Е с к е р т у: Оқулықтарда «өсуде, дамуда...» форма- осы шақ көрсеткіші саналып жүр. Бүл формада ешкан- дай да Еербалдық мағына болмайтындықтан және оған етістікке тән қосымшалар қосылмайтындыктан, етістік- тін шақ формасы ретінде қаралмачға тиіс.
Қелер шақ
Келер шақ категориясына амал-әрекеттің алдапы уа- кытта я сөйлеп отырған кезден кейін жүзеге асатыны- аспайтыны я асырылатыны-асырылмайтыны туралы тү- сінік беретін етістік формалары жатады. Бірақ, түр-тү- рінің ерекшеліктеріне қарай, бұл формалардын, өзара мағыналық айырмашылыктары болады.
Келер шақ формалары мағыналары мен түлғалык түрлеріне карай, жалпы (анық) келер шақ, болжалды келер шақ және мақсатты (арнаулы) келер шақ деген уш топқа бөлшеді.
Жалпы (анық) келер шақ амал-әрекеттің алдағы уакытта шүбәсыз. анық жүзеге асатынын білдіреді. Бүл шақ етістік негізіне көсемшеніц осы шақ формасынын жүрнағы (-а, -е, -й) қосылу аркылы жасалады. Мысальі: Біз үлкендердің тапсырмасын орындаймыз, үміттерін ақтаймыз, жазғы демалыста ауылдағы егін, күрылис жүмыстарына қатысамыз, ауыл еңбеккерлеріне жярдем береміз.
Болжалды келер шақ формасы алдағы уақытта іс телетін амал-әрекетті атайды, бірақ ол амалдың жүзе ге асу-аспауы күдікті, екі талай екені аңғарылады. А^ форманың өзі есімшенін келер шағының -ар (-ер, -V жүрнағы арқылы етістіктіц жалаң және күрделі негіз
332
дерінен жасала береді. Мысалы: Өзіңіз әуелі келерсіз, окай-жапсармен сонда танысармыз; Сізбен әлі де талай цездесетін де иіығармыз, әңгімелесетін де болармыз.
Достарыңызбен бөлісу: |
