«Электр тізбектерінің теориясы» пәнінің дәріс сабақтар тақырыптары Дәріс тақырыбы
«Жұлдызшаны» «үшбұрышқа» түрлендіру
жүктеу/скачать 2,2 Mb.
|
ЭТТ лекция
- Бұл бет үшін навигация:
- ЭҚК көздерін ауыстыру
- 3.Дәріс тақырыбы
- Екі түйін әдісі
| «Жұлдызшаны» «үшбұрышқа» түрлендіру
«Жұлдызшаның» R1, R2, R3 кедергілері берілген болсын. Баламалы «үшбұрыштың» кедергісін (2.8 ) теңдеулерінбірігіп есептеп алуға болады. Ол үшін келесі жасанды әдісті қолданамыз. Үшінші теңдеуді біріншіге, содан соң екіншіге кезектеп бөлу арқылы келесіні аламыз Осыдан
оларды (2.8) теңдеуіне қоямыз . Нәтижесінде келесіні аламыз . (2.9) Сәйкесінше , (2.10) . Кирхгофтың бірінші заңы бойынша токтар үшін . ЭҚК көздерін ауыстыру ЭҚК көздерін ауыстыру негізіне есептеулерді жеңілдету үшін Кирхгофтың екінші заңы бойынша токтар қосынды контурлық ЭҚК-мен анықталады. Кез-келген тармақтан ЭҚК көзін жою үшін осы тармаққа 1.27, в суретінде бейнеленген орнын толтыратын ( тең және оған қарама- қарсы) ЭҚК енгізеді. 2.10 Сурет Сондай ЭҚК осы түйінде тоғысқан тармақтарға да енгізеді. Сондықтан «ав» тармағындағы қорек көзі жойылады (2.10 сурет), ал контурлық ЭҚК өзгеріссіз қалады. Осыдан ЭҚК көздерін ауыстыру ережесі шығады: ЭҚК көзін схеманың бір тармағынан басқа тармағына ауыстыруға болады, егер осы тармақтар бір түйінде қосылса және схемадағы токтар өзгермесе. Кері ережесі келесідей: бір түйінде тоғысқан барлық тармақтардың ЭҚК көздерінің бағыттары мен шамалары бірдей болса, біреуін санамағанда, онда 2.11 суретінде бейнеленген барлық қорек көздері бір қорек көзімен ауыстырылады және ол қорек көзі болмаған тармаққа қосылады. а) б) 2.11 Сурет Әдебиеттер: [1, 2, 3, 4, 5,6] 3.Дәріс тақырыбы:Тұрақты токтың сызықты электр тізбектерін есептеу әдістері. № 3 дәріс тезистері: Контурлық токтар әдісі негізгі әдістердің біреуі болып саналады және ол тұрақты және айнымалы токтың сызықты тізбектерінде қолданылады. Әдістің маңызы болып, ізделулі белгісіз шамалар ретінде тізбек тармақтарындағы нақты токтар қарастырылмайды, ал шартты контурлық токтар деп аталатын токтар алынады. Контурлық токтардың саны тізбектегі тәуелсіз контурлардың санына тең және тармақтардағы токтардың санынан аз болады. Негізгі есептеу қатынастарын шығару үшін тармақтарында ЭҚК көздері бар тұрақты токтың тізбегін қарастырайық (3.1 сурет), онда 3 тармақ және 2 түйін бар. 3.1 Сурет Берілген тізбек үшін тәуелсіз контурлардың саны 2 тең. I11 және I22 контурлық токтардың бағыттарын стрелкамен көрсетеміз. Әр контур үшін Кирхгофтың екінші заңы бойынша теңдеулер жазамыз. Көршілес тармақтағы (R2 кедергісі) токтың (I11 I22) бағыты үстінен астына қарай бағытталған, яғни I11 контурлық тогы бойынша бағытталған. R1 және R3 тармақтарында I11 және I22 токтары орын алады. Онда бірінші контур үшін теңдік былай көрсетіледі R1I11 + R2 (I11 – I22) = E1 + E2. екіншіконтурүшін R3I22 – R2 (I11 – I22)= – E2 – E3. Онда 3.1 суретіндегі схема үшін теңдеулер келесідей (3.1) Жаңа белгілеулерді енгіземіз R1 + R2= R11 – 1 контурдың өзіндік кедергісі; – R2 = R12= R21– 1 және 2 контурдың жалпы кедергісі; R2 + R3= R22– 2 контурдың өзіндік кедергісі; E1 + E2= E11 – 1 контурдың контурлық ЭҚК; – E2 – E3= E22 – 2 контурдың контурлық ЭҚК. Онда теңдеулер жүйесі бойынша кез-келген тізбектің контурлық теңдеулерін аламыз (3.2) Матрица түрінде , (3.3) мұнда – п өлшемді контурлық кедергілердің квадраттық матрицасы ; [Ik]= – контурлық токтардың бағана матрицасы; [Ek]= – ЭҚК бағана матрицасы. (3.2) теңдеулерін қолмен шығаруға болады, бірақ n > 3 болған кезде есептеулер Жүйенің анықтауышы Контурлық токтарI11= ;I22= ;Inn= ; Бағана элементтері бойынша анықтауышты жіктейміз , (3.4) ЭЕМ қолданған кезде контурлық токтарды (3.3) формуласымен есептеген дұрыс [Ik]=[RK-1]*[EK], (3.5) мұндағы [RK-1] – [RK]* [RK-1]=[1] шартына сәйкес келетін контурлық кедергінің қарсы матрицасы. Қарастырылатын тізбекте шектелген қуаттың ток көздері болса, онда баламалы ЭҚК көзімен ауыстыруға болады. Егер тізбекте шексіз қуаттың ток көздері болса, онда осы токтарды контурлық токтар ретінде алған дұрыс, өйткені контурлық токтардың сәйкесінше теңдеулердің саны азаяды. Екі түйін әдісі Практикада екі ғана түйіні бар сұлбалар жиі кездеседі. Сондай сұлбаның біреуін 3.2-суретен көруге болады. Ондай сұлбаның ток күшін есептейтін ең қолайлы әдіс екі түйін әдісі. Алдымен сұлбаның екі түйінінің арасындағы кернеуді анықтап, содан кейін ток күшін табу арқылы электрлік тізбектерге есеп жасау әдісін екі түйін әдісі деп атайды. Бұл әдіс бойынша есеп жасау үшін (3.6)) өрнектерді пайдаланады. Сонымен қатар түйіндік потенциалдар әдісін де қолданады. 3.2-суреттегі сұлбаның а және түйіндерімен ток жүрмейді. Сондықтан, егер өрнекте болса, онда екі түйінің аралығындағы кернеу Uab анықталмайды. . (3.6) 3.2 Сурет Uab кернеуді анықтаған соң кезкелген п саланың тогін өрнегі арқылы табуға болады. жүктеу/скачать 2,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|