Г.И.Шукин
Тәрбиелеу әдістемесінің топтамасы
Тәрбиеленушілердің ақпарат алмасу мен көзқарастарының қалыптасуы.
Тәрбиеленушілердің мотивтерін стимулдау және олардың ісәрекетін ұйымдастыру.
Тәрбиеленушілердің мінез-құлқына баға беру және көмек көрсету.
ҚОРЫТЫНДЫ
Жалпы, бұл дипломдық зерттеу жұмысында балалар үйіндегі тәрбиеленуші балалардың эмоционалды-еріктік ерекшеліктерін зерттеудің психологиялық жолдары қарастырылады.Жетімдер үйінің пайда болу тарихына шолу жасалады.А.М. Прихожан, Н.Н. Толстых зертетулері арқылы бұл ортадағы балалардың өз бойындағы құндылықтарын жете бағаламауы жайлы мәліметті аламыз.Ресейдегі балалар үйіндегі балалардың саны, даму мүшкілі сөз болады.Қазақстандағы қазіргі таңдағы жариялылық ықпалымен анықталған қоғамдағы “ақтаңдақ” тұстарға, оның ішінде әлеуметтік жетімдікпен бұқаралық күрес, сауықтыру жайы терең қозғалады.
Шетелдік ғалымдар М. Роуз еңбектері, ол елдегі “терапевтикалық қоғамдастықтың” жұмыс істеуі, психологтардың біліктілігі терең сөз етіледі.Жалпы бірінші тарауда жетім балалардың психикалық даму ерекшеліктері толығымен баяндалып, депривациялық күйлерінің басымдылығы сипатталады.Балалар үйіндегі балалардың психологиялық табиғаты, классик-ғалымдар С.Л. Рубинштейн, Б.М. Теплов еңбектерінің мәні кеңінен ашылады.Екінші эксперимент бөлімін қамтитын тарауда балалар үйіндегі балалардың эмоционалды-еріктік ерекшеліктерін зерттеуге көмектесетін түзету-дамыту шараларының кешені ұсынылады.
Эмоционалды-еріктік ерекшеліктерін зерттеу жеке балаға және бүкіл топқа арналған бағдарлама үлгісі ұсынылады.Балалар психотерапиясының негізін қалаған В.Е. Рожков, Б.З. Драпкин, В.Л. Леви, А.И. Захаров, В.М. Бехтеревтің құнды әдістемелік еңбектері толық баяндалады.Эмоционалды-еріктік ерекшеліктерін зерттеу мен дамыту-түзетуге ойын терапиясының үлгі сабақтары, ойын терапиясының тренингтік дамыту ойындары ұсынылады. Зерттеу жұмысында алға тартылған, яғни балалар үйіндегі балалармен түзету-дамыту жұмыстарын психологиялық тұрғыдан сауатты да, дұрыс өткізген жағдайда, олардың эмоционалды-ерігінің жетіліп дамуға мүмкіндік алады деген ғылыми болжам дәлелденіп, өзінің оң нәтижелерін берді.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1.Мақашқұлова Г. Балалар үйіндегі тәрбиеленушілердің психикалық ерекшеліктері. // Қазақстан мектебі, 11-12/2005, 52-53 б.
2.Прихожан А.М., Толстых Н.Н. Дети без семьи. М, 1990.
3.Кащенко В.П. Педагогическая коррекция. М, 1995.
4.Выготский Л.С. Проблема возрастной периодизации детского развития. //Выготский Л.С. Вопросы детской психологии. – СПб, 1997. С 3-21.
5.Грибанова Г.В. Психологическая диагностика личностного развития детей и подростков при семейном алкоголизме.// Дефектология. 1988. №1.
6.Психическое развитие воспитанников детского дома. Под.ред. И.В. Дубровиной, А.Г. Рузской. М, 1990.
7.Рубинштейн С.Л. Проблемы общей психологии. М, 1996.
8.Фрухт Э.л. Диагностика нервно-психического развития детей 1-го года жизни // Пантюхин, Пеюра К.Л., Фрухт Э.Л. Диагностика нервно-психического развития детей нервных трех лет жизни. 1979г.
