Әдіс классификацияның бір-неше түрі бар, оның ішінде: философиялық әдістер /зерттелетін реалдылықты анықтайтын, синтездейтін, фрагментациялайтын жалпы принциптер /диалектика және оның альтернативалары, яғни метафизика мен эклектика, структурализм, феноменологияның, инструменталды операционализмнің философиялық түрлері/.
Жалпы ғылыми әдістерге /бүкіл ғылыми салаларда қолдалынатын/ сапалық, сандық, структурлы-функционалды, жүйелік, кибернетикалық, бағдарламалық, синергетикалық түрлері жатады.
Нақты ғылыми әдістер /нақты ғылымда зерттеушінің таным іс-әрекетінің мазмұны мен ізгілігіне регламентация жасайды/: физикада - ядерлы-магнетикалық резонанс, калибровты әдіс, химияда - хроматографиялық әдіс, психологияда - интроспективті әдіс, тарихи зерттеулерде - герменевтикалық шеңбер. Осыған қарамай, дәстүрлі классификациялаудың түрлері келесі: формалды өлшемдер бойынша: жалпы логикалық әдістер; ал мазмұндық тұрғыдан: эмпириялық пен теориялық зерттеулер әдістеріне бөлінеді.
Жалпы логикалық әдістер:
Салыстырмалы – бұл әдістің мақсаты негізгі біртекті өлшемдер бойынша объектілерді салыстыру және олардың сапалы мен сандық қасиеттерін белгілеу.
Анализ – бұл таным бойынша, біртұтас объект ойлау әлде практикалық /материалдық/ түрде қосынды элементтерге /белгілірге, қасиеттеріне, қатыстарына / бөлшектелінеді және олар біртұтас объекттен тыс өзгеше зерттелуі қажет.
Синтез - бұл таным бойынша, объектің ойлау әлде практикалық /материалдық/ түрде алдын ала бөлшектелген қосынды элементтерін тұтастыру және біртұтас объектен тыс зерттеу процесінде пайда болған олар туралы нәтижелерді қолдану.
Абстракциялау - бұл таным бойынша, ойлау арқылы объектің кейбір белгілері мен қасиеттерінен көңіл сергіту және зерттеуде тек қажетті белгілеріне назар аудару.
Жалпылау - бұл таным бойынша, объектің белгілерінің, қасиеттері мен қатыстарының жалпы, біріктіретін жақтарын анықтау.
Индукция - бұл таным бойынша, ойлауды нақты ережелер бойынша жалпы тұжырымға /ережеге, қағидаға/ жеткізу.
Достарыңызбен бөлісу: |
