ҒЫЛЫМ МЕН БІЛІМ БЕРУДІҢ ТОҒЫСТЫРЫЛҒАН БІЛІМ БЕРУ БАҒДАРЛАМАЛАРЫ НЕГІЗІНДЕ ПСИХОЛОГИЯ МАМАНДЫҒЫН ДАЙЫНДАУДЫҢ ШЕТ ЕЛДІК ТӘЖІРИБЕСІ
Бердібаева С.К.-психология ғылымдарының докторы, профессор; Гарбер А.И. Phd докторы; Оразбаева А. аға оқытушы. Бердібаев С.Қ-оқытушы, Бегімжанова Г.А. психология мамандығының магистранты
Әл-Фараби атындағы Қазақ ҰУ, Германия, Лейпциг университеті, Тараз мемлекеттік педагогикалық институты, Л.Н. Гумилев атындағы Евразия ұлттық университеті
Жаңа Зеландия мемлекетіне барған арнайы ғылыми іс-сапарда жинақтаған материалдар негізінде психология мамандығын дайындау білім беру бағдарламалары ғылым мен білім берудің тоғыстырылған бағытында нақты жүзеге асып жатқанын анық көруге болады.
Жаңа Зеландия мемлекетіндегі Окленд технологиялар университеті психология мамандығына байланысты сананы, миды және мінез-құлықты түсінуге дегени кешенді оқу бағдарламалары бағытында денсаулық сақтау пәндері мен әлеуметтік-психологиялық зертеулерге негізделеп оқу жоспарлары мен бағдарламалары ғылым мен білім беру бағдарламаларын үйлесімді тоғысытырып жасалады.
Жаңа Зеландиядағы Окленд технологиялар университеті (AUT) 1883 жылы колледж ретінде ашылып, сол жылы университке айналды. Жаңа Зеландиядағы ірі университеттердің бірі, 40000 студенті, 5000 магистранттар мен 1200 докторанттары, 5 кампусы, құдайға сиыну мектебі, бизнес мектебі, өнер үйі, 8 факультеті бар, негізгі пәндер өнер, бизнес, экономика. Барлық оқытушылар мен студенттер оқыту процесінен бөлек міндетті түрде зерттеумен айналысады.
Факультеттер оқыту мен зерттеулер үшін әр түрлі аралас пәндерді біріктіреді және соның негізінде студенттері араласып бірге ғылыми зерттеулер жасайды. Білімді жетілдіру департаменттері, биоқорғаныс, психология, тіл мен сөз терапиясы, кәнілі сезіну терапиясы ғылымдары бойынша жұмыс жасайды және осы білім беру бағдарламаларды қамтиды.
Оқыту процесі міндетті түрде оқытушылардың, студенттердің ғылыми зерттеу жұмыстарымен байланыстырылады. Оқу бағдарламалары мен зерттеулер спорт, әлемуеттік, мәдени, денсаулық сияқты бағдарламаларды қамтиды.
Академиялық даму орталығы 4 оталықтан тұрады: 1) оқытудың студенттік орталығы- студенттердің зерттеулерін жоғарғы деңгейде орындау үшін қолдау береді; 2) академиялық практика орталығы- университет саясатына сай және вайтанг келісімі бойынша бағдарламаларды дамыту бағытында қолдау көрсетеді, ұйымдастырылған және инновациялық оқытуды жоғарылату мен нәтижелі болуын жақсартуға қолдау береді; 3) электронды оқыту орталығы-цифрлық білім беру ресурстарын жасау, жобалау, консультация беру бойынша орталықтандырылыған қызмет көрсетеді; 4) фотографиялар мен телевизиялық орталығы - оқыту, ғылыми зерттеулер мен қоғаммен байланыстар бойынша фотографиялар мен телевизиялық өндіріс қызметін көрсетеді.
Оқыту мен сабақ берудегі алдыңғы қатарлы тәжірибелер мен инновациялар. 1.TIGS- гранттары бойынша сабақ беруді жақсарту, мақсаты - оқытудағы инновацияларды ынталандыру, оқыту моделдерін беру. 2.Excellenct Awards- оқыту- сабақ беру процесін жетілдіру, үнемі университет және ұлттық деңгейде марапатталады, университеттен жеңгендер осы бағдараламаны оқытудың Ұлттық үшінші дәрежесін алады. 3.PGCertAcadPras - академиялық практиканың дипломнан кейінгі куәлігі-бағдарламадағы бұл кредит университет оқытушыларына арналады, ғылыми зерттеу орталықтарын құрылымдайды, жоғарғы академиялық білім беру, оқыту мен азаматтық теориясын оқиды, зерттейді, өзінің іліміне сол теорияларды қолданады.The Centre for Academic Development provides support to all staff and students at The University of Auckland in the areas of innovation in teaching and learning (with a focus on the emergence of new technologies), opportunities for professional development, student learning instruction and support via the Student Learning Centre, workshops aimed at developing new IT literacy skills, and the development of teaching resources using television, multimedia and web technologies. The four divisions of The Centre for Academic Development (CAD) are:eLearning Group
Оқыту мен сабақ беру сапасының негізгі сипаттамалары. Талдаумен айналысады. Курс қалай оқытылады, қандай жетістіктер және кемшіліктер бар және қандай өзгерістер болу керек соларға студенттердің анкетасы бойынша кері байланыс арқылы талдау жасалады. Яғни студенттер сол процеске толығымен қатысады. Университет өз бағдарламаларын талдайды, жаңа квалификациялар талдау комитетімен бағаланады, бітірушілердің деңгейлері талданады.
Жалпы білім беру бағдарламалары. Окленд университеті Жаңа Зеландиядағы жалпы білім беретін жалғыз университет. Студент өзі екі жалпы білім беру курсын негізгі оқу курстарынан бөлек алады, жалпы білім беру бойынша жаңа курстарды таңдайды. Пән аралық зерттеулер, әртүрлі пәндер негізінде студенттерді араластыру мүмкіндігі туады.
Бітірушілер үшін үлкен практикадан өту жұмыс істеуге көп дайындықты қамтамасыз етеді. Студенттерге қосымша келесі білім беру курстарын ұсынадыОкленд университеті жаңа зеландиядағы жалғыз университет жалпы білім беретін университте. Top: музыка, өнер және қазіргі жаңа проблемалар; гуманитарлық және әлеуметтік ғылымдар; бизнес және қоғам; тіршілік туралы ғылым, физикалық ғылымдар, математикалық және ақпараттық ғылымдар, байланыс, тілдер.
Гуманитарлық және әлеуметтік ғылымдар сабақ кестесінде оқытылатын элективті психология пәндерінің –қысқа нұсқасын төменде көруге болады:
«Тынық мұқитындағы халықтар мен мәдениеттер психологиясын ғылыми негізде зерттеу», «нәсілдік және расизм психологиясының теориялық және қолданбалы аспектілері», «инвалидтерді дайындау: идеялардың құрылысын жасау психологиясын ғылыми зерттеу практикасы», «сексуалдылыққа оқытудың психологиялық аспектілері», «европаның ойлау психологиясының парадигмалары мен практиасы», «жарнама және қоғам психологиясы», «жаңа қазіргі фильмдердің психологиялық әсері», «тіл, ақыл-ой және қоғам психологиясы», «маорилар, бүкіл әлемдік маори этнопсихологиясы», «Жаңа Зеландия саясаты психологиясы», «Жаңа Зеландияны жастардың түсіну психологиясы».
Психология мамандығына бағытталған білім беру бағдарламалары интеллектуалды ортаны ынталандырып, оқытуға деген пәнаралық ықпалға негізделген, яғни медициналық ғылымдар мен басқа да аралас пәндер бойынша білімдер нақты қамтамасыз етіледі. Оқу жоспары маңызды және қажетті сұрақтарды қамти отырып әлемдік психологиядағы жаңа идеяларды және жаңа зерттеулерге бағытталып жасалған. Оқу бағдарламасы бакалавриат, магистратура, доктарантура және аспирантураға арналған. Психология мамандығы бойынша аспиранттар үшін оқуды аяқтағаннан кейін Жаңа Зеландияда консультациялық психологиямен айналысуға мүмкіндік береді.
Бакалавриат бойынша психология мамандығын дайындайтын білім беру бағдарламасы келесі сұрақтарды қамтиды:
Адам миын зерттеу психологиясы, әртүрлі жағдайда адамдар не ойлайды және нені сезінеді, әртүрлі әлеуметтік орталарда, қоғамда адамдар өздерін қалай ұстайды, оларға қандай қатынаста болады міне осындай сұрақтардың мінез-құлық кластеріне қалай әсер етеді, қазіргі жаңа жағдайларды ұғыну атап айтқанда психикалық денсаулық және денсаулықты сақтау, зорлық зомбылықтар, наркотиктерді, алкогольді қатты қолдану, отбасы сұрақтары, мәдени және этностық топтарға жатқызу, жыныс, мигрант статусы, саяси бейберекеттіктер осылардың бәрі адамға қалай әсер етеді қандай психологиялық көмек беру сұрақтары қамтылған курстар берілген.
Университеттегі психологияның білім беру бағдарламасы бойынша келесі мамандықтар ұсынылады және ерекшелігі сол 2 мамандық біріктіріліп оқытылады , әрі 2 мамандыққа ие болады.
1.Психология облысындағы денсаулық сақтау ғылымы және қолданбалы психикалық денсаулық және денсаулық білім беру бағдарламасыBACHELOR OF HEALTH SCIENCE IN PSYCHOLOGY Bachelor of Health Science in Psychology and Applied Mental Health or Health Promotion (double major) бакалавриаты-бұл бағдарламада оқитын студенттер денсаулық сақтау мамандығында оқитын студенттермен бірлесіп зерттеулер жасайды, физиотерапия, еңбек терапиясы, денсаулықты нығайту сияқты пәндерді бірге оқиды. .университетте У
2.Психология облысындағы денсаулық сақтау ғылымы және бизнес бакалавриаты білім беру бағдарламасы.
3.Өнер бакалавриаты білім беру бағдарламасы бойынша бірнеше дәрежелер қарастырылған: криминология, социология, бизнес, байланыстар және тіл.
Осыған байланысты келесі білім беру бағдарламалар ұсынылады:
1.Психология облысындағы өнер бакалавры
2.Гуманитарлық ғылымдар және бизнес бакалавры.
BACHELOR OF ARTS Университетте негізінен психология мамандығы өзі жеке бөлек дайындалмайды. Психологияны барлық мамандықтарға қосып 2 мамандықты бірге алып шығуға негіз жасалған, яғни пәнаралық байланысты басшылыққа алып дайындалады.
Барлық мамандықтарда міндетті түрде алдын ала болатын практика өткізіледі осы практикадан кейін студент таңдайды 2 мамандыққа оқи ма әлде бір мамандықты таңдай ма. Бакалавриатта магистрлік және докторлық зерттеулердің бастамасы беріліп ғылыми зерттеумен 1 курстан бастап бірден айналысады.
Университет бакалавриаты дипломынан кейін ол міндетті түрде психология саласы бойынша жұмыс жасап, тәжірибе жинап келгеннен кейін ғана магистратураға және аспирантураға (доктарантураға) оқи алады. Бакалавриатты бітіргендер көпшілігінде полицияда жұмыс жасайды, отбасын қолдайтын қызметкер, саясат сұрақтары бойынша кеңесші, аналитик, әлеуметтік қызметкер, карьера бойынша кеңесші, коммуникация координаторы, маркетолог және жастармен жұмыс жасайтын қызметкер ретінде тәжірибелер жинақтайды. Ал кәсіби психология саласында жұмыс жасау үшін міндетті түрде магистратура мен аспирантураны аяқтауы керек.
BACHELOR OF HEALTH SCIENCE (HONOURS) IN PSYCHOLOGY Медициналық ғылым саласындағы бакалавр білім беру бағдарламасын аяқтағандар психикалық денсаулық пен денсаулық сақтау саласында тәжірибеден өтеді, ал өнер бакалавры адами ресурстар, жарнама, маркетинг, қоғаммаен байланыс, кәсіби дайындау мен біліктілікті арттыру саласында тәжірибе жинақтайды.
CAREER OPPORTUNITIES Жоғарыда айтылған барлық мамандықтарды психологиямен арақатысты дайындау білім бағдарламалары университетте жұмыс жасайтын консультациялық психология институты, психология және клиникалық психология департаменті жауап береді, практика үшін көптеген жағдайлар жасалған және праткикалар студентке төленеді, лабораториялар көптеп саналады.
Психолог мамандығын жоғары біліктілікпен дайындау үшін студент міндетті түрде бакалавриатты үздік дипломмен аяқтауы керек, келесі бағытта диплом алу жоспарланады:
1.Медицина ғылымдары бакалавры және қажетті болса студент таңдауы бойынша 2 диплом немесе 2 мамандықты алады-психология облысындағы медициналық ғылым-BHS
2. Master of Health Science (Psychology) (MHSc) AK3485 2. Медиицналық ғылымдар магистрі және психология облысындағы медициналық ғылым-MHS
3. Postgraduate Diploma in Counselling Psychology (PgDipCounsPsych) AK1232 3. Консультациялық психология аспирантура Дипломы -PgDipCounsPsych
Аспирантура дипломын алғандар 2 бағытты таңдайды: 1.ғылыми дәреже алады немесе кәсіби теркеуді алуға негізді алады, дипломдар университеттің академиялық бағдарламалар комитеті мен Жаңа Зеландия психологтарының кеңесімен бекітіледі.
2 дипломды AUT has developed a suite of postgraduate programmes in psychology that enable students to exit with research degrees and/or provide a pathway to professional registration. All degrees listed below have been approved by the Committee on University Academic Programmes (CUAP) and have been provisionally accredited by the New Zealand Psychologists' Board. мамандықтарда таңдау үшін студенттер, магистранттар, аспиранттар конкурстан өткізіледі содан кейін ғана оқуға рұқсат алады. Университететте психология департаментінен басқа Консультациялық психология Институты жұмыс жасайды барлық білім беру бағдарламалары осы институт кеңесінде бекітіледі.
Конкурстан өтпей қалған студенттер кандидат ретінде тіркеліп 1 жылдан кейін тағы да құжаттарды магистратура мен аспирантура үшін бере алады.
Психологяи облысындағы медиицналық ғылымдар магистріMasters of Health Science in Psychology. Оқытудың кәсіби деңгейімен қамтылады. Магистратурадан кейін олар диагностика, емдеу, бағалаудың психологиялық практикасы бойынша ғылыми зерттеу жұмыстарын қамтиды Provides the entry point into a professional training pathway. Консультациялық психология дипломын алған аспирантураны бітіруші осы салада жұмыс жасауға тіркелу үшін Консультациялық институт конкурсынан өтеді, психологиялық білімдерді индивидуалды, топтық және ұйымдастырушы деңгейде қолдана алады.
The Psychology Counselling Institute Консультациялық психология институты барлық оқу жоспраларын, оқу бағдарламаларын конкурстан өткізеді және шешім қабылдайды, білім беру бағдарламаларының бәрі білім беруші, профилактикалық және экологиялық деңгейде болуын талап етеді. Конкурстан өткен, дипломы бар, аспирантураны аяқтаушы міндетті түрде алдыменен практикалық ізденістен өтіп, 1500 сағат практикасы болуы шарт, содан кейін ғана Жаңа Зеландия психологтар кеңесі мен консультациялық институт жұмыс жасауға рұқсат береді.
The Institute specifies that the speciality embraces a range of approaches including preventative and educational programmes, and acknowledges the importance of phenomenological perspectives as well as the influence of developmental and ecological factors more>>> .Барлық праткика клиентпен калай консультация өткізіледі соған бағытталған .Acceptance into the diploma requires completion of the MHSc in Psychology, successful registration with the New Zealand Psychology Board as an intern psychologist, and acceptance into a suitable internship position (Note: Agencies providing internships frequently interview for interns. Places are limited and many internship positions are unpaid). Психологиялық консультациял институтының мақсаты:
Психологтардың консультациясын, кәсіби практиканы, этиканың жоғарғы стандарттарын дамыту
Психология бойынша оқу курстарын аккредитациялау сұрағы бойынша консультация
Консультацияда тәжірибе жинап жүрген психологтардың біліктілігін қамту, осы институтқа мүше болған психологтарды қолдау
Жаңа Зеландиядағы консультациялық психологиямен бірлесіп жұмыс жасап психологияны дамыту
Жалпы білім беру бағдарламалары факультеттен Кеңеске келеді, сол курстардың жалпы білім беру бағдарламасына сәйкестігі қаралады. Курстардың мақсаты- оқытылатын пәндерді жақсы түсіну және жақсы білімдер алу, ғылым мен зерттеулердің философиялық негіздері, методологиясы, сипаттамаларын бағалау және түсінуді дамыту. Интеллектуалды ашықтық, басқа адамдардың құндылықтарын құрметтеу, адам құқығын түсіну, мәдени даму негізге алынады.
Әртүрлі факультет студеттерін біріктіріп, әртүрлі идеяларды жасауға мүмкіндік береді. Жалпы білім беру бағдарламалары өте шектеулі сондықтан үлгерген студенттер ғана ілігеді. Пәнаралық бағдарлама бойынша студенттік зерттеулерге университет стипендия тағайындайды, құқықтар бойынша этика комитеті бақылау жасайды.
Осы ғылыми ізденіс сапарынан алған тәжірибелерді біздің университетте аясында дайындалып жатқан психология мамандықтары бойынша өз құндылықтарымызды сақтай отырып, Жаңа зеландиядағы тәжірибені негіздеп білім беру бағдарламаларын қайта қарастыру уақыты келді деп ойлаймыз. Университте шеңберінде Психологяилық институт құрып психологяи бойынша оқытылартын барлық біолім беру бағдарламаларын жңа уақыт талабында ғылым мен практиканы интеграциялап, республикада психология ғылымын дамытудың жаңа инновациялық негізін жасау басты мақсаттардың бірі деп санаймыз
Достарыңызбен бөлісу: |