9.Разенкова Ю.А. Коррекционно-педагогическая работа с детьми первого года жизни группы риска в условиях дома ребенка: Дисс. Канд. Пед.наук. М, 1998г..
11.Леонтьев А.Н. К теории развития психики ребенка //
Леонтьев А.Н. Проблемы развития психиуи. – М, 1981.
12.Выготский Л.С. Проблемы психического развития ребенка.
//Хрестоматия по психологии. – М, 1977.
13.Выготский Л.С. Собрание сочинении: в 6т. т. 4. М, Педагогика, 1984г. 14.Гальперин П.Я. Формирование умственных действии. //Хрестоматия по общей психологии: психология мышления; М, 1981.
15.Фрейд З. Психоанализ. Религия. Культура. – М, 1992.
16.Люблинская А.А. Очерки психического развития детей М, Просвещение, 1965.
17.Ананьев Б.Г. Психология чувственного познания. М, Издательство АПН РСФСР, 1960.
18.Ковалев А.Г Психология личности, изд. 3, перераб. И доп. М; «Просвещение», 1969. с 353-362. 359-360.
УДК 159.9
19. ББК 88 Абрамова Г.С Возрастная психология: Учеб.пос. для студ. Вузов -4 –е изд., стереотип – М; Изд. Центр. «Академия», 1999 -672стр.
20.Т 18 Танқаев С.Д Семьяның рухани күйі. А; Білім, 1983-36б.
21.Вопросы психологий. Май –Июнь 2000. № 3
22.Научный журнал. Мать и ребенок аспекты асбиостических оношений. (23-33,133-138) стр.
23.Вопросы психологий. М; 2000 № 5 В.И Слуцкий .Психология готовность к материнству. Феномен детской застенчивости Ред.кол. Е.В Щедрина (гл.ред.)
24. Вопросы психологий. №2 М;1999
1.Системный кризис психологий
2. Культура, эмоций и психология здоровье
3.Природа человека в концепций Маслоу. Стр.(118-120)
25. 88. В29Венгер Л.А Мухина В.С Психология : Учеб. Пособие, для пед. Уч. –М; Просвещение 1988-336с.
26. 88.37 К90 Кулагина И.Ю Колюцкий В.Н Возрастная псих-я Раз-ие челов-а от рожден. До позд. Зрелости.Учеб. пос. М: Т.Ц Сфера «Юрайт-М», 2000-464стр.
27.О28 Орлов Юрий ихайлович Самопознание и самовоспитание характера : Беседы психолога с старшекласниками : КН. Для учащихся Ю.М Орлов.: Просвещение, 1987-223стр
28.88.4 Цукерман Г.А Мастеров Б.М Психология саморазвития –М.:Инропракс,1995-288с
Ц85
29. 88. 8 Валлон А Псхическое развитие ребенка – М: Просвещение 1967 -194.с
30. 88.8 Возрастная и педагогическая психология.Учеб. пособ. Под.ред. М.В Гализо, М.В Матюхиной, Т.С Михальчик –М: Просвещение, 1984-256с.
31.К 48 Кем Мишель, Психология падростка : Психосек-п развитие –М: 1991.- 171.
32.88.8 Калесова Д.В Мягков И.Ф
Учителю о психологий и физ-й подростка –М: Прос-ие, 1986-60с
33. К.64 Психология ранней юности : Книга для учителя –М: Просвещение 1989 -255с
34. 88. 8 Развития личности ребенка Пер.с англ. Общ.ред. А.М Фонарева М: 1987-272с.
35.П86 Психология современного подростка / НИИ общей и пед. Психологий АПН. Под. ред. Д.И Фельдштейна –М; Педагогика, 1987-237с
36.Галигузова Л.Н ., Мещерякова С.Ю., Царегородцева Л.М Психологические аспекты воспитаня детей в домах ребенка и детских домах. /Вопросы психологии. -1990.-№6-15-20
37. Лишенные родительского попечательства : Хрестоматия / Ред. –сост. В.С Мухина.-М., 1991.
38. Михайлова Ю.А Социальное поведение и эмоциональная регуляция у васпитанников домов ребенка// Психолог в детском саду.-2003-№2-С.83-114.
39.Мухамедрахимов Р.Ж. Мать и младенец: психологическое взаймодействие.-СПб.,2003.
40. ПапушекХ., Папушек М, Солоед К. Значение невербального общения в младенческом возрасте для психического развития //Психологический журнал. -2000.- №3.-С.65-72.
41.Психическое развитие воспитанников детского дома / Под.ред. И.В Дубровиной, А.Г Рузской.-М., 1990.
42.Рогов Е.И Настольная книга практического психолога в образований Учеб. Пособие –М: ВЛАДОС , 1996.-529с.
43. Возрастная особенности психического разития детей. – С.б науч. тр./отв. Ред. И.В Дубровина, М.И Лисина. М., 1982.
44.Особенности развития личности ребенка, лишенного родительского сельского попечительства. Дети с отклоняющимся поведениям. / Под.ред. В.С Мухиной.-М., 1989
45.Прихожан А.М, Толстых Н.Н. Дети без семьи. – М.; Педагогика, 1990. 46. Лишенные родительского попечительства . Христоматия /ред.-Сост. В.С Мухина. –М.; 1991.
47.Очерки о развитий детей – оставшихся без родительского попечения / под.ред. М.Н Лазутовой. – М.; 1994.
48. Воспитание и развитие детей в детском доме. – М., 1996.
49.Дети – сироты: консультирование и диагностика развития / под.ред. Е.А Стребелевой. – М., 1998.
50.Фурманов И.А., Аладьин А.А. Фурманова Н.В. Психологическая работа с детьми , лешенными родительского попечительства: Книга для психологов. –Минск: «Тесей» , 1999.
51.Кордонский М. Беспризорная страна. http://www.russ.ru/ist- sovr/20030317/ - mk. html.
52.Варывдин В.А, Клемантович И.П Управление системой социальной защиты детсва. Уч. Пособие. – М., 2004.
53.Бастауыш мектеп журналы 2006, №1,2,3 21-23б.
54.Қазақстан мектебі , №11-12 2005 12-52-53б.
56.Қазастан жоғары мектебі 2005, №4 233-35б
57.Қазақстан әйелдері 2005, №11 26-27-б.
58.Оңтүстік Қазақстан 2002, 10 желтоқсан, 23-қазан.
59.Түркістан 2004, 4- қараша Жетімдер үйі.
60.Сыныптағы тәрбие 2005, №1.
61.Аллан Дж. Ландшафт детской души. СП.б – Мн.,1997.
62. Грегг М. Фрес. Тайный мир рисунка. Исцеление через искусство. – СПб.: Европейский дом, 2000.
63. Зинекевич – Евстигнеева Т.Д., Грабенко Т.М Практикум по креативной терапии .- СП.б.: Речь, ТЦ Сфера, 2001.
64.Карабанов О.А Игра в коррекции психического развития ребенка .- М., 1997.
65.Оклендер В. Окна в мир ребенка.- М.: Класс, 2000.
66. Люблинская А.А Очерки психического развития детей М, Просвещение, 1965.
67. Ананьев Б.Г Психология чувственного познания. М, Издательство АПН РСФСР, 1960.
68. Фрейд З. Психология бессознательного. – М, 1989.
69. Гальперин П.Я. Формирование умственных действии.// христоматия по общей психологии: Психология мышления., М, 1981.
70.Ж.Пяже Избранные психолгические труды. Перевод. С француского. М, Педагогика, 1969.
Қосымша А
Сұрақ - жауап тесті
1.Өз қылығыңыз қоршаған ортаға қалай ықпал ететіні жайлы жиі ойланасыз ба?
А) Өте сирек Б) сирек В) жиі Г)тым жиі
2. Өзіңіз сенбейтін жағдайға қарамастан қарсы келген адамға сол жағдайды сенімді айтқан кезіңіз болған ба?
А) иә Б) жоқ
3. Мына төменде берілген адам бойындағы сапалардың қайсысын жоғары бағалайсыз?
А) Қайсарлық (батылдық) Б. Терең ойлы. В. Өзін -өзі көрсете білу.
4. Тақуалыққа икемсіз бе ?
А) Иә Б) жоқ.
5. Өзіңізде болған жағымсыз оқиғаларды тез ұмытасыз ба?
