Ормандық солодтар (типті) – шөптесін өсімдіктер нашар дамыған қайыңды және қайыңды-көктеректі шоқ ағаштар астында қалыптасады. Мұндай солодтар кескінінде А0 орман төсеніші астында А2 солодты қабат анық байқалады. Қарашірікті элювиальды А1 қабаты қалыптаспаған немесе нашар жетілген, оның қалыңдығы 5 см-ден аспайды. Орман солодтарының кескіні күлгін топырақтарға ұқсас.
Шалғындық солодтар (шымды)- селдір шоқ ағаштар астында немесе шөптесін өсімдіктері жақсы дамыған ойпаңдарда қалыптасады. Шалғындық солодтар кескінінде шымды қарашірікті-элювиальды А1қабаты жақсы қалыптасқан, оның астында солодты А2 қабаты орналасады. Кескіннің төменгі жағында глейлену байқалады.
Шалғынды-батпақтық солодтар (торфты) – жер асты сулары жақын жатқан бұта аралас шалғынды-батпақтық өсімдіктер астындағы ойпаңдарда қалыптасады.
Шалғынды-батпақтық солодтар кескінінде торфтанған шым А0, торфты қабат Ат0, қарашірікті-элювиальды А1 және солодты А2 қабаты анық байқалады. Кескін бойында глейлену күшті дамыған.
Солодтарды кебірлену мен тұзданудың қалдық белгілері бойынша туыстықтарға бөледі. Солодтарды карбонатсыз, тұзданбаған және кебірленбеген, кебірленген және сортаңданған деп бөледі.
Шалғындық солодтарды (шымды) сонымен қатар шымды қабат қалыңдығы бойынша аз шымдалған- А1 қабаты қалыңдығы-5-10 см, орташа шымдалған- А1 -10-20 см және терең шымдалған А1 қабаты - >20 см. Шымды қабаттағы қарашірік мөлшері бойынша: аз қарашірікті- 3% -тен аз, орташа қарашірікті-3-6%, жоғары қарашірікті- 6%-тен жоғары.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ:
1. Қандай топырақтар солодтар деп аталады?
2. Солодтардың негізгі морфологиялық айыру белгілерін атап беріңдер.
3. Солодтар кескіні қандай генетикалық қабаттарға бөлінеді?
4. Солодтар қандай тип тармақтарына бөлінеді?
ҚОҢЫР ШӨЛЕЙТ ТОПЫРАҚ
Сабақтың мақсаты: Қоңыр шөлейт топырақ классификациясымен, морфологиялық белгілерімен, қасиеттерімен танысу.
Тапсырма: 1. Монолиттер мен жәшіктегі үлгілерді пайдаланып қоңыр шөлейт топырақтардың морфологиялық белгілерін қарастыру дәптерге осы топырақ бейнесін түсіру.
2. Қоңыр шөлейт топырақ классификациясымен танысу.
3. Қоңыр шөлейт топырақтардың таралу шекарасын, түзілу жағдайларын қарастыру.
