар арасында шалғындық-сұр-қоңыр шөл топырақтары кездеседі – шөлейт шалғынды-қоңыр топырақтарға ұқсас. Ойпаңдау жерлерде астық тұқымдас-жусанды өсімдіктер астында қалыптасады. Төселуші жыныс қасиеттері мен жер бедерінде орналасу жағдайына тәуелді, әртүрлі сілтісіздену және тұздану дәрежесімен сипатталады. Тақырлар – шөлді аймақтың ойпаң балшықты жерлерінде кездеседі. Олардың беті кеуіп жарылып кеткен ойдым тығыз, қызғылт немесе жалын-сұр түсті. Беткейі балшықты 2-3 см қалыңдықты тығыз қыртыспен жабылған, тығыздығы аздау қабаттанған немесе қабыршақты қабатқа ауысады. Қыртыс пен қабыршақты қабаттың қалыңдығы 3-7 см. Одан төмен кесекті, жеңіл еритін тұздары бар қабат орналасады. Тақырлар Іле, Шу, Сырдария, Жайық өзендерінің төменгі жағында таралған. Тақырларға кескінінің жоғары карбонаттылығы тән. Олардың ең көп мөлшері үстіңгі қабатта болады. Тақырлар екі типшеге бөлінеді: типті тақырлар (балдырлы) және құмданған тақырлар (қыналы). Типті тақырлар мынадай тегтерге бөлінеді: қалыпты (сортаңданған) – аз тереңдікте жеңіл еритін тұздар болады; сорланған – қыртыстың астында тұздар болады; кебірленген – тұздар төмен қарай шайылған, қыртыс және қыртыс астындағы қабат тығызданған, су ерітіндісі күшті сілтілі; кебірлі құйма – су көп тұрған жерлерде қалыптасады, терең жарықшақты тығыз қыртысты, ірі тоңкесекті құрылымды және тұздардан шайылу дәрежесі бойынша бөлінеді; құмданған – құмдардың жиналуымен қалыптасады, басқа тақырларда болмайтын өсімдіктер өсуімен сипатталады. Құмданған тақырлар (қыналы) беткейінің алма-кезек сумен жабылуы нәтижесінде қалыптасады. Бұл тақырларда жұмсақтау қабыршақты кеуекті қабат болады. жүктеу/скачать 1,44 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|