А) иә Б) жоқ.
6. Өз мінез-құлық әрекетіңізді талдап отырғанды ұнатасыз ба?
А) иә Б) жоқ
7. Өзіңіз жақсы танитын ортада сіз ...
А) Осы ортаға сай қабылдаған мінез-құлқыңыздың қалпын сақтауға тырысасыз. Б) Өз-өзіңізбен қалуға тырысасыз.
8. Күрделі тапсырманы орындауға кірісуде сізді алда күтіп тұрған мәселе жайында ойланбауға тырысасыз ба?
А) иә Б) жоқ.
9. Мына көрсетілген мінездің қайсысы өзіңізге сәйкес келеді?
А) Арманшыл Б) Көйлекті бала (Рубаха- Парень)
В) Қызметте ынталы Г) Ұқыпты және жинақы.
Д) Философиялық пайымдауды ұнату. Е) Тынышсыздық.
10. Қандай да бір сұрақты талқылағанда сіз...
А) Басқаның көзқарасына сәйкес келмесе де өзіңіздің көзқарасыңызды әрқашан жеткізіп отырасыз.
Б) Бұндай жағдайда өз көзқарасыңды айтпай, үндеймей отырған дұрыс деп ойлаймын.
В) Сырт көзге ортаның көзқарасын жақтап, іштей өзіңіздің пікіріңізбен қаласыз.
Г) Өзіңіздің пікіріңізге қарағанда, басқаның көзқарасын қабылдайсыз.
11. Сізді жетекшіңіз ойламаған жағдайда шақырғанда сізде қандай сезім туындайды?
А) Тітіркену Б) Қорқыныш В) Уайымдау
Г) Ешқандай сезім туындамайды.
12. Айтыс-тартыс кезінде сіздің қарсыласыңыз сізге қарсы жеке сөз айтқан жағдайда сіз...
А) Сіз дәл солай қайтарасыз. Б) Оған зейін аудармайсыз.В)Оған зорлық-зомбылық көрсетесіз. Г) Өз-өзіңізді басуыңыз үшін онымен әңгімелесуді тоқтатасыз.
13. Егер сіздің жұмысыңызды жауып татаса онда сіз...
А) Ызаланасыз. Б) Ұлт сезімі туындайды.
В) Қайғырасыз.
14. Егер сіз келеңсіз жағдайға ұшырап қалсаңыз, онда біріншіден сіз кімді кінәлайтын едіңіз?
А) Өз -өзімді Б) Тағдырды (Сәтсіздіктен)
В) Жалпыға ортақ жағдай.
15. Сізді қоршаған орта сіздің біліміңіз бен қабілетіңізді бағаламайтын секілді ме?
А) Иә Б) жоқ.
16. Жолдасыңыз немесе әріптесіңіз сізді мазақ қылса сіз...
А) Оларға өкпелейсіз. Б) Олардан алшақ болу үшін кетуге тырысасыз.
В) Олармен қосылып, өзіңізді мазақ қыласыз.
17. Сіз асығып тұрып, іздеп затыңызды өз орнынан таппасаңыз, онда сіз...
А) Тіл қатпай-ақ, іздеуді жалғастырасыз.
Б) Іздей отыра, мынай ретсіздікке басқаны кіналайсыз.
В) Сізге керек затты тастап кетіп қаласыз.
18. Сіздің тепе-теңдігіңізді шығаруға тура келетін мынадай жағдай...
А) Қандай да бір қажетті жағдайдағы ортада қатарға тұрып күту.
Б) Транспорт орталығындағы тобыр.
В) Сол сұрақ бойынша бір жерге бірнеше рет келу.
19. Сіз біреумен айтыс-керістікке түскеннен кейін, ойша өз көзқарасыңызды дұрыс сақтап қалуды жалғастырасыз ба?
А) иә Б) жоқ.
20. Сізге тез арада бітіру қажет жұмысы берілген, ал оған өзіңізге көмекші адам, таңдауыңыз қажет. Сіз...
А) Орындаушы, бірақ ынтасыз адамды.
Б) Ол жұмысты білетін, бірақ тіл қатпайтын. В) Дарынды, бірақ жалқау.
Қосымша Ә
САН әдісінің типтік картасы.
Қатысушының аты-жөні:...........................................................................
Жынысы:........................................................................................................
Жасы:...............................................................................................................
Толтырған күні:....................................... 5.Уақыты:.................................
1. Көңіл-күйім жақсы
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Көңіл –күйім нашар
|
2. Өзімді күшті сезінемін
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Өзімді әлсіз сезінемін.
|
3. Пассивті
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Активті
|
4. Жайбасарлық
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Қимыл-қозғалыстық
|
5. Көңілді
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Қайғылы
|
6. Көңіл-күй-ң жақсы болуы
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Көңіл-күйдің нашарлылығы.
|
7. Еңбекқор
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Қирағандаймын.
|
8. Күштің толық болуы
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Әлсіздік.
|
9. Асықпастық
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Жылдамдық
|
10. Бақытты
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Бақытсыздық
|
11. Қуанышты
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Қабағы ашылмайтындай
|
12. Іс-әрекетсіз
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Іс-әрекетті
|
13. Кернеулік
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Босаңсу.
|
14. Денсаулық
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Ауру
|
15. Қатысуынсыз
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Құмарлық-қызығушылық
|
16. Бейғам
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Қобалжу
|
17. Шаттанған (мәз-мейрам)
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Мұңды.
|
18. Қуанышты
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Өкінішті.
|
19. Демалу үстінде
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Шаршау
|
20. Жаңа (қунақы)
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Қалжыраған.
|
21. Ұйқышыл
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Жұмыс істеуге ынталылық
|
22. Демалуға ниеттілік
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Қозу үстінде болу. Тынымсыздық
|
23. Сабырлы
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Уайымшылдық
|
24. Оптимистік
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Пессимистік
|
25. Шыдымды
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Қажығандық.
|
26. Сергектік.
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Былжыр-сылбыр.
|
27. Ойлау қиын.
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Ойлау оңай.
|
28. Алаңғасырлық
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Байқампаздық.
|
29. Үміттілік
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Көңілі қалған
|
30. Көңілі толған
|
9 8 7 6 5 4 3 2 1
|
Көңілі толмаған
|
Қосымша Б
Ситуациялық үрейді өзіндік бағалау шкаласы.
№
|
Ұсыныс
|
Жоқ, мүлдем олай емес.
|
Солай делік.
|
Дұрыс.
|
Дәл солай.
|
1
|
Мен сабырлымын
|
1
|
2
|
3
|
4
|
2
|
Мені ештеңе де қорқыта алмайды.
|
1
|
2
|
3
|
4
|
3
|
Мен ауырлық үстіндемін.
|
1
|
2
|
3
|
4
|
4
|
Мен өкініштілікті кешудемін
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
Мен өзімді еркін сезінемін
|
1
|
2
|
3
|
4
|
6
|
Мен ренжіп отырмын
|
1
|
2
|
3
|
4
|
7
|
Мені сәтсіздіктер толғандырады
|
1
|
2
|
3
|
4
|
8
|
Мен өзімді демалғандай сезінемін
|
1
|
2
|
3
|
4
|
9
|
Мен қобалжу үстіндемін
|
1
|
2
|
3
|
4
|
10
|
Мен іштей қанағаттануды сезінемін
|
1
|
2
|
3
|
4
|
11
|
Мен өзіме сенімдімін
|
1
|
2
|
3
|
4
|
12
|
Мен ашу-ыза үстіндемін
|
1
|
2
|
3
|
4
|
13
|
Мен өзіме орын таппаймын
|
1
|
2
|
3
|
4
|
14
|
Мен өзімді кінәлі сезінемін
|
1
|
2
|
3
|
4
|
15
|
Мен өзімді қысыңқы сезінбеймін.
|
1
|
2
|
3
|
4
|
16
|
Мен қанағаттанамын
|
1
|
2
|
3
|
4
|
17
|
Мен уайымдаймын
|
1
|
2
|
3
|
4
|
18
|
Мен тым үрейленгенмін және мен өз-өзімде емеспін.
|
1
|
2
|
3
|
4
|
19
|
Маған қуанышты
|
1
|
2
|
3
|
4
|
20
|
Маған жағымды
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Достарыңызбен бөлісу: |