Төртінші идея: қоғамдық құнды жеке қажеттіліктері мен қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін студенттердің сабақ, сыныптан тыс, бос уақытты және басқа да өмірлік іс-әрекеттерін барынша ұйымдастырушылық және педагогикалық қамтамасыз ету. Оның мәні:
А) қиыр солтүстікке теңестірілген жерде өте маңызды болып табылатын жас ұрпақтың физикалық және психикалық денсаулығын сақтау және нығайту принципін сөзсіз жүзеге асыруда;
б) Солтүстік аймақ үшін оқушының оңтайлы күн тәртібін орнатуда;
в) әрбір мектеп ауысымы үшін оқу, факультативтік, сыныптан тыс, бос уақыт сабақтары мен бейіндік топтар, академиялық сыныптар, жиынтық ағындар және т. б. бойынша тәрбиелік - дамытушылық іс-шаралардың неғұрлым қолайлы кестесін жасауда;
г) үй жануарларының тыныс-тіршілігін жеңілдететін отандық мектеп үшін білім беру-тәрбиелеу процесін ұйымдастырудың тиімді дәстүрлі емес нысандарын (жеке бағдарланған оқу жоспарлары бойынша сабақтар, оқу жұмысының блоктық-модульдік құрылысы және т. б.));
д) қамқорлыққа алынушыларды оқыту мен тәрбиелеу саласындағы әкімшілер мен тәлімгерлердің барлық стратегиялық, тактикалық және жедел ойлары туралы білім алушыларды нақты және толық хабардар етуде - білім беру-тәрбие қызметінің әрбір циклі үшін белгіленген, аралық және қорытынды жиналыстар, пәндер бойынша кіріспе және қорытынды сабақтар, тәрбиеленушілердің әртүрлі сабақтары мен істерінің егжей-тегжейлі кестелері, күн мен аптаның белгіленген тәртібінде алдағы өзгерістер туралы фронтальдық сипаттағы хабарландырулар, жергілікті сипаттағы Ақпарат және т. б.;
е) оқытушылар мен шұғылданушыларға арналған тақырыптық және сабақ бойынша оқу-әдістемелік кешендерді әзірлеуде және жағдаяттық орынды пайдалануда.
Бесінші идея: табиғи және әлеуметтік құбылыстардың қызмет ету және даму заңдылықтарының маңызды мазмұнын түсіну процесінің сипаты мен формаларын аудару, сонымен қатар проблемалық - шығармашылық, іздеу-зерттеу арнасында адам өмірінің ұтымды тәсілдерін игеру. Оның мәні:
а) оқушыларды объективті әлемнің зерделенетін шындықтарымен алғашқы таныстыру тәсілі ретінде және олардың пәндік-мүдделі игерілуін ұйымдастыру құралы ретінде түсіндірмелі-иллюстрациялық оқыту әдісін қолдану;
б) оқушылардың танымдық іс-әрекетінің тривиалды емес құрылымында проблемалық жағдайлардың серияларын, стандартты емес сұрақтардың "жанкүйерлерін" енгізу арқылы, берілген жағдайлардың мазмұнынан туындайтын мәселелерді шешудің болжамды нұсқаларын психикалық модельдеуді, мұғалімнің сұрақтарына объективті жауаптар алу мүмкіндігі туралы авторлық гипотезаларды негізделген түрде ұсынуды және егжей-тегжейлі тексеруді талап етеді;
в) оқу-тәрбие процесін оқушылардың ми қыртысының аналитикалық-синтетикалық қызметін ынталандыратын теориялық және практикалық іс-әрекеттерімен қанықтыруда: тарихи экскурсиялар жасау; тақырыптық рефераттар мен баяндамаларды дайындау, тыңдау және талқылау; пәндік пікірталастар өткізу; Профильді маңызды кроссвордтарды, шарадаларды, ребустарды және басқа да басқатырғыштарды шешу; Рубик текшесі сияқты ойындарға жүгіну; мнемотехниканы әртүрлі вариацияларда қолдану; компьютерлік-ойын техникасын қолдану және т. б.;
г) жалпыадамзаттық, ұлттық және өңірлік мәдениетті игеру тәсілдерін жетілдіру, пәндік-практикалық қызметті жүзеге асыру тәсілдерін ұтымды ету және т. б. бойынша жаттығулар кешендерінің сабақтары барысында балаларға, жасөспірімдерге, ұлдар мен қыздарға ұсыныста;
д) оқушылардың шығармашылық шығармалар жазу, өзіндік-авторлық жобаларды ұсыну және қорғау, жеке дайындалған көркемөнер бұйымдарын экспонаттау, жеке музыкалық немесе хореографиялық миниатюраларды орындау және т. б. кезінде жарыспалылық қағидатын пайдалануда.
Әр мектептің тұжырымдамасында жетекші болып табылады, сондықтан трансформацияның ұтымды өзегін қысқаша сипаттайды, ұжымның білім беру және тәрбие қызметін жетілдірудің бір бағыты көрсетілген. № 82 орта мектеп (директоры - Н.К. Асанова) - көп салалы жалпы білім беретін мектеп жас ауысымды оқыту мен тәрбиелеуді ұйымдастырудың блоктық-модульдік нысанын ұстанады және ұжымның тыныс-тіршілігіне негіздеп енгізіп,дидактикалық-әдістемелік және тәрбиелік-педагогикалық қайта құруда оқу-тәрбие процесін мақсатты ізгілендіру мен ізгілендіруді бірінші орынға қояды. Біздің өңірдің басқа да мектеп ұжымдары жаңашыл-реалистік тұрғыда еңбек етуде. Алайда, олардың барлық білім беру және тәрбие әрекеттерін біріктіретін көрсеткіш - бұл жерде ұсынылған оқу процесін жаңарту идеяларын тұрақты және дәйекті жүзеге асыру.
Біз зерттеу үшін бос орынды иемдендік және Арал ауданының әкімшілігі жанындағы білім беру бөлім алқасы мақұлдаған іздеу мәніне сәйкес келдік.
Екіншіден, біз зерттелетін жоспардағы жасөспірімдер оқушыларының дамуының барлық аспектілерін мұқият ойластырдық. Мұндай түсінудің нәтижелері тиісті түрде оқу-тәрбие жұмысын жоспарлау немесе жедел түзету үшін теориялық негіз болды. Біз жасөспірімдер мен орта мектеп оқушыларының жалпы тұлғалық жетілу құрылымындағы эмоционалды - еріктік және интеллектуалдық және дүниетанымдық аспектілердің өзара байланысын қамтамасыз етудің теориялық аспектісі туралы ақпаратты жариялауға мысал келтірейік. Мұнда жасөспірім және жасөспірім жастағы оқушылардың жан - жақты дамуы саласындағы іздеу процестерін құру және жүзеге асыру арқылы біз тиісті теориялық және мәдени негіздерден шығамыз. Егер тәрбиеленушілердің жеке мәдениетін қалыптастырудың жекелеген бағыттарында білім беру және тәрбие жұмыстарын жүргізу кезінде бізде және бізбен бірге жұмыс істейтін әріптестерде салыстырмалы сенімділік байқалса, онда білім беру іс - әрекетінің іргелес учаскелерінде педагогикалық шаралардың өзара байланысы мен өзара әрекеттесуін орнатуға тырысқанда, проблемалар жиі туындайды, онсыз оқушыларға тәлімгерлік әсердің тиімділігі айтарлықтай төмендейді.
Оқушыларды дамыту процесінің біріктірілген компоненттерінің мәнін түсіну жасөспірімдер мен жоғары сынып оқушылары ұжымдарында көп аспектілі жұмысты ұйымдастыруға деген көзқарастардың бірлігін орнатуға ықпал етеді. Біз осы жас категорияларының өкілдерін жалпы тұлғалық жетілдіру құрылымындағы эмоционалды-еріктік және интеллектуалдық-дүниетанымдық аспектілердің өзара байланысын негіздеуге жүгінеміз.
Зерттеудің басында және барысында өсіп келе жатқан жас азаматтың сенсорлық сферасының негізгі мазмұнын құрайтын және эмоциялар түрінде сезінетін сезімдері олардың иесінің әлемге, ең жақын қоршаған шындыққа, өзіне, күнделікті өміріне және т. б. қатынасының субъективті көрінісі екенін ескереміз. Оқу-тәрбие іс - әрекетінің осы саласындағы біздің басты алаңдаушылығымыздың бірі-палаталарда сезімдерді білдіру мәдениетін қалыптастыру-оларды шындықтың тиісті құбылыстарына қатысты қазіргі қарым-қатынастарының ситуациялық барабар эмоционалды көрінісіне үйрету.
Кез-келген білім алушының жеке басына қол тигізудің өзін-өзі ақтайтын әдістемелік әдістерінің делдалдығы кезінде (мысалы, раппорт, өкілдік жүйелер мен субмодальдылықтарды пайдалану, жеке ресурстарды бекіту, алдын-ала позицияларды қолдану, модельдеу, метафораларға жүгіну және т. б.).
-оқу-тәрбие іс - әрекетіндегі нейролингвистикалық бағдарламалау технологиясының қорынан) біз оқу тәжірибесін сипаттайтын белсенді - позитивті (стеникалық) жоспардың реакцияларының жеделдігін және наразылықтың қайғылы-қайғылы тәжірибесін сипаттайтын пассивті-теріс (астеникалық) қасиеттерді ынталандырамыз. Мұғалім-тәрбиешілер үшін білімнің гуманистік парадигмасы шындыққа толығымен енуі өте маңызды, және бұл жұмыс істейтін педагогикалық жүйенің барлық қатысушылары барабар және шынайы өзін-өзі көрсетуге ұмтылған кезде ғана мүмкін болады (кем дегенде сыртқы жағынан).Біз білім беру және тәрбие жұмысы контексінде оқушылардың басқа тәжірибелеріне, олардың ойлары мен іс - әрекеттеріне оң немесе теріс бояу берген ұзақ мерзімді эмоционалды жағдай ретінде қатысушылардың көңіл-күйіне ерекше назар аударамыз. Мұндай жағдайларда ең үлкен даналық олардың теріс көңіл-күйін оңға айналдыруды талап етеді. Мұнда идеалды нұсқа-оқушының құмарлығы-кез-келген құбылысты білуге, өмірдің белгілі бір тәсілдерін игеруге, материалдық немесе рухани өнімдерді жасауға және т. б. ұзақ уақыт бойына оның энергияны көп қажет ететін, қастерлі және терең сезім.
Біз жүзеге асыратын зерттеулер бағдарламасында оқушвлардың жоғары, рухани және адамгершілік қасиеттері, ар-намыс сезімдері мен жеке басының қадір-қасиеті, сондай-ақ зияткерлік, оқушылардың өзін-өзі жетілдіруге, психикалық, өмірлік, практикалық және басқа да мәселелерді шешуге деген қажеттіліктерінің жай-күйін көрсететін көрнекті орын алады.Біз сондай - ақ өсіп келе жатқан азаматтарды өзін-өзі жетілдіру кезінде эмоционалды процестердің серіктесі олардың еркі-өз іс-әрекеттерін, іс-әрекеттерін және психикалық процестерін өзін-өзі анықтау және өзін-өзі реттеу қабілеті екенін ескереміз. Ерікті актілердің көмегімен оқушының физикалық және психикалық ресурстарын қазіргі мақсаттарға жету үшін жұмылдыру оның сенсорлық жұмысымен үйлеседі; мұндай одақ жасөспірімнің немесе орта мектеп оқушысының интеллектуалды және дүниетанымдық саласын дамыту процесін қолдауға ықпал етеді.
Біздің түсінігімізде, жалпы білім беретін мектептің орта және жоғары буындарындағы оқушылардың интеллектісі олардың ақыл-ой қабілеттерінің салыстырмалы түрде тұрақты құрылымы болып табылады, оны сыртқы жағынан ақыл-ой операцияларының жиынтығында, жастардың үнемі туындайтын өмірлік және практикалық мәселелерді шешудің күші мен стратегиясында, оларды танудың тиімділігінде білдіруге болады.өмірлік жағдайлардың ерекшеліктері және нақты жағдайлар тудыратын мәселелердің түпнұсқа авторлық шешімі. Біз тұлғаның дүниетанымын қоғамдық практикада қолданылатын және жүзеге асырылатын принциптер, көзқарастар, құндылықтар, идеалдар мен сенімдер сияқты жеке формациялардың табиғаты бойынша әдіснамалық жүйе ретінде қабылдаймыз және қарастырамыз; дүниетанымның бұл компоненттері жас азаматтың шындыққа қатынасын және оның қызметінің мақсатты сипаттамасын (бағытын) анықтайды.Біз басқаратын әр түрлі деңгейдегі педагогикалық жүйелердің рөлінде олардың органикалық бірлігіндегі зияткерлік және дүниетанымдық тұрғыдан барабар эмоционалды күшейтуге ұшырайды және жеке тұлғаның ерік-жігерінің көмегімен күшейтіліп, жоғары сапаға ие болады.
Зерттеу көрсеткендей, біздің оқушыларымыздың зияткерлік және дүниетанымдық саласы пісіп-жетілу, нығайту және шоғырландыру барысында өз кезегінде олардың өнерін тегістеуге және қоршауға ықпал етеді, өзін-өзі жетілдіру әрекеттерінің сәттілігіне, жалпыадамзаттық мәдениеттің қол жетімді биіктіктерін бағындырудың нақты нәтижелеріне жеке көзқарасын білдіру танытты.Біз қамқорлықтағы оқушының жеке басын эксперименттік құрамнан оңтайландыруды оның зияткерлік, дүниетанымдық және эмоционалды-еріктік салаларына (әрине, басқаларды ескерместен) тәлімгерлік әсерді үйлестіру ретінде жүзеге асырдық.
Үшіншіден,бүкіл мектеп ауқымындағы оқу-тәрбие процесінің қозғаушы күштерінің толыққанды жұмыс істеуі, оның құрылымы ғылыми даму үшін таңдалған бағыттағы педагогикалық қызметімізді қамтиды, ұйымдастырушылық және педагогикалық тұрғыдан ойластырылды. Мұнда біздің мектептің директоры .жүзеге асырған нейролингвистикалық бағдарламалаудың өнімді әдістерін инновациялық - эксперименттік жұмыста қолдану кезінде мақсат қою процедурасының сипаттамасына тоқталдық.
Мектептің әлеуметтік-педагогикалық организм ретінде жұмыс істеуін жоспарланған қайта құрудың жалпы мақсаты тәлімгерлік корпустың оқушылар контингентіне тәрбиелік әсерінің тиімділігін арттыру болды - нәтижелі, яғни айтарлықтай оқу-дамыту және тәрбиелік әлеуеті бар, нейролингвистикалық бағдарламалау әдістері бар сабақтарда және сабақтан тыс байланыстарда негізделген және қарқынды қолдану арқылы мақсатқа жеттік.
Білім беру және білім беру құрылымдарын басқарудың заңдары мен қағидаттарына сәйкес, бұл стратегиялық мақсат мектептің әр құрылымдық бөлімшесі білім беру және тәрбие практикасында жүзеге асырылатын нақты кезең - кезеңмен ұмтылыстардың сипаты мен мазмұнын, сондай-ақ белгіленген бағытта олар шешетін тактикалық және жедел міндеттерді анықтады.
Мектептің әдістемелік қызметінің қамқорлығының жаңа өмірлік-практикалық жағдайларында қысқаша өзектендірілген және оның қызметкерлерінің тиісті өндірістік-қайта құру ниеттерін сипаттаймыз.Осы салада жұмыс істейтін мамандар өзгерген жағдайдағы басты мақсаты-әріптестерінің оқу-тәрбие жұмысына нейролингвистикалық бағдарламалаудың ұсынылған әдістерін қолданудың осындай әдістерін іздеу, тексеру және енгізу арқылы білім беру процесін қайта құрудың басталуына барынша ықпал етуді дұрыс деп санады, бұл оқушылардың даму нәтижелерін айтарлықтай сандық және сапалық түрде қосуды уәде етеді.Өз функцияларына сәйкес, осы бөлімнің жұмысшылары өздері жүзеге асыратын қызметтің бірқатар мақсаттарын анықтады.