Қазіргі қазақ тілі ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік кешені
Етістік түбірінің грамматикалық ерекшеліктері
жүктеу/скачать 2,55 Mb.
|
| 2.Етістік түбірінің грамматикалық ерекшеліктері.
Түбір етістіктер қатарына арнаулы морфологиялық бөлшектері жоқ, жеке тұрған күйінде түбір және жұрнақ деп бөлшектеуге келмейтін сөздер кіреді. Мысалы, аз, ал, алда, бер, бол, байла, же, жыла, илан, шаш т.б. Етістіктің түбір тұлғасы қимылды, іс-әрекетті, процесті т.б. білдіреді және ол етістіктің жеке сөз табы ретіндегі жеке тұрғандағы семантикалық белгісі, негізгі жалпы грамматикалық мағынасы, ал бұйрық райдың 2-жағы сол етістіктің сөйлеу процесінде басқа сөздермен қарым-қатынасқа түсудің нәтижесінде пайда болатын, грамматикалық нөлдік форма арқылы көрінетін түрлену мағынасы, яғни категориялық грамматикалық мағынасы болып табылады. 1.Етістіктің түбір тұлғасы мен бұйрық райдың 2-жақ тұлғасы бір емес, олар сыртқы түрі жағынан ғана сәйкес келеді, сондықтан оларды ажырата білу керек. 2. Етістік түбірлері тікелей жіктелмейді, түбір тұлғасында белгілі бір мағына қимыл білдіргенмен, түбір күйінде тікелей сөйлем ішінде қолданылмайды, тек етістіктің белгілі грамматикалық тұлғаларын (есімше, көсемше, шақ, рай т.б.) жамылып және сол тұлғалар негізінде ғана жіктеліп барып жұмсалады. Тек қана қазіргі тілімізде отыр, тұр, жатыр, жүр деген қалып етістіктері тікелей жіктеліп, қолданылады. жүктеу/скачать 2,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|