Бүгінгі күні біздің қоғамға проблемаларды шеше алатын, шешім қабылдайтын

65 
СЫН ТҰРҒЫСЫНАН ОЙЛАУ 
 
Сын тұрғысынан ойлау 
бақылау, тәжірибе, толғану және ой жүгірту нәтижесінде 
алынған ақпаратты ұғыну, бағалау, талдау және синтездеуде қолданылатын әдіс болып 
табылады, сонымен қатар ол әрекет жасауға негіз, түрткі болуы да мүмкін. Сын 
тұрғысынан ойлау көбінесе бір нәрсені елестетуге, баламалы шешімдерді қабылдауға, 
ойлау және іс-әрекеттің жаңа немесе түрлендірілген тәсілдерін енгізуге дайын болуды 
көздейді, ол ұйымдастырылған қоғамдық әрекеттерге бейілділік пен басқаларды сын 
тұрғысынан ойлауға баулуды білдіреді. 
Бастапқы деңгейде 
сын тұрғысынан ойлау үдерісі:
• қажетті ақпараттар жинауды; 
• дәлелдерді сын тұрғысынан талдау мен бағалауды; 
• кепілдендірілген шешімдер мен жинақталған қорытындылар; 
• ауқымды тәжірибе негізінде болжамдар мен ұсыныстарды қайта қарауды 
көздейді. 
Төменде балаларға сынып тапсырмаларын ойдағыдай орындау үшін қажетті 
әрекеттер реті мен дағдылар келтірілген: 
1. Көру немесе есту арқылы алынған ақпаратты 
өңдеу
, сондай-ақ бастапқы 
дереккөздерді зерделеу кезінде алынған деректерді, жауап алу немесе сауалнама 
барысында жиналған деректерді немесе оқулықтар, энциклопедиялар немесе веб-
сайттар сияқты екінші дереккөздерден жиналған ақпаратты өңдеу.
2. Зерттеу жүргізуге арналған дәлелдемелерді немесе зерттеу нәтижесінде алынған 
дәлелдердің негізін құрайтын дәлелдемелерді жүйелейтін 
түйінді мәселелер,
болжамдар мен гипотезаларды
түсіну. 
3. Осы түйінді мәселелер мен қолда бар дәлелдемелердің бір-біріне 
сәйкес келуін және 
үндесуін талдау
. 
4. Жекелеген факторлар немесе түрлі дербес бағалар мен болжамдар арасындағы 
ұқсастықтар мен айырмашылықтарды 
анықтау
.
5. Дәлелдерді немесе бірқатар идеяларды дайындау үшін түрлі ақпарат көздерін 
жүйелеу
. Сіздің идеяңызды қалыптастыратын және қолдайтын түрлі дереккөздер 
арасында байланыс жүргізіңіз.
6. Сіздің зерттеуге қатысты дәлелдемелердің
шынайылығы мен дәлелділігін 
және 
дәлелдемелер сіздің болжамдарыңызбен, туындаған идеяларыңызбен қаншалықты 
сәйкес келетінін 
бағалау. 
7.
 
Зерттеу негізінде жатқан сұрақтардың жауабына түсініктеме беру кезінде зерттеу 
барысында алған білімін
 қолдану. 
8. Зерттеу қорытындылары мен нәтижелерін 
дәлелдеу және негіздеу
. 
Белсенді оқыту мен оқу әдістерін қолдану үдерісінде оқушылардың сын тұрғысынан 
ойлауын дамытқысы келетін мұғалімдер арасында оқу мақсаттарын жіктеудегі Блум 
таксономиясы ең маңызды жұмыстардың бірі болып табылады. 

66 
Блум таксономиясына сәйкес танымдық мақсаттарды топтастыру 
Роберт Фишер (2005: 57) ұсынған төмендегі кестеде түрлі ойлау деңгейлеріне тән 
түрлі санаттар мен үдерістер аталған. 

жүктеу/скачать 5,73 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: