Джуманбаева жаныл калменовна

 

18 

10 «А» сыныбы 

№  Аты-жӛні 

Ин

тел

л

ек

ту

ал

ды

қ

 

Ш

ы

ға

рм

ашы

л

ы

қ

 

Ғ

ы

л

ы

милық

 

Кӛ

рк

емді

к

-б

ейн

ел

ік

 

М

узы

қ

ал

ы

қ

 

Ә

дебиет

шіл

ік

 

Ә

рт

іс

ті

к

 

Тех

н

и

к

ал

ы

қ

 

Же

текш

іл

ік

 

С

п

ор

тт

ы

қ

 

1 

Алғабек Медел  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2 

Амантай Дарын  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3 

Асылхан Наргиз  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4 

Атықай Мерейлім  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5 

ДжазылбековКуаныш  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6 

Ержанқызы Жанира 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

7 

Ерхан Айнҧр  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8 

Кӛпбосын Диас  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

9 

Қазбек Аруна  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10  Нҧрлыбек Аружан  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

11  Нҧржанқызы Анеля 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

12  Орынбасар Хадиша 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

13  Орынбасар Әбдина 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

14  Сатылған Бекжан  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

15  Тоқтарбек Мерей  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

16  Шорабек Ерсҧлтан  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

17  Орынбасар Анипа  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

18  Жаңылов Еркебулан  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

19  Атамқҧлова Мерейім  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

20  Балтабай Салтанат  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

21  Абдраим Тогжан  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

22  Қаршыга Аружан  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

23  Қайып Жәния 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қортынды: 

13  9 

2 

7 

2 

6 

3 

1 

8 

5 

 

 

56

% 

45%  8%  30

% 

8%  26%  13

% 

4%  34%  21% 

 

 

 

 

19 

Әр  сынып  бойынша    жеке-жеке  қорытынды    жасап    болғаннан  кейін,  

жалпы жоғарғы сыныптар  бойынша   тӛмендегідей  қорытындысын  жасаймыз. 

 

5-10  

 

 Сыныптар 

бойынша жалпы 

саны 

97  98  27  69  43 

60  63  52  83 

87 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

        

 

   

          

 

                

 

 

 

 

 

 

 

 

20 

ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕМЕ 

ДАРЫНДЫ БАЛАЛАРМЕН ЖҦМЫС 

 

Қазақстан  Республикасының  2030  жылға  дейінгі  стратегиялық  даму 

бағдарламасында  білім  беруді  инновацияландыруға  сай  икемдеу  ҥшін  білім 

беру жҥйесін ақпараттындыру, жаңа талапқа сай дамыту талабы қойылып отыр. 

Осы  талапқа  сай  бҥгінгі  таңда  білім  беруде  жеке  тҧлғаны  дамыту,  дана  және 

дара ойлай алатын дарынды баланы оқыту мен тәрбиелеу жолдарын айқындау 

қажеттігі айқын. 

Қай елдің болмасын ӛсіп-ӛркендеуі, ӛнуі, әлемде ӛзіндік орын алуы оның 

ҧлттық  білім  жҥйесінің  қалыптасуына,  даму  бағытына  тікелей  байланысты. 

Сондықтан  да,  мемлекет  басшысы  болашақта  қазақ  елінің  кӛсегесін  кӛгертіп, 

ғылымын  кӛркейтер  деген  ҥмітпен  жас  дарындарға  ҥлкен  назар  аударуда, 

қолдау  кӛрсетуде.  Осы  орайда  қандай  да  болмасын  білім  беру  мекемесі 

оқушыларға мемлекеттік білім стандартына сай білім берумен шектеліп қалмай, 

оларды  ғылыми  ізденіс  жҧмыстарға  тартып,  шығармашылық,  дарындылық 

қабілеттерін дамыту бағытында жҧмыс жҥргізуі тиіс. 

Қазіргі  білім  берудің  мақсаты  білім,  білік,  дағдымен  қаруландыру  ғана 

емес, солардың негізінде дербес ӛзгермелі қоғамда лайықты ӛмір сҥріп, жҧмыс 

жасай  алуына,  әлеуметтік  және  кәсіби  біліктілікке  ақпаратты  ӛзі  іздеп  тауып, 

ҧтымды  пайдалана  алатын,  жан-жақты  дамыған,  білімді,  ӛз  ісін  және  ӛзгенің 

ісіне әділ баға бере алатын жеке тҧлғаны қалыптастыруды талап етіп отыр. 

Мектеп – білім берудегі бар мҥмкіншілікті қамтамасыз ететін білім ошағы. 

Ӛз  ҧлтын,  тілін  сҥйіп,  қастерлейтін  адам  ғана,  сонау  әлімсақтан  мирас  болып 

келе  жатқан  ата-ананы,  ҥлкенді  сыйлау,  кішіге  қамқорлық,  мейірбандық, 

инабаттылық кӛрсету сияқты ізгі қасиеттердің иесі бола алады. Қазақ жастары 

осындай  ҧлтжандылығымен,  ӛздеріне  тән  ҧлттық  болмысымен  және  рухани 

тазалығымен  ерекшеленуі  тиіс.  Ар-намысын  жоғары  ҧстаған  ел  ғана  басқа  ел 

алдында  әрдайым  абыройлы,  сыйлы  болмақ.  Міне  осы  тҧрғыда  мектеп 

мҧғалімдерінің алдындағы басты назар аударатын міндеттердің бірі білімді де 

тәрбиелі тҧлға тәрбиелеуге бар кҥштерін жҧмылдыру. 

Бҥгінгі білім берудегі тәжірибе оқушылардың әртҥрлілігін кӛрсетіп отыр. 

Білім  берушінің  алдындағы  басты  назар  аударатын  негізгі  міндеттердің  бірі  – 

дарынды  балаларды  анықтап,  оларға  адамгершілік  қасиеттерді  дарыту, 

шығармашылыққа ҥйрете отырып, терең біліммен қаруландыру. Интеллектілері 

шығармашылыққа жақын сараптай алатын, байланысын сезе алатын ӛте жақсы 

дамыған оқушылар ӛз қатарларынан ӛзгешелініп тҧрады.  

Бҥгінгі  таңда  дарынды  бала  сӛзі  жиі  қолданылып  жҥр.  Дарындылық  – 

адамның  ӛз  бейімділігі  арқылы,  шығармашылықпен  жҧмыс  істеу  арқылы 

қалыптасатын  қасиет.  Қазіргі  таңда  барлық  оқушы  дарынды  оқушы.  Бҧл 

қасиетті  байқап,  оның  бар  екеніне  кӛзжеткізіп,  бойындағы  дарынын  одан  әрі 

ӛрбітуге,  ҧштауға,  арман  асуларын  жҧлдыздай  жарқырап,  тау  бҧлағындай 

мӛлдіреп,  халқының,  ата-анасының  мақтанышы  болуға  мҥмкіндік  жасау 

мҧғалімге артылатын жҥк. 

 

21 

Балалар  дарындылығын  зерттеумен  және  ерекше  балаларды  оқыту  және 

тәрбиелеудің  психологиялық  —  педагогикалық  жақтарын  қарастыру  қырлары 

әр қилы болуы тиіс. Қазіргі кҥнде ерекше қабілетті балаларды іріктеп, олардың 

әрі қарай дамуы ҥшін жағдайлар жасауы керек екендігі анық. Себебі, баланың 

қабілеттері  мен  таланттарын  толық  ашу  ӛзіне  ғана  емес,  мемлекетке  де  қажет 

болып  табылады.  Жаңа  технологияларды  практикаға  енгізу  және  игертудегі 

сапалы  қадамның  сандарынан  қоғамның  стандартты  емес ойлау  қабілетіне  ие, 

ӛндірістік  және  әлеуметтік  ӛмірге,  жаңа  мазмҧн  енгізетін,  болашаққа  қатысты 

жаңа  міндеттерді  қойып,  оларды  шеше  алатын  мамандарға  деген  қажеттілік 

ӛсті. 

Қазақстан  Республикасының  «Білім  туралы»  заңында  мемлекеттік  саясат 

негізінде  ең  алғаш  рет  «Әр  баланың  қабілетіне  қарай  интеллектуалдық  дамуы 

және  адамның  дарындылығын  таныту»  сияқты  ӛзекті  мәселелер  енгізіліп 

отырғаны  белгілі.  Осы  мәселе  негізінде  дарындылықты  анықтап  алу  негізге 

алынуы шарт. 

Дарындылық  –  жеке  тҧлғаның  ӛте  кҥрделі,  кӛп  аспектілі  қыры. 

Дарындыларды  шығармашылық  жолға  бағыттап,  оны  іске  асыра  білу  және 

ғылыми  –  білім  кеңістігінде  қалыптасқан  жеке  тҧлға  ҥшін  мына  талаптар  мен 

міндеттерді оқытушы ескеруі керек. 

Міндеттері: 

- 

оқу процесін тиімді ҧйымдастыру; 

- 

ӛзін-ӛзі бақылау мен ӛз білімін жетілдіру; 

- 

жеке тапсырмалар беру арқылы оқыту; 

- 

жеке тҧлғаның қасиеттерін, қабілетін анықтау. 

Осы  міндеттерді  орындау  ҥшін  және  оқушылардың  дарындылығын 

анықтауға қойылатын талаптар: 

1.Шығармашылық: 

- 

ойлау; 

- 

қабілет. 

2.Мотивация (жеке-мотивациялы ерекшелік). 

- 

кҥрделі тапсырмаларды шешуге ҧмтылыс; 

- 

пәнге қызықтыру. 

3.Оқушылардың әлеуметтік ҥйренуі: 

- 

сӛйлесуде; 

- 

тәртібінде. 

Келесі  кезең  —  бағалаушылық  болып  табылады.  Бҧл  кезеңнің  негізгі 

міндеті  диагностикалық  кестеде  ізденіс  кезеңінде  алынған  ақпараттарды 

нақтылау  мен  бекітуге  бағытталған.  Осы  кезең  барысында  педагогикалық  іс-

әрекет  бір  реттік  зерттеумен  арнайы  бағдарлама  бойынша  сабаққа  ауысады. 

Бала  туралы  алынған  ақпаратты  негізділігі  мен  дәлелділігіне  қарай  осы  кезең 

барысында  жҥйелі  тҥрде  кең  танымал  психодиагностикалық  әдістемелерді 

қолдана  отырып,  балаларды  жеке  және  ҧжымдық  зерттеу  жҥргізіледі.  Бҧл 

жҧмыстың  жҥйелілігі,  ҧзақ  мерзімділігі  бала  туралы  алынған  ақпараттардың 

дәлелділігінің қосымша кепілі қызметінде атқарады. 

 

22 

1. 

Дарынды  оқушыны  қалай  оқыту  керек?  Бҧл  мәселені  шешу  ҥшін  әуелі 

дарындылық  ерекшеліктері  анықталады.  Сол  ерекшеліктерді  дамытуға 

бағытталған оқыту технологиясы белгіленеді. 

2. 

Қандай  оқушы  дарынды,  ерекшелігі  неде?  Бҧл  сҧраққа  жауап  беру 

барысында  арнайы  оқыту  технологиясының  мазмҧны  анықталып, 

қҧрылымдық жҥйесі жасалды. 

Дамыта  оқыту  деп  мақсаты,  міндеттері,  әдіс-тәсілдері  оқушының  ӛнімді 

ойлауының  даму  заңдылықтарына  сәйкес  берілген  оқытуды  айтамыз.  Ӛнімді 

ойлаудың жҥйесі – танымдық іс-әрекеттен логикалық іс-әрекетке келтіру, одан 

шығармашылыққа бағыттау. Ол ҥш негізгі аспектіні қамтығаны дҧрыс. 

1. 

Танымдық - оқу материалдарын игеруі, қызығуы, танымдық белсенділігі. 

2. 

Логикалық - оқу материалдары бойынша логикалық ойлау процесі арқылы 

қҧрылымындағы тапсырмаларды орындау. 

3. 

Шығармашылық-шығармашылық  әдіс-тәсілдері  игеруі,  шығармашылыққа 

қадам жасау, тҥрлендіру, ой туындатуы, қорытынды жасау, ғылыми-ізденіс 

жҥргізу. 

Оқушыларды шығармашылыққа баулу ҥшін тағы бір қажеттілік  – баланы 

психологиялық  дайындықтан  ӛткізу.  Психологиялық  дайындық,  яғни 

педагогтің  псикологиялық  әсері  шығармашылық  кезеңде  баланың  шабытын 

оятып,  қҧлшындырып,  еліктіріп  отырады.  Шығармашылық  шеберлік  ҥшін 

оқушыға  ҧстаздың  берер  психологиялық  әсері  мынадай  болмақ  керек  деп 

ойлаймыз: 

- 

«сенің  қолыңнаи  бәрі  келеді»,  «сен  қабілеттісің»,  «жаз»,  «ҥйрен’  деп, 

баланың еркін билеп, сенім білдіру; 

- 

оқушының  кішкентай  жегістігі  болса  да,  жоғары  бағалап,  мадақтап, 

кӛтермелеу,  оқушылар  басылымында  ӛлең,  әңгімелерінің  жарық  кӛруіне 

кӛмектесу; 

- 

шығармашылық сәтте оқушыға қҧптаушылық кӛзқарас білдіру, сезім кҥйін 

бақылау, қамқорлық таныту. 

Шығармашылық  ойлап  –  табудың  әр  тҥрлі  тәсілдерін  ҥйрене  отырып, 

дарынды  балалар  пәндерді  оқу  барысында  ӛздерінің  «шығармашылық 

қабілеттерін»  қолданып,  К.Урбан  айтқандай,  нақты  ғылыми  зерттеулер  мен 

дивергенттік ойға тікелей әсер етудің шексіз мҥмкіндіктерін кӛрсетеді. 

Бала бойындағы дарындылық, ғылымилық қабілетін ашу, жақсы танымдық 

қасиеттерін  зерттеу,  айқындау  –  ең  басты  мәселе.  Ал  оқытудың  тҥпкілікті 

нәтижесі – ӛз ойын дәлелдей алатын, жан – жақты білімді, білімін жҥзеге асыра 

алатын,  қалыптасқан  ӛзіндік  азаматтық  кӛзқарасы  бар  іскер,  ақылды, 

адамгершілігі мол тҧлғаны тәрбиелеп қалыптастыру. 

Оқушының  дарындылығын  анықтап,  дамыту  мақсатында  әр  пән 

мҧғалімінің алдында тӛмендегідей мақсаттар мен міндеттер болуы орынды: 

- 

Дарынды оқушының ақыл-ойының, эмоционалдық және әлеуметтік дамуы 

мен ерекшеліктерінің ӛзіндік ашылу деңгейі мен ӛлшемін ескеру; 

- 

Жан-жақты ақпараттандыру; 

- 

Коммуникативті бейімдеу; 

 

23 

- 

Дарынды  оқушының  шығармашылық  бағытының  ашылуына,  дамуына, 

қоршаған ортаға ӛзін-ӛзі жарнамалауына кӛмек кӛрсету. 

Осы  мақсаттар  мен  міндеттерді  орындауда  мектеп  ҧстаздары  мынандай 

жҧмыс тҥрлерін қолданады: 

- 

Икемді және ҧтқыр оқу жоспарын қҧрады; 

- 

Жеке пәндерді оқытуда тәуелсіз қозғалыс жасайды; 

- 

Дарынды оқушының ӛзінің жҧмысын ӛзі жоспарлап, шешім қабылдауына 

ықпал етеді; 

- 

Дарынды оқушының қызығушылығына байланысты оқу жоспарын қҧрады. 

Осындай жҧмыс тҥрлерін ҧйымдастыруда ҧстаздар мынандай мәселелерге 

баса назар аударады 

1. 

Пән  сабақтарында  шығармашылық  сипаттағы  тапсырмаларды  іріктеу, 

орындау, талдау жҧмыстарын жҥйелі жҥргізуге; 

2. 

Дарынды  оқушылардың  білім  деңгейі  мен  олардың  ӛз  мҥмкіндіктерін 

пайдалану  кӛрсеткішін  арнайы  әдістемелер  бойынша  жҥйелі  тҥрде 

тексеріп отыруға; 

3. 

Сабақтан  тыс  мезгілде  жҥргізілетін  жҧмыстарға  —  пәндік  олимпиада, 

ғылыми конференцияға, интеллектуалдық турнирлер мен шығармашылық 

байқауларға дайындық жҧмыстарын жыл бойы жоспарлы жҥргізуге.  

ХХІ-ғасырда  әлемдік  білім  беру  жҥйесінің  дамуындағы  негізгі 

басымдықтарының бірі  – мектеп білімін жаңарту.  Ол оқушылардың неғҧрлым 

ӛз  бетінше  білім  алып,  оны  іс  жҥзінде  қолдана  білу  қажеттілігін  тәрбиелеуге 

бағытталған. 

жүктеу/скачать 0,9